سعید طاووسی در گفتوگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، به شخصیت جامع آیت الله قاضی اشاره و اظهار کرد: در دوران معاصر وی در زمینه عرفان بین شیعه نظیر ندارد. تاثیرگذاری او و شاگردانش بسیار مشهود است، شاگردانی که هر یک از آنها مراجع تقلید و بزرگترین علمای عصر خود شدند مانند علامه طباطبایی، آیتالله بهجت و شیخ عباس قوچانی.
طاووسی در پاسخ به این سوال که «تفاوت کتاب آیت عشق در پرداختن به آیتالله قاضی با دیگر منابعی که شخصیت وی را معرفی کردهاند، چیست؟» گفت: قصد من از نگارش این کتاب، پرداختن به شرح حال آیتالله قاضی به صورت مستند و علمی بود، زیرا به شخصیت آیتالله قاضی از این منظر کمتر پرداخته شدهاست. بر این اساس، برای معرفی شخصیت علمی وی، منابع معتبر موجود را جمعآوری کردم.
وی ادامه داد: آیتالله قاضی درس خارج از فقه داشت، در علوم حدیث از تسلط قابل توجهی برخوردار بود و از روش منحصر بهفرد تفسیر «قرآن به قرآن» استفاده میکرد. حتی به گمان من، آیتالله طباطبایی در اثر جاویدانش «المیزان» از روش آیتالله قاضی بهره بردهاست. آیتالله قاضی به بقیه امور دینی هم آگاه بود. به عنوان مثال، به زبانهای فارسی و عربی تسلط داشت، تاریخ اسلام را به طور کامل مطالعه کرده بود و به شاگردانش هم توصیه میکرد از علوم زمانه خود غفلت نکنند و آنها را به آموختن عرفان و اخلاق توصیه میکرد و بر تاریخ ائمه(ع) نیز اشراف کامل داشت.
طاووسی تک بعدی نبودن و نوآور بودن آیتالله قاضی را ویژگی حایز اهمیت شخصیت این عالم شیعی دانست و افزود: وی جامعیتی در علوم اسلامی داشت که در کمتر کسی مشاهده میشود. در واقع، او یکجانبهنگر و تک ساحتی نبود. یکی از مهمترین خصوصیات این محقق آن بود که اهل نوآوری بود و به مثابه مقلد صرف رفتار نمیکرد. در فقه نظرات خاص خود را داشت، از جمله فتاوای وی این بود که به محض غروب خورشید میتوان نماز مغرب را به جا آورد یا اگر ماه رمضان باشد، میتوان افطار کرد و خودشان هم بر همین سیره عمل میکردند که بعدها شاگردانشان این ایده را گرفتند و فتوا دادند. در علوم قرآنی هم نظریات نوینی داشت. به عنوان مثال، وی معتقد بود که باید در سوره حمد، «مالک یوم الدین» را «ملک یوم الدین» بخوانیم که آیتالله طباطبایی هم بعدها بر همین نظر بودند.
به گفته طاووسی، تفسیر «قرآن به قرآن» یکی دیگر از نکات بارز علم قرآنی آیتالله قاضی است. زمانیکه وی از این روش بهره میبرد این نوع از تفسیر میان علمای شیعه رواج نداشت. وی در این تفسیر بر خلاف مفسران دیگر که برای تفسیر به روایات رجوع میکنند، به آیات قرآنی مراجعه میکرد. به عنوان مثال، آیتالله قاضی معتقد بود که تفسیر کلمه «اجمال» در سوره دیگری آمده است و باید اینها را کنار هم قرار دهیم تا تفسیرشان کنیم. در «المیزان» اثر علامه طباطبایی هم آیات با استناد به آیات دیگر تفسیر میشوند که روش استادش آیتالله قاضی بودهاست. نسخه تفسیر قرآن به قرآن وی اکنون در موزه لندن وجود دارد ولی ما نسخهای از آن را در کشور نداریم.
پژوهشگر حوزه دین و نویسنده کتاب «آیت عشق» سپس به جنبه اجتماعی شخصیت آیتالله قاضی و تعامل وی با مردم نجف اشاره کرد و اظهار کرد: آیتالله قاضی تعامل خوبی با مردم نجف(محل اقامتش) داشت، حتی اگر مورد بیمهری قرار میگرفت. از آنجا که آیتالله قاضی خودش عارف بود و عرفای بزرگی مانند مولوی، محیالدینعربی و حافظ را میستود و از آنها به نیکی یاد میکرد جامعه نجف از در ناسازگاری با وی در میآمد،چون اساساً جامعه نجف آن زمان، با عرفان مشکل داشت و مرجع وقت «سید ابوالحسن اصفهانی» با اینکه ضد عرفان و فلسفه نبود ولی به خاطر جوّ نجف، فشارهایی را به آیتالله قاضی وارد میکرد. حتی برای تحت فشار گذاشتن بیشتر وی، شهریه شاگردان آیتالله قاضی مانند آیتالله طباطبایی و نجابت شیرازی قطع شد ولی چون آیتالله قاضی به نجف علاقه داشت این ناملایمات را تحمل میکرد. حتی به خاطر برخی علائق وی، برخی افراد قصد جانش را داشتند و مردم که تصوف را عملی مذموم میپنداشتند از ایشان انتقاد میکردند.
وی افزود: توجه آیتالله قاضی به فلسفه که این مقوله در حوزه نجف مذموم بود سختیهایی برایش داشت که منجر شد برخی شاگردان وی نجف را ترک کنند ولی آیتالله قاضی همیشه به خاطر رفتارخوب با مردم شهره بود و این ناملایمات را بهمصلحت میپنداشت.
این پژوهشگر حوزه دین، درباره انگیزههای دیگر از نگارش کتاب آیت عشق گفت: تاکید امام خمینی(ره) بر شخصیت آیتالله قاضی که معتقد بودند وی کوهی بود از عظمت مقام توحید و همچنین فرمایش مقام معظم رهبری مبنی بر اینکه ایشان باید الگوی علما و مردم عادی باشند، مرا به نوشتن این اثر ترغیب کرد.
وی درباره کتاب «آیت عشق» افزود: سعی کردم کتاب را در حجم کم و مستند بنویسم و خیلی مفصل به آن بزرگوار نپرداختم تا مردم عادی هم بتوانند آن را بخوانند. در این کتاب، شخصیت علمی آیتالله قاضی را محور قرار دادم تا همگان بتوانند از این اثر استفاده کنند. همچنین برای کسانی هم که متخصصاند در پاورقی، اطلاعاتی را از منابعی که بهره بردهام، آوردهام تا برای مطالعه بیشتر بتوانند به آنها رجوع کنند. در پایان کتاب نیز تصاویری کمیاب از آیتالله قاضی آوردهام تا مخاطب بهتر بتواند با وی آشنا شود.
کتاب «آیت عشق» با شمارگان یکهزار نسخه، در 112 صفحه و به قیمت 38 هزار ریال از سوی انتشارات احرار تبریز منتشر شدهاست.
سهشنبه ۲۶ آذر ۱۳۹۲ - ۱۲:۰۲
نظر شما