به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، نادر قدیانی؛ رییس، بهروز عطایی؛ نایب رییس اول  و محمود آموزگار؛ دبیر اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران در نشستی تخصصی در خبرگزاری کتاب ایران به مسایل مربوط به مشکلات ناشران پاسخ گفتند.

* در نشست بررسی مشکلات صنعت نشر در هفته کتاب مقرر شد از طرف معاون امور فرهنگی 6 کمیسیون برای رسیدگی به مشکلات ناشران تشکیل شود. در حال حاضر  شکل گیری این کمیسیون ها در چه مرحله ای قرار دارد؟

محمود آموزگار: در صحبت‌هايي که با معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی داشتيم، بیان شد که اتحادیه حداقل 10 کمیسیون دایمی دارد که به بررسی مسایل نشر می‌پردازد، این کمیسیون‌‌ها جلسات مرتبط با حوزه خود را برگزار و مسایل را بررسی می‌کنند و نتایج را به هیات مدیره اتحادیه اطلاع می‌دهند که ما برخی از آن‌ها را در نشریه داخلی اتحادیه ناشران منتشر می‌کنیم تا همکاران از نتایج این کمیسیون‌ها آگاه شوند. اگر ما نیز صحبت و مصاحبه‌ای با رسانه‌ها می‌کنیم، نتیجه تلاش‌های این دوستان در کمیسیون‌ها و كارگروه‌هاي اتحاديه است.

واقعیتی که اکنون وجود دارد این است که اتحادیه متعلق به تهران است و اگر این کمیسیون‌ها تشکیل شود این مساله پیش ‌می‌آید که پس سهم شهرستان‌ها چه می‌شود؟ ما ادعای سهم خواهی نداریم و تنها هدفمان این است که دولت را در شرایط موجود همراهی کنیم تا چالش‌های پیش روی صنعت نشر را شناسایی و در یک هماهنگی مشکلات را به حداقل برسانیم. كارگروه‌ها و کمیسیون های ما در شرایط فعلی نیز به هیچ وجه تنها حوزه شهر تهران را در بر نمی گیرند و اتحادیه آماده است از کمیسیون‌های خود برای حل مشکلات موجود حقوقی و توزیعی استفاده کند.

بهروز عطایی: پیرو نشست اصحاب نشر با معاون امور فرهنگی در تالار آبگینه و بیانیه ای که خدمت وزیر دادیم، از پیشنهاد آقای صالحی برای تشکیل شش کارگروه خوشحال شدیم که همسو با هم  فعالیت می کنیم و در ادامه آن پیشنهاد در سرای اهل قلم نیز جلسه ای با حضور آقایان امیرزاده، کمالی نژاد، اللهیاری، شجاعی صائین و سایر تشکلات صنفی صورت گرفت که در آن جلسه نیز صحبتهایی برای شکل گرفتن این کارگروه شد که ما استقبال کردیم و قرار شد جلسه بعد این کارگروه به دعوت اتحادیه باشد...

* اسم دقیق این کارگروه چیست؟

بهروز عطایی: کمیته ای به نام «کمیته راهبردی حوزه کتاب» تشکیل شده است که این کارگروه ها از این کمیته راهبردی تبعیت می کند. وزارت ارشاد اشکالی از این کار می گرفت که سهم ناشران شهرستانی در این کارگروه ها چه می شود؟ برای همین از اتحادیه های شهرستان ها نیز دعوت کردیم و نقطه نظرات آن ها را  مکتوب و جمع آوری کردیم و منتظر برگزاری جلسه بعدی این کارگروه هستیم.

البته ما انتظار دیگری هم از وزارت ارشاد داشتیم. ما سالهای سال می گفتیم که در هیات خرید کتاب از اتحادیه ناشران نیز فردی به عنوان نماینده وجود داشته باشد. اما در این دوره نیز نماینده ای از اتحادیه در هیات خرید کتاب وجود ندارد.

نادر قدیانی: البته آقای عطایی درباره اظهارات شما باید بگویم من همه اعضای هیات خرید کتاب را به اتفاق می شناسم. فرض مثال حجت‌الاسلام محمدکاظم شمس که از بنیانگذاران بوستان کتاب قم است از اعضای اتحادیه ناشران تهران بوده که به قم رفته است. درباره آقای صالحی نیز هیچ شناختی نداشتم اما با تحقیق از دوستانم در قم و چندین جلسه ای که با ایشان داشتم متوجه تسلط شان بر روی این حوزه شدم.

در هیات های خرید کتاب، تجدید نظر و بدوی و همچنین شورای سیاستگذاری نمایشگاه کتاب نیز نسبت به دوره های گذشته یک تغییر و تحول 90 درجه ای ایجاد شده است. حالا اینکه این افراد چه کمکی به وضعیت نشر می کنند در آینده معلوم می شود و باید به آنها فرصت داد. با بودجه ای که در دولت قبلی بسته شده است و در سه ماه نباید توقع داشت که اتفاق جدیدی صورت بگیرد. ممکن است نقد من از دولت یازدهم، از خرداد ماه سال جدید شروع شود. در حال حاضر نقد من به دولت بی انصافی است.

در هیات خرید کتاب من معتقدم حضور یک کارشناس کودک و نوجوان را نمی بینم و به فلسفه بیشتر توجه شده است هر چند این را نقد نمی بینم اما اگر در این هیات کارشناس حوزه کودک و نوجوان بود بهتر بود. در حوزه هیات بدوی نیز آقای آموزگار را معرفی کردیم و در انتخاب هیات تجدید نظر و شورای سیاستگذاری نمایشگاه کتاب هم تغییرات و تحولات مثبتی صورت گرفت.

* در حال حاضر اعضای هیات بدوی و رسیدگی به تخلفات ناشران اعلام شدند. نظرتان درباره تشکیل این دو هیات چیست؟
 
محمود آموزگار: یکی از مطالبات اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران، تشکیل هیات بدوی و رسیدگی به تخلفات ناشران استان تهران بود، چون اگر به آیین نامه مربوطه که در دولت هشتم ریاست جمهوری در سال 1384 به تصویب رسید مراجعه کنید توضیح داده شده است که در هر استانی هیاتی متشکل از مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی، کارشناس حقوقی آن اداره و نماینده اتحادیه ناشران آن استان تشکیل شود. همچنين پيش بيني شده است چنانچه در استاني اتحاديه ناشران تشکيل نشده است، از سوي مديرکل اداره مذکور، يکي از ناشران «فعال و متعهد» جايگزين نماينده اتحاديه ناشران شود.

علاوه بر هيات هاي بدوي مقرر شده است که هيات تجديدنظر نیز در مرکز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي متشکل از هفت نفر تشکيل شود. وظيفه اين هيات، رسيدگي به اعتراضاتي است که از سوي ناشر يا شاکي نسبت به آراي صادره از هيات هاي بدوي، در موعد مقرر به دفتر هيات واصل شوند. از تاريخ تصويب آيين نامه، گويا بنا بر اين نبوده است که هيات رسيدگي به تخلفات استان تهران تشکيل شود؛ چراکه در تبصره 3 ماده 1 آيين نامه تصريح شده است تا تعيين هيات بدوي استان تهران، مسووليت رسيدگي به تخلفات ناشران در تهران به هيات تجديدنظر محول مي شود.

سال هاي متمادي اقدامي از سوي ارشاد يا اتحاديه براي تشکيل اين هيات انجام نشد و درخواست هاي هيات مديره جديد اتحاديه به منظور تشکيل اين هيات نيز سرانجامي نيافت، هرچند در دوره معاونت فرهنگي علي اسماعيلي، نادر قدياني، رييس هيات مديره اتحاديه، به عنوان کارشناس نشر و تاليف به عضويت هيات تجديدنظر درآمد و با وجود انتخابش به عنوان شخص حقيقي و نه به عنوان نماينده اتحاديه، در دفاع از منافع صنفي همکاران کوتاهي نکرد اما هيات مديره اتحاديه ضمن تشکر از اين انتخاب بر خواسته خود مبني بر تشکيل هيات بدوي استان تهران تاکيد کرد زيرا تنها موقعيتي بود که نماينده اتحاديه رسما مي توانست در رسيدگي به سرنوشت اعضاي خود دخالت و نظارت داشته باشد. 

خوشبختانه با روي کارآمدن دولت يازدهم اين خواسته مشروع و قانوني اتحاديه مورد توجه قرار گرفت و به دستور دکتر سيدعباس صالحي بالاخره هيات بدوي رسيدگي به تخلفات استان تهران تشکيل شد.

*آیا بر روی این آیین نامه فعلی اصلاحاتی صورت می گیرد؟

مسلما آيين نامه فعلي نياز به بازبيني و اصلاحات احتمالي دارد همانگونه که مديران معاونت فرهنگي در مصاحبه هاي خود بيان کرده اند بررسي و اصلاح آيين نامه از جمله مواردي است که در اولين جلسه مشترک دو هيات که با حضور معاونت فرهنگي تشکيل مي شود به بحث گذاشته خواهد شد.

*وضعیت فعلی کتابخوانی را چگونه ارزیابی می کنید؟

محمود آموزگار: نکته‌ای که به نظرم می‌رسد این است که باید امکان دسترسی راحت به کتاب را برای علاقه‌مندان آن فراهم کنیم، در شرایط فعلی پخش کتاب با مشکلات فراوانی روبه‌رو است و باید به افزایش ویترین بپردازیم. در حال حاضر هزینه‌های یک کتابفروشی مانند بهای انرژی و اجاره با شغل‌های دیگر یکسان است اما درآمد کتابفروشی بسیار پایین است. اگر می‌بینید که کسی کتابفروشی  کتابفروشی دارد، تنها به دلیل علاقه این کار را انجام می‌دهد، چراکه اگر کتابفروشی را به ساندویچی تبدیل کند، سود بیشتری می‌برد.

*چه راهکاری برای خروج از این بن بست ارایه می دهید؟

محمود آموزگار: دولت باید شرایطی را ایجاد کند که افراد به تاسیس کتابفروشی ترغیب شوند. بهای برق یک باشگاه ورزشی،  فرهنگی محسوب می‌شود اما کتابفروشی بهای برق آزاد را می‌دهد. تا زمانی که شرایط این‌گونه باشد، تعداد کتابفروشی‌ها زیاد نخواهد شد. 
 
از سوی دیگر در ایران ناشر با کتابفروشی ها رقابت می کند. جالب است که چند ناشر در شهرستان پرند زندگی می‌کنند در حالی که در این شهر کتابفروشی نیست! متاسفانه شرایطی ایجاد شده که ناشر با کتابفروشی رقابت می‌کند، یعنی ناشران برای فروش‌ کتاب‌های موجود در انبار، نمایشگاه‌‌هایی را در شهرستان‌ها برگزار و با تخفیف 20 یا 30 درصدی فروش کتاب را در آن شهر راکد می‌کنند. 
 
توجه به کتابخانه‌های عمومی نیز می‌تواند به توسعه کتاب و کتابخوانی کمک کند، خرید کتاب از سوی نهاد کتابخانه‌های عمومی عادلانه‌ترین و منصفانه‌ترین راه برای خرید کتاب است، یعنی اگر از هر کتابی که از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز می‌گیرد یک نسخه برای کتابخانه‌های عمومی خریداری شود، بسیاری از مشکلات ناشران حل می‌شود چراکه این کار انگیزه را برای ناشران ایجاد می کند، همچنین با گسترش کتاب‌های کتابخانه‌ها مردم حق انتخاب بیشتری دارند و برای همه سلیقه‌ها کتاب در دسترس قرار می‌گیرد، حتما نباید نیازهای مطالعاتی خریداری شود، گاهی می‌توان این نیازها را از طریق کتابخانه‌های عمومی حل کرد.

ایجاد ساعت مطالعه در مدارس که در صحبت‌های حداد عادل در نشست تخصصی «جایگاه کتاب در ایران و نقش یونسکو»مطرح شد نیز می‌تواند به کتاب و کتابخوانی کمک کند چرا که دانش‌آموزان با خواندن کتاب‌های غیر درسی با پدیده کتابخوانی آشنا می‌شوند.
 
*به نظر شما با ارایه چه نوع تسهیلاتی به ناشران و کتابفروشی ها می توان به افزایش سرانه مطالعه  کمک کرد؟
 
محمود آموزگار: ما با حمایت‌های مقطعی مخالفیم و معتقدیم که باید حمایت‌های زیرساختی انجام شود، در کشور آلمان قانونی به اسم قانون تثبیت کتاب وجود دارد، بر اساس این قانون قیمت کتاب در پایتخت با روستاهای کوچک نباید فرق داشته باشد و کتاب در سرتاسر کشور باید با قیمتی واحد فروخته شود، به این صورت دولت از کتابفروشی‌های کوچک حمایت می‌کند و اجازه نمی‌دهد که کتابفروشی‌های بزرگ با قیمت‌های ارزان باعث تعطیلی آن ها شوند. تجربه نشان داده که حمایت‌های مقطعی مانند خریدن کتاب یا کمک‌های مالی 35 سال است که جواب نداده است.

گفت وگو : شهاب دارابیان - سارا سرخان زاده