به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، ششم آبانماه طی مراسمی در بوستان ولایت از ۱۳ جلد از کتاب‌های «مردم‌شناسی محلات منطقه‌ ۱9» که با همکاری شهرداری منطقه 19 و موسسه میراث فردا در نسخه‌های بسیار محدود منتشر شده بود، رونمایی شد. 

این آثار در حوزه مطالعات حاشیه‌نشینی با کمک 63 محقق که اغلب از کارشناسان ارشد مردم‌شناسی و جامعه‌شناسی بودند باهمکاری عده‌ای از کارشناسان این رشته‌ها پدید آمده‌اند.

موسسه میراث فردا مسوولیت انجام این پژوهش و تولید محتوای تحقیقاتی در حوزه حاشیه‌نشینی شهر تهران را بر عهده داشت. این پروژه با مدیریت صادق دقتی، کارشناس ارشد مردم‌شناسی و مدیر مسوول موسسه میراث فردا انجام شد. این موسسه تصمیم دارد هریک از جلدهای این مجموعه را با شمارگان هزار نسخه منتشر کند.

صادق دقتی، مدیر مسوول موسسه میراث فردا درباره ویژگی این مجموعه به ایبنا گفت: شهردار منطق 19 در راستای نحوه تعامل با شهروندان و شناسایی قومیت‌های گوناگون برای نتیجه‌بخش بودن برنامه‌ریزی‌های شهری، طرح مطالعات مردم‌شناسی منطقه را پیشنهاد داد و این پروژه از اردیبهشت‌ماه سال 90 تا مردادماه سال 92 انجام شد.

                      
وی افزود: این پروژه با همکاری 63 محقق در رشته‌های مردم‌شناسی، تاریخ، معماری، علم رجل(نسب شناسی) و گرافیک صورت گرفت. از آنجا که اطلاعات و منابع درباره مناطق حاشیه‌‌نشین کم بود، انجام این تحقیق به کندی پیش‌رفت و با مشکلات فراوانی رو به رو بودیم به عنوان مثال گاهی مجبور می‌شدیم به حوزه‌های مبدا مهاجرت و شهرهایی مانند کاشان، آذربایجان، یزد و شهرهای نواحی مرکزی هم سفرهای پژوهشی داشته باشیم.

مدیر این پروژه عنوان کرد: نتایج این تحقیق در چهار حوزه هویت تاریخی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی دسته‌بندی و تالیف شد. در حوزه «تاریخی» به بررسی زندگی ساکنان حاشیه‌نشین منطقه 19 از دوره صفویه تاکنون پرداختیم و با بررسی سیر تحولات تاریخی آن منطقه، موضوعاتی در زمینه شکل‌گیری بافت روستایی نعمت‌آباد، خانی‌آباد، مالکان و زندگی روستایی آن‌ها را بررسی کردیم که چطور بافت روستایی متحول و بافت شهری ایجاد می‌شود. 

وی بیان کرد: در حوزه «اجتماعی» به بحث‌ قومیت‌ها، مهاجرت‌ها، روابط و مناسبات‌ اجتماعی و ریخت‌شناسی محله و آسیب‌های اجتماعی پرداخته شد. بخش «فرهنگی» نیز شامل آداب و رسوم، باورها، پوشش، خوراک، مسکن، اوقات فراغت و مسایل از این دست بود. در این بخش، شیوه مقایسه‌ای به کار رفت و تغییرات فرهنگی در نسل‌های پیشین و امروزی بررسی شد.

مدیر این پروژه درباره مطالعات بخش «اقتصادی» گفت: در این بخش اقتصاد بومی، مشاغل محله، فضاهای اقتصادی، اقتصاد خانواده، توانایی و قابلیت‌های بومی در ایجاد شیوه‌های تولید محلی و بومی بسیار بارز بود، به ویژه در شکل‌گیری دو بازار معروف خلازیر و عبدل‌آباد که بر اساس شیوه و معیشت روستایی و فرهنگ استفاده بهینه از مواد موجود که در زندگی روستایی بسیار محسوس‌اند، نمودها قابل مشاهده هستند. در این تحقیق، یافته‌ها و نشانه‌هایی از حاشیه‌نشینی به دست آمد که محققان و برنامه‌ریزان را در شناخت مناطق و تاریخ اجتماعی تهران کمک می‌کند. 

                         
وی با تاکید بر این‌که در مطالعات تهران‌شناسی باید از حاشیه به متن حرکت کرد، دستاورد اصلی این پروژه را تولید محتوا و منابع مطالعاتی مردم‌شناسی برای حاشیه تهران دانست. 

کارشناس مردم‌شناسی در پاسخ به این سوال که کاربرد اصلی این تحقیقات در چیست؟ بیان کرد: محتوای این آثار نمای کاملی از هویت یک منطقه (حاشیه تهران) که تحولاتی را پشت سر گذاشته روایت می‌کند تا برای برنامه‌ریزی‌های شهری با آگاهی از هویت ساکنان منطقه تصمیمات بهتری اتخاذ شود. 

به گفته دقتی، شاید  نخستین‌بار مطالعات گسترده‌ای در تهران به منظور بازشناسی ریشه‌های فرهنگی و تاریخی صورت گرفته است. درباره منطقه‌ها یا محلات تهران به جز نوشته‌های فردی و موردی تحقیقات جامعی نداریم که دست به دست می‌چرخند و زایش اطلاعاتی در پی ندارند از این رو، این پژوهش تولید محتوا و منبع به شمار می‌آید. 

                           
خانی‌آباد شمالی و جنوبی، نعمت‌آباد، عبدل آباد، محلات دولت‌خواه، اسماعیل‌آباد، صالح‌آباد، اسفندیاری، بهمن‌یار و شریعتی محله‌هایی هستند که این مجموعه در بررسی آن‌ها تولید شده است. این کتاب‌ها تا بهمن ماه منتشر خواهند شد.