به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، «خراسان جنوبی در یک نگاه»، «تقدس آب در جهان»، «آب در باورها و هواشناسی عامیانه»، «آب در ادبیات عامه»، «آیینهای بارانخواهی»، «توزیع آب در شهرهای خراسان جنوبی»، «قنات یا کاریز در خراسان جنوبی»، «نظامهای مدیریتی آب قناتها»، «چشمهها و چاهها» و «سازههای آبی» فصلهای 10گانه کتاب «فرهنگ آب در خراسان جنوبی» را تشکیل میدهند.
نخستین فصل کتاب بعد از بیان موقعیت جغرافیایی و وضع اقلیمی خراسان جنوبی به مطالعه و بررسی منابع آب، ویژگیهای انسانی، پیشینه تاریخی و ویژگیهای اقتصادی این استان میپردازد.
تقدس آب در میان ملل و ادیان مختلف جهان همچون زرتشتیان، ماندائیان، یهودیان، مسیحیان و هندوها موضوعی است که در فصل بعدی کتاب بررسی می شود. در این فصل همچنین بهصورت جداگانه و مفصل اهمیت آب در اسلام بررسی میشود.
در بخشی از این فصل کتاب درباره جایگاه آب در میان زرتشتیان میخوانیم: «زرتشتیان معتقدند که آب بعد از آتش مقدسترین عنصر خلقت است که اهورامزدا آن را خلق کرد. در تعالیم زرتشتی انسانها موظف و متعهد به پاک نگهداشتن آب هستند و وظیفه دارند آبهایی را که توسط نیروهای اهریمنی دچار ناپاکی و آلایش شدهاند، نیرو بخشند تا زودتر به سرچشمه آبهای روان که دریای فراخکرت است بازگردند.»
در فصل سوم، نقش و جایگاه آب در باورهای عامیانه مردم بررسی میشود. «آب حیات»، «آب تبرک»، «آب در مراسم قبل از تحویل سال»، «آب در هنر مردم»، «آب، مظهر روشنایی»، «آب، مظهر رزق و روزی» و «هواشناسی عامیانه» برخی از مهمترین عناوین این فصل از کتاب را تشکیل میدهند.
فصل بعدی کتاب به بررسی جایگاه آب در ادبیات عامه مردم، نقش و جایگاه آب در نامگذاری آبادیها و نقش آب و سازههای آبی در انتخاب نام و نام خانوادگی میپردازد. بهعلاوه، در این فصل گزیدهای از دوبیتیها و اوسونههای محلی با موضوع آب و اهمیت آن آورده شده است.
«آیینهای بارانخواهی» عنوان فصل پنجم کتاب است که به معرفی برخی از مهمترین آیینها و مراسم طلب باران در خراسان جنوبی مانند اتالو و متلو، تال متال، چولی قزک، پختن غلور باران، پختن کماچ و مراسم متوی میپردازد.
در قسمتی از این فصل درباره آیین اتالو و متلو آمده است: «اتالو متلو، آدمکی از چوب است که بچهها آن را درست کرده و لباسهای کهنه و مندرس را بر او میپوشانند. بعد آن را در دست گرفته و دسته جمعی با آهنگی موزون اشعاری را میخوانند. چنین آیینی ریشه در ایران باستان و نیایش مردم به درگاه ایزد بانو آناهیتا دارد.»
فصل بعدی کتاب با عنوان «فرهنگ آب در خراسان جنوبی» نحوه توزیع آب در شهرهای این استان را موضوع بحث خود قرار میدهد. «آب فروشی با حلب»، «آب فروشی با درشکه»، «آب فروشی توسط سقاها»، «تامین آب توسط آب انبارها» و «تامین آب توسط سقاخانهها» عناوین این فصل را تشکیل میدهند.
در فصل هفتم یکی از مهمترین اختراعات ایرانیان باستان یعنی کاریز یا همان قنات مورد بررسی قرار میگیرد. این فصل کتاب به موضوعهایی همچون واژهشناسی قنات، پیشینه قنات در ایران، نقش و اهمیت قنات در شکلگیری و توسعه شهرهای خراسان جنوبی، قنوات کوهستانی، قنوات دشت و ابزار و وسایل حفر قنات میپردازد. این فصل همچنین راهکارهایی را هم برای برطرفکردن مشکلات حفر قنات ارایه میکند.
«مدار گردش آب»، « نوبتبندی آب قناتها»، «نظام مدیریت آب در برخی قنوات استان»، «مدیریت آبیاری (سازمان آبیاری)»، «استخربند در قناتهای کم آب» و «نظام مدیریتی قنات ماخونیک سربیشه» عناوین فصل بعدی کتاب است.
نقش و جایگاه چشمهها و چاهها در شکلگیری و بقای آبادیهای خراسان جنوبی در فصل نهم کتاب بررسی میشود. آمار چشمهها و چاههای این استان به تفکیک دشتها نیز در این فصل کتاب گنجانده شدهاست.
آخرین فصل کتاب سازههای آبی را مورد بررسی قرار میدهد. آب انبارها،حوضها، یخچالها، پایاب، آسیاب، برف چالهای کوهستانی و یخدانهای دشتی از مهمترین این سازههای آبی هستند که در این فصل بررسی میشوند. فهرستی از سدها و بندهای خراسان جنوبی، سدهای در حال بهرهبرداری و مهمترین حمامهای تاریخی این استان در پایان این فصل آورده شده است.
چاپ نخست کتاب «فرهنگ آب در خراسان جنوبی» تالیف مشترک مفید شاطری، میثم رجبی و نجیبالله رجبی در 239 صفحه، شمارگان یکهزار نسخه و قیمت 5 هزار تومان از سوی انتشارات فکر بکر روانه بازار کتاب شد.
دوشنبه ۱۳ آبان ۱۳۹۲ - ۱۰:۲۰
نظر شما