به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) نخستین نشست رسانه‌ای سیدعباس صالحی، معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، صبح امروز (27 آبانماه) در خانه فرهنگ عمومی برگزار شد.

گزینه‌های هیات نظارت پیشنهاد شده‌اند

معاون امور فرهنگی درباره بند 15 قانون هیات نظارت بر نشر بزرگسال گفت: در اصلاحیه ضوابط نشر مصوب سال 1386 دو هیات نظارت بر کتاب کودک و نوجوان و  نظارت بر کتاب بزرگسال مشخص شده‌اند. ترکیبی برای این هیات پیشنهاد شد اما از سوی آقای احمدی‌نژاد حکم ابلاغ صادر نشد و هم‌اکنون افرادی با اجازه مسوولان شورای عالی انقلاب فرهنگی برای هیات نظارت انتخاب شده‌اند. ترکیب این اعضا به گونه‌ای است که همه حوزه‌ها را دربرمی‌گیرد و تلاش شده‌است نگاه معتدلی به مقوله نشر آثار داشته باشد.

وی افزود: احساس می‌کنم این ترکیب مناسب هیات نظارت است و با تایید آنها اقدامی رو به جلو صورت خواهد گرفت. اگر این ترکیب رای بیاورد ساختار اداره کتاب نظام‌مند خواهد شد.

مسوولیت ناشر قبل از نشر باید بررسی شود

صالحی درباره مسوولیت ناشر قبل از انتشار کتاب گفت: برخی  دوستانی که در دوره قبل حضور داشتند تفسیر موسعی از این قانون داشتند و اقدامات زیادی  در این مورد انجام داده‌اند. این‌که آیا ناشر باید قبل از ارایه کتاب به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کتاب را ممیزی کند یا خیر موضوعی است که از نظر حقوقی باید مورد بررسی قرار گیرد.

وی درباره وظایف ناشر پس از انتشار کتاب گفت: براساس قانون هر ناشری مسوولیت انتشار آثار خود را دارد و در هیات رسیدگی به تخلفات به عملکرد وی رسیدگی خواهد شد. اما ممیزی قبل از انتشار موضوعی است که باید بار دیگر مورد بررسی قرار گیرد.

نظر معاون فرهنگی درباره ممیزی کتاب

وی در پاسخ به سوال خبرنگاری مبنی بر نظر کلی معاونت فرهنگی به عنوان شخصیتی حقیقی درباره ممیزی گفت: قرار گرفتن در حوزه مدیریتی الزامات قانونی را می‌طلبد. مدت سی یا چهل سال حرف‌های خود را به عنوان کارشناس فرهنگی عنوان می‌کردم و در جاهایی نیز حرفهایی برای گفتن داشتم. از این نظر معتقدم کتاب کالایی خاص است و برای افراد خاص تولید می‌شود. از این رو قوانین خاصی نیز باید برای انتشار آنها وجود داشته باشد. اما این صحبت‌ها در جایگاه معاونت فرهنگی دیگر مجالی برای پرداختن ندارد.

مجریان قانون بررسان خوبی نیستند

وی افزود: من نه چپ هستم و نه راست. از آنجا که عنصر فرهنگی بودم دوست نداشتم در چارچوب‌های سیاسی قرار بگیرم. چیزی که مقررات کشور است باید رعایت شود. اما مشکلاتی که ما داریم همیشه در اجرای قانون نیست و در جاهای دیگری رخ می‌دهد. برای نمونه اجرای سلیقه‌ای قانون خیلی بد است. همچنین مجریان قانون بررسان خوبی برای آثار تالیفی نیستند. کسی که می‌خواهد کتابی را ممیزی کند باید کتاب‌شناس باشد. از سوی دیگر باید حرکتی برای اصلاح قوانین صورت بگیرد زیرا قوانین وحی الهی و آیه قرآن نیستند و قابلیت اصلاح دارند و متناسب با تغییر احوالات و روزگار باید تغییرات در قوانین اعمال شود.

ادبیات ایدئولوژیک دیگر پاسخگو نیست

وی درباره پرهیز از ادبیات ایدئولوژیک و آمرانه در انتشار آثار گفت: ادبیات ایدئولوژیک با توجه به تغییرات سیاسی و اجتماعی که ایجاد شده‌است دیگر پاسخگو نیست و باید به سوی ادبیات همدلی پیش رفت.

انتظار تحولات زودهنگام از من نداشته باشید

صالحی همچنین درباره تغییرات سریع در حوزه معاونت فرهنگی گفت: معتقد نیستم  اتفاقات به صورت یکجا و ابتدا به‌ساکن انجام شود. با مجموعه‌ای از قوانین و مقررات روبه‌رو هستیم، نمی‌توانم قول زود بازده و وعده ناشدنی بدهم. همچنین اگر احساس کنم مسیر من رو به جلو نیست، پرونده کاری خود را می‌بندم. این را که یک اتفاق بزرگ، یک شبه در حوزه مدیریت اتفاق بیفتد، از من توقع نداشته باشید. زیرا شرایط سنی نیز چنین اجازه‌ای را به من نمی‌دهد.

هیچ نویسنده‌ای ممنوع‌القلم نیست

صالحی درباره مشخص شدن تکلیف کتاب‌های بلاتکلیف در وزارت ارشاد گفت: اگر هیات نظارت بر انتشار کتاب‌ها تشکیل شود مسیر اداره کتاب نیز مشخص می‌شود. کار بنیادی ما مشخص شدن این هیات است. و بعد از آن، معاونت فرهنگی دیگر نقش مدیریتی و نظارتی در اداره کتاب نخواهد داشت و این هیات نظارت خواهد بود که به تعیین تکلیف خواهد پرداخت.

وی افزود: همچنین بحث تجدید نظر در برخی  آثار نیز باز شده‌است. ما هیچ نویسنده ممنوع القلمی در کشور نداریم. نگاه‌هایی وجود داشت که برخی  افراد در سالهایی از انتشار برخی آثار جلوگیری می‌کردند، اما در دوره جدید هرکسی می‌تواند در چارچوب نظام اسلامی آثار خود را منتشر کند. تجدیدنظر کتاب‌ها جدی شده‌است و با تشکیل هیات نظارت از سلیقه‌ای عمل کردن در ممیزی آثار جلوگیری خواهد شد. البته این احتمال هم وجود دارد که برخی ناشران نتوانند به دلیل فعالیت‌های خود به ادامه کار بپردازند و همچنان در تعلیق بمانند.

معاونت فرهنگی 64 میلیارد توماني بدهی دارد

صالحی درباره بدهی‌های معاونت فرهنگی گفت: از وقتی که به‌عنوان معاون فرهنگی انتخاب شده‌ام، متوجه شده‌ام که 99 درصد از فکرهای من باید درخارج از دغدغه‌ کارهای فرهنگی باشد. با یک بررسی ساده متوجه شدیم این معاونت هیچ مطالبه‌ای ندارد. اما نزدیک به 64 میلیارد تومان بدهی بر روی دست ما باقی مانده‌است. این بدهی‌ها مربوط به سال‌های 88 تا 91 است.

وی افزود: بخش رسیدگی به مطالبات ناشران یکی از سخت‌ترین کارهای ماست. در سالهای اخیر با توجه به مشکلات کاغذ ناشران ما با چنگ و دندان به کار خود ادامه دادند و مطالبات بسیاری از وزارت ارشاد دارند. ما استارت پرداخت بدهی به ناشران را زده‌ایم و در چند ماه آینده اخبار خوبی را در این موضوع خواهیم داشت.

وی درباره بدهی به ناشران خارجی در بیست و پنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب گفت: این پول هم‌اکنون در حساب بانکی قرار دارد اما به دلایل تحریم، قادر نیستیم این پول را انتقال بدهیم. امیدواریم با تلاش‌های آقای دکتر ظریف در این هفته این مشکل نیز برطرف شود.

تقویت حوزه چاپ ضروری است

صالحی درباره انتشار کتاب‌های قرآنی در ایران و ناتوانی صنعت نشر در انتشار این کتاب‌ها گفت: متاسفانه در بحث چاپ، چاپخانه‌ها مشکلات بسیاری دارند. در حالی که امروزه صنعت چاپ فقط محدود به کتاب نیست و محصولات متنوعی را تولید می‌کند. صنعت چاپ در ایران با انتشار کتاب و روزنامه همچنان به کار خود ادامه می‌دهد، اما باید آگاه باشیم که 10 تا 20 درصد فعالیت صنعت چاپ به کتاب و روزنامه اختصاص دارد و بقیه آن به تولید فرآورده‌های دیگر مربوط می‌شود.

وی افزود: همچنین صنعت چاپ در سند چشم‌انداز 20 ساله نیز فاصله زیادی با کشورهای دیگر در منطقه دارد. در حال حاضر ترکیه، عربستان و رژیم صهیونیستی رتبه‌های نخست را در این صنعت دارند. اگر مشکلات صنعت چاپ ما برطرف شود. به طور حتم انتشار کتاب‌های قرآنی نیز در کشور مقرون به صرفه خواهد شد و این آثار منتشر خواهند شد.

باید در اتاق‌های شیشه‌ای تصمیم‌گیری کنیم

معاون امور فرهنگی در مورد حمایت عام وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از حوزه نشر و خرید کتاب از ناشران گفت: در بحث کاغذ از سال 1385 به این سو با حذف یارانه کاغذ قرار شد کمک‌ها به طور مستقیم به ناشران تعلق گیرد. یکی از رویکردهای ما در حوزه مدیریت باید این باشد که در اتاق‌های شیشه‌ای زندگی کنیم زیرا تخلفات را به حداقل می‌رساند. اتاق‌های دربسته و تاریک میل‌ها را برای جناح‌گرایی به وجود می‌آورد. در حوزه خرید باید شفافیت وجود داشته باشد و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به نحو روشن اطلاعات و آمار را گزارش دهد.

با عاملان درز اطلاعات کتاب‌های نشر چشمه برخورد می‌شود

وی همچنین درباره انتشار قسمتی از کتاب‌های منتشر نشده نشر چشمه در یکی از سایت‌های اطلاع‌رسانی گفت: من دیروز شگفت‌زده شدم زیرا ناشر به ما اعتماد می‌کند و کتاب را به اداره کتاب تحویل می‌دهد و اگر کتابی به بیرون درز پیدا کند موجب اعتمادسوزی خواهد شد. بلافاصله با مسوولان اداره کتاب صحبت کردیم و قرار شد پیگیری شود. این اتفاق بسیار مهم است و ما باید کاری کنیم و فضا ایجاد کنیم که ناشران به ما اعتماد کنند. امروز تلفنی باخبر شدم که بخشی از این اطلاعات منتشر شده مربوط به کتاب‌های منتشر شده نشر چشمه در سال‌های گذشته است و هنوز بحث دقیقی مشخص نیست. اگر این اطلاعات از سوی افراد سابق منتشر شده‌است باید این افراد مشخص شوند واگر از نیروهای فعلی است که باید با آن برخورد شود. ما باید سیستم امنیتی خود را معتبرتر و مطمئن‌تر کنیم و با این کار، اعتماد ناشران را برای خود ذخیره و حفظ کنیم.

نمایشگاه آینده در مصلاست

صالحی درباره برگزاری نمایشگاه کتاب سال آینده گفت: یکی از دغدغه‌های جدی من از بدو ورود برگزاری نمایشگاه کتاب در سال 93 بود. این نمایشگاه هر سال باید از لحاظ کیفی ارتقا پیدا کند. جلسات علمی را برگزار کردیم و نظر کارشناسان را در این باره جویا شدیم. یکی از این گزینه‌ها باغ کتاب بود که ظرفیت برگزاری چنین نمایشگاهی را داشت. در جلسه اخیری که با آقای اشعری داشتم، وی عنوان کرد که پروژه باغ کتاب تا سال 93 به پایان نمی‌رسد. از این رو سال 93 نیز باید نمایشگاه را در محل مصلا  برگزار کنیم.

«کلنل» دولت‌آبادی در دست بازبینی است

وی درباره مشخص شدن تکلیف کتاب «زوال کلنل» محمود دولت‌آبادی گفت: این کتاب پيش‌تر مراحل قانونی را طی کرده بود و اصلاحاتی به این کتاب خورده بود. پس از انجام اصلاحات از سوی نویسنده بار دیگر اصلاحاتی بر این کتاب مطرح شد. خود من این کتاب را خوانده‌ام و تقریباً همه آثار آقای دولت‌آبادی را پیش از این خوانده بودم. ایشان از مفاخر ادبیات ایران و خراسان هستند و نشر آثار ایشان در ایران افتخار فرهنگ ایران و فرهنگ فارسی است. اما قانونگرا هستم و نمی‌توانم برای ایشان تبصره بزنم. این کتاب هم‌اکنون در مرحله تجدید نظر قرار دارد. به طور حتم آقای دولت‌آبادی هم راضی نخواهد بود تا باب جدیدی را برای ایشان باز کنیم.

نشر الکترونیک باید به رسمیت شناخته شود

صالحی درباره توجه به نشر الکترونیک گفت: اگر کتاب یک حلقه باشد، پدیدآورندگان تا مصرف‌کنندگان حلقه‌های آن را تشکیل می‌دهند. اگر اقتصاد نشر بخواهد فعال شود، در حوزه کتاب باید از مخاطب شروع شود و به نیازهای او احترام بگزارد. ما باید بحث مخاطب را جدی بگیریم و در کنار آن به تکنولوژی‌های جدید نیز توجه کنیم و آنرا به رسمیت بشناسیم.

وی افزود: نسل جدید امور را در دسترس می‌خواهد و کتاب را هم به عنوان یک شی در دسترس مطالبه می‌کند. باید مشکلات حقوقی این نشر را پیگیری کنیم. این فعالیت‌ها می‌تواند مخاطبان ما را گسترده‌تر از پیش کند.

جوایز خصوصی می‌توانند در چارچوب نظام فعالیت کنند

صالحی در انتها در پاسخ به این سوال که جوایز خصوصی در دوره جدید چه جایگاهی خواهند داشت گفت: سیستم‌های جایزه‌سازی دولتی نباید به طور كامل حذف شوند، اما فرهنگ در فضای خصوصی رشد می‌کند و باید به آن امید داشت. جوایز خصوصی می‌توانند موج‌های عمیق، ثبات و تنوع بیشتر را در جامعه ایجاد کنند. نگاه دوره جدید به مدیریت این جوایز را به‌رسمیت می‌شناسد و در چارچوب نظام جمهوری اسلامی ایران از آن حمایت شود.