به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، سومین همایش ملی «نظریه مردم‌سالاری دینی» سه‌شنبه (26 آذرماه) با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین محمدیان، رییس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها، دکتر محمدمهدی طهرانچی، رییس دانشگاه شهید بهشتی، حجت‌الاسلام و المسلمین داوود رنجبران، رییس همایش، دکتر حسین مهرپور، رییس دانشکده حقوق دانشکده شهید بهشتی، سیدمحمدرضا احمدی طباطبایی، دانشیار علوم سیاسی دانشگاه امام صادق(ع) و جمعی از صاحب‌نظران و علاقه‌مندان در تالار عدالت دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی افتتاح شد.

در نخستین نشست کارگروه تخصصی این مراسم، سیدمحمدرضا احمدی طباطبایی، دانشیار علوم سیاسی دانشگاه امام صادق(ع) مقاله‌اش را با عنوان «مشروطیت شریعت‌بنیاد در اندیشه سیاسی علامه نائینی» را ارایه کرد.

وی طی سخنانی با اشاره به دو کتاب تاثیرگذار در میان اهل تشیع و اهل سنت گفت: در دوران معاصر دو کتاب در میان اهل تشیع و تسنن منتشر شدند که برکات متعددی را با خود داشتند. یکی کتاب «طبايع الاستبداد» نوشته عبدالرحمن کواکبی که در مخالفت با دولت عثمانی نوشته شد و مشروطه‌خواهی را بر اساس آمیزه‌های دینی مطرح ‌کرد.

وی افزود: کتاب دیگر «تنبیه الامة و تنزیه الملة» نوشته علامه نائینی کتابی بود که در عالم تشیع تاثیرگذار شد. این کتاب کم‌حجم و کثیرالمعانی در کمتر از 100 صفحه در بغداد چاپ شده است.

این استاد دانشگاه با بیان این‌که این کتاب توانست سرمنشأ تحولات بسیاری در دوران معاصر ایران شود افزود: موضوع اصلی کتاب نیز به مشروطه‌خواهی و استبدادستیزی که مبتنی بر مردم‌سالاری در آمیزه‌های دینی است، اختصاص دارد.

به گفته این دانشیار علوم سیاسی، این کتاب توانست الهام‌بخش مشروطه‌خواهان باشد. بسیاری از علمای طراز اول به دلیل انتشار این کتاب از نهضت مشروطه حمایت کردند چرا که علامه نائینی از مراجع طراز اول نجف بود و حمایت او از مشروطه‌خواهی به این حرکت مشروعیت می‌بخشید.

طباطبایی با بیان این‌که کمتر به کتاب علامه نائینی توجه شده است، افزود: این در حالی است که این کتاب در شناخت اندیشه بومی دینی در دوره معاصر الهام‌بخش است.

وی با بیان این‌که آیت‌الله آخوند خراسانی تقریضی بر کتاب علامه نائینی نوشته است، گفت: وی در مطلب خود به تعلیم و تامل و همچنین تفهیم و تفهم این کتاب تاکید می‌کند.

وی افزود: با توجه به این‌که علامه نائینی و استادش آخوند خراسانی هر دو از علمای برجسته‌ای بودند، این تایید می‌توانست به ثمررسیدن مشروطیت کارساز شود.

وی با اشاره به مطالب کتاب علامه نائینی اضافه کرد: علامه در این کتاب با استناد به آمیزه‌های دینی و قرآنی و دلایل عقلی و نقلی از مشروطیت دفاع می‌کند. این کتاب دارای یک مقدمه، پنج فصل و دو مؤخره است.

به گفته این استاد دانشگاه، علامه نائینی در این کتاب به جایگاه مشورت در اسلام اشاره و تاکید می‌کند که مشروطیت پیش از آن‌که توسط غرب مطرح شود در صدر اسلام وجود داشته و تنها قربانی حکومت‌های استبدادستیز شده است.

وی یادآور شد: علامه نائینی برای تایید مطالب خود مصادیق متعددی را از زمان پیامبر اکرم(ص) بیان می‌کند.

به گفته این دانشیار علوم سیاسی، حکومت مشروطه از نگاه علامه نائینی حکومت ایده‌آل و مطلوبی نیست و حکومت ایده‌آل توسط امام معصوم(ع) که دارای دو ویژگی علم و عصمت است در زمان ظهور حضرت مهدی(عج) محقق خواهد شد.

وی همچنین گفت: علامه نائینی در کتابش در تقسیم‌بندی حکومت‌ها به حکومت‌های تملکیه و مشروطیه اشاره و از حکومت مردم‌سالاری دینی برپایه‌های آموزه‌های اسلامی حمایت می‌کند.

طباطبایی در پایان خواستار شد که این کتاب با توجه به تاثیرگذاری‌اش از زوایای مختلف بررسی و مطالعه شود.

در بخش دیگری از این نشست «فردین قریشی» دانشیار علوم سیاسی دانشگاه تبریز مقاله خود را با عنوان «مردم‌سالاری دینی؛ تحریر و ارزیابی سه تفسیر متعارض» ارایه کرد و افزود: مردم‌سالاری موضوعی است که تعریف واحدی ندارد و بنابراین باید با توجه به تعابیر و تفاسیر موجود، تعریف واحدی را از آن ارایه کرد.

وی گفت: نظریه مردم‌سالاری دینی در دهه سوم انقلاب اسلامی برای توصیف ماهیت نظام وارد ادبیات سیاسی ایران شد و از همان ابتدا شاخصه‌های آن محل نزاع بود و با توجه به تعدد نظریات در این باره هنوز به تعریف واحدی که محل اجماع نظریه‌پردازان باشد، نرسیده‌ایم.

وی با اشاره به سه دیدگاه اصلی در تبیین نظریه مردم‌سالاری دینی گفت: تفسیر معطوف به اصالت دینی در برابر دموکراسی، تفسیر اصالت دموکراسی در برابر دین و تفسیر اصالت توامان دموکراسی و دین، از جمله این سه دیدگاه‌ است.

مجید رهایی نیز در بخش پایانی این نشست ضمن ارایه مقاله خود با عنوان «تفاوت نظریه‌های لیبرال دموکراسی و مردم‌سالاری دینی از منظر امام خمینی(ره)» گفت: در سال‌های اخیر مفهوم مردم‌سالاری به عنوان یک مفهوم بدیع مطرح شده و در قالب یک الگو در مقابل الگوی لیبرال دموکراسی خودش را عرضه کرده است.

وی ادامه داد: در عصری که ادعا شد دین مرده و یک امر خصوصی است، امام خمینی(ره) اسلام در صومعه را به اسلام در صحنه تبدیل می‌کند.

این مدرس دانشگاه با اشاره به کتاب «لسان العرب» افزود: در این کتاب بیان شده که حاکم فردی است که جلو ظلم ظالم را می‌گیرد و حکومت پیوند بین رعیت و حاکم است.

به گفته رهایی، اسلام اهداف حکومت را در رفاه خلاصه نمی‌کند و معنویت و سعادت را در دستور کار قرار می‌دهد. حکومت دینی نیز باید زمینه رسیدن به این اهداف را فراهم کند.

این کارشناس ارشد مبانی فقه و حقوق اسلامی اضافه کرد: شهید مطهری نیز در کتاب خود تاکید می‌کند که حکومت همچنان که به دنبال رفاه و مشکلات اقتصادی مردم است باید به دنبال اعتلای روح و معنویت نیز باشد.

وی در پایان با اشاره به مزایای نظریه مردم‌سالاری دینی گفت: شایسته‌سالاری، قانون‌محوری، ثبات و حجت شرع و انسان‌باوری و عنایت به عقل، از جمله مزایای این نظام است، در حالی که لیبرالیسم مبتنی بر هستی‌شناسی انسان‌مدار و لذت‌گراست.

سومین همایش ملی نظریه مردم‌سالاری دینی با ارایه مقالات برگزیده تا ساعت 17 بعدازظهر در تالار عدالت دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی ادامه خواهد داشت و آیت‌الله محسن اراکی، رییس مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) سخنران بخش اختتامیه این مراسم خواهد بود.