به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، سومین همایش ملی «نظریه مردم‌سالاری دینی» سه‌شنبه (26 آذرماه) در تالار عدالت دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی افتتاح شد.

حجت‌الاسلام رنجبران در  این مراسم با بیان این‌که مردم‌سالاری دینی اصطلاح تازه‌ای در گفتمان سیاسی دنیاست که در بستر مبانی سیاسی اسلام و متاثر از آموزه‌های نبوی و علوی روییده‌است، گفت: این نظریه بر آن است تا ضمن پاسداشت حقوق مردم و اداره امور جامعه و پرهیز از الگوهای حکومتی استبدادی، اصول و مبانی ارزشی را رعایت کند و نظام اسلامی را از الگوهای سکولار غربی تمیز دهد. برای این منظور در حکومت اسلامی روش نوینی مورد توجه قرار گرفته‌است که نه استبدادی‌است و نه لیبرالی‌.

به گفته این استاد دانشگاه، مردم‌سالاری دینی دارای دو وجه است که یک وجه آن نقش مردم در تشکیل حکومت و انتخاب مسوولان و وجه دیگر آن، رسیدگی به مشکلات مردم است. به عبارت دیگر، نظام مردم‌سالاری نه تنها بر سر صندوق‌های رأی تجلی می‌یابد، بلکه بر تلاش پیگیر نظام در خدمتگزاری به مردم نیز قابل رویت است.

رییس پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی با اشاره به این‌که «در این نگاه مردم شان و منزلتی برتر از آن‌چه در دموکراسی غربی دیده شده‌است، می‌یابند» گفت: در این تعریف از مردم‌سالاری ملل فرهیخته و آگاه، مستحق توجه و لحاظ شدن آرا و اندیشه‌هایشان در امر حکومت هستند. بنابراین، حکومت اسلامی که نتیجه قیام آگاهانه مردمی شجاع و غیرتمند است، نمی‌تواند مردم‌سالار نباشد. 

رنجبران تاکید کرد: دشمن در تلاش است با سلب اعتماد به نقش دانشگاهیان تئوری‌های ترجمه‌ای را در ذهن آن‌ها رسوخ دهد و آنان را از مردم جدا کند. مهمترین راه مقابله با این تلاش‌ها، حفظ ارتباط و پیوستگی فکری دانشجویان و دانشگاهیان با مردم و تمسک هرچه بیشتر آن‌ها به ریشه‌ها و اصول انقلاب اسلامی است. 

رنجبران در ادامه، گزارشی از برگزاری دوره‌های پیشین این همایش ارایه کرد و گفت: پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی در راستای تبیین ابعاد مختلف مردم‌سالاری دینی در سال‌های 82 و 86 این همایش را در سطح ملی برگزار کرده‌است.

به گفته رییس پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، 240 مقاله به دبیرخانه این همایش رسیده‌اند که از این تعداد 41 مقاله درجه علمی پژوهشی و 72 مقاله درجه علمی ترویجی را دریافت کرده‌اند. سایر مقالات نیز درجه‌ای کسب نکرده‌اند.

وی در پایان گفت: استقبال از دستاوردهای علمی دوره‌های گذشته در برخی  کشورهای اسلامی که در آن‌ها موج بیداری اسلامی ایجاد شده بود، نشان از اهمیت تولید دانش و علم در این حوزه دارد و نشان می‌دهد  تئوری‌پردازی در این حوزه یک ضرورت است که باید بیش از پیش به آن پرداخته شود.

دکتر تهرانچی در بخش دیگر این مراسم با اشاره به حرکت مردم در سال 1357 گفت: سه محور اصلی در انقلاب اسلامی مورد توجه بوده‌اند. نخست این‌که  اسلام و موازین اسلامی در فقه پویای شیعه نمود داشته و توانسته‌است چارچوب‌های این حرکت را تضمین کند. رهبری یک عالم دینی و جامع‌الشرایط یکی دیگر از ویژگی‌های انقلاب اسلامی محسوب می‌شود که تاکنون نیز ادامه داده‌است.

این استاد دانشگاه به سرمایه اجتماعی به عنوان سومین رکن حرکت انقلاب اسلامی اشاره کرد و گفت: این سرمایه در مرحله نخستین انقلاب نمود جدی داشته و تاکنون ارتباط آن نیز با حکومت قطع نشده‌است.

به گفته تهرانچی، انقلاب‌هایی که این سه شاخصه‌ را با یکدیگر نداشته‌اند در حرکت خود ناموفق بوده‌اند.

رییس دانشگاه شهید بهشتی در بخش دیگری از سخنانش به سه دیدگاهی که باید از لحاظ نظری و پژوهشی مورد توجه قرار گیرد، اشاره کرد و گفت: مبانی فلسفی نظریه مردم‌سالاری دینی، چگونگی اجرای آن و نحوه پیاده‌سازی این مدل، سه دیدگاهی‌اند که باید مورد توجه قرار گیرند.

به گفته وی، اگر به سیر تطور انقلاب و نظام نگاه کنیم، متوجه می‌شویم که پژوهش‌ها درباره چگونگی اجرا و پیاده‌سازی مدل مردم‌سالاری دینی کم بوده‌است.

در بخش دیگری از این مراسم حجت‌الاسلام محمدیان با اشاره به رویکرد دینی به نظریه مردم‌سالاری دینی گفت: این نظریه تنها دارای مبانی نظری نیست، زیرا 34 سال است که با این مدل زندگی می‌کنیم اما در عین احترام به این مبانی، لازم است اندیشمندان لایه‌های مختلف نظریه مردم‌سالاری دینی را مورد توجه قرار دهند و نقاط ضعف و قوت آن را بررسی کنند. 

رییس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها با طرح سوالاتی سخنان خود را ادامه داد و گفت: اکنون این سوال مطرح می‌شود که «مسوولان و حاکمانی که برای پیاده‌سازی این نظریه انتخاب می‌شوند باید چه شرایطی داشته باشند؟»

وی در همین باره توضیح داد: در نظام مردم‌سالاری دینی، فقاهت، عدالت، توان مدیریتی و تقوا از جمله شرایطی‌اند که برای رهبر حکومت اسلامی در نظر گرفته شده‌اند.

محمدیان در بخش دیگری از سخنانش به شرایطی که نمایندگان باید در انتخابات داشته باشند، اشاره کرد و گفت: باید بررسی کنیم که دین و آموزه‌های دینی تا چه حد به افراد اجازه می‌دهد  برای معرفی خود تلاش و تبلیغ کنند.

وی با اشاره به هزینه‌های میلیاردی برخی از نمایندگان در ادوار انتخاباتی ادامه داد: به نظر می‌آید که در فرهنگ و دین ما حریم‌هایی برای این‌گونه اقدامات وجود دارد. با توجه به ادله موجود در آموزه‌های دینی، نمی‌شود به همه آن‌چه که اتفاق می‌افتد رنگ دینی زد.

محمدیان اضافه کرد: در انتخابات گاهی به گونه‌ای عمل می‌شود که انسان‌های شایسته و اخلاقی در شأن خود نمی‌دانند که در انتخابات شرکت کنند.

وی تاکید کرد: حق مردم است که شایسته‌ترین‌ها را از نظر تخصص و تعهد انتخاب و حاکمان نیز باید زمینه آن را فراهم کنند.

سخنران پایانی بخش آغازین این آیین دکترحسین مهرپور بود. وی طی سخنانی درباره تعریف لغوی مردم‌سالاری گفت: مردم‌سالاری به معنای حاکمیت مردم است و در اسناد بین‌المللی و حقوق بشری از آن بسیار یاد شده‌است.

وی ادامه داد: در منشور حقوق بشر فرانسه گفته می‌شود که ملت منشأ قدرت است و در اعلامیه جهانی حقوق بشر نیز اساس و منشأ حکومت، اراده مردم معرفی می‌شود.

به گفته رییس دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، در اصل 56 قانون اساسی ایران نیز اصل حاکمیت از آن خداوند است و انسان حق تعیین سرنوشت اجتماعی خویش را دارد و به همین دلیل می‌تواند با رأی خود شایسته‌ترین‌ها را انتخاب کند.

مهرپور تاکید کرد: هیچ‌کس حق سلب این اختیار را از افراد ندارد و نظریه مردم‌سالاری دینی باید بتواند هر دو این مقوله‌ها را از نظر عملی و نظری با یکدیگر جمع کند.

سومین همایش ملی نظریه مردم‌سالاری دینی با ارایه مقالات برگزیده با حضور حجت‌الاسلام محمدیان، رییس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها، دکتر محمدمهدی تهرانچی، رییس دانشگاه شهید بهشتی، حجت‌الاسلام داود رنجبران، رییس همایش، دکتر حسین مهرپور، رییس دانشکده حقوق دانشکده شهید بهشتی و جمعی از صاحب‌نظران و علاقه‌مندان تا ساعت 17 بعدازظهر در تالار عدالت دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی ادامه خواهد داشت و آیت‌الله محسن اراکی، رییس مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) سخنران بخش پایانی این آیین خواهد بود.