به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، «کمین» عنوان داستان کوتاهی بود که روز گذشته، 30 دی‌ماه 92 یاسر سماوات، خبرنگار حوزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس خبرگزاری ایبنا برای نگارش آن رتبه نخست را در چهارمین جشنواره «داستان کوتاه کوتاه پایداری» دریافت کرد.
سماوات، درباره سابقه حضورش در این جایزه گفت: از نخستین دوره در جشنواره «داستان کوتاه کوتاه پایداری» و در مجموع، سه دوره (اول، سوم و چهارم) در این جشنواره داستان شرکت داشته‌ام. در نخستین دوره، داستانی از من با عنوان «به نام پسر» قدردانی شد. در دوره سوم هم با نگارش داستان «گمنام» نویسنده شایسته تقدیر شدم. البته در سال نخست، داستانم با نام «آخرین لبخند» هم به دور نهایی رسید و در آثار برگزیده (کتاب جشنواره) منتشر شد.
وی با بیان این‌که داستان «به نام پسر» را بیشتر از سایر داستان‌های کوتاهم که به جشنواره ارسال کرده بودم می‌پسندم، افزود: «به نام پسر» داستانی مربوط به پس از جنگ تحمیلی است و به پسر شهیدی می‌پردازد که از ارث پدر، به خاطر حضور در جبهه محروم شده بود. این اثر شایسته تقدیر شد.
سماوات که روند گام به گامی را در این جشنواره پیموده است، درباره دلیل داشتن چنین سیری توضیح داد: در این سال‌ها داستان‌های بسیاری به جشنواره ارسال می‌شدند اما جای خود فضای جبهه و جنگ در کار خودم و آثار ارسالی را خالی یافتم. بنابراین کوشیدم داستانی بنویسم که روایتگر رخداد‌های متن جنگ باشد. حتی در سال گذشته نیز چنین اثری ارایه کردم. اما روی داستان برگزیده امسالم یعنی«کمین» کار ویرایشی زیادی انجام دادم و آن را بار‌ها بازنویسی کردم. حتی زاویه دید داستان را بار‌ها تغییر دادم و سعی کردم که فضای ملموس از صحنه‌ای که داستان در آن روی می‌دهد، ارایه کنم.
وی در ارزیابی خود از سه دوره برگزار شده این جشنواره مردمی گفت: نکته‌ای که در هر سه دوره جلب توجه می‌کرد، این بود که داستان‌نویسان جوانی که جنگ را ندیده‌اند، به خود فضای جبهه جنگ تحمیلی نمی‌پردازند. بیشتر داستان‌ها به فضای بعد از جنگ اختصاص داشت.
سماوات ادامه داد: این درحالی است که وقتی داستان‌های شاخص ادبیات جنگ دنیا را که حتی سال‌های بسیاری پس از جنگ نوشته شده‌اند مرور می‌کنیم، بیشتر حوادث و رخداد‌های متن جنگ، دستمایه نوشتن داستان‌های کوتاه، بلند و ... قرار می‌گیرد. این موضوع در آثار نویسندگان جوان ایرانی دیده نمی‌شود.
برگزیده چهارمین «جشنواره داستان کوتاه کوتاه پایداری» در بیان دلایل این موضوع گفت: نداشتن تجربه مستقیم جنگ تحمیلی می‌تواند ساده‌ترین دلیل باشد اما دلیل اصلی چنین ضعفی این است که مطالعه و تحقیق برای نگارش آثار ادبی حوزه جنگ تحمیلی از سوی نویسندگان جوان انجام نمی‌شود.
سماوات در پاسخ به این سوال که آیا برپایی چنین جشنواره‌هایی می‌تواند برای داستان‌نویسان جوان امیدوارکننده باشد؟ توضیح داد: از این نظر که «جشنواره داستان کوتاه کوتاه پایداری» تنها جشنواره جدی در حوزه فلش‌فیکشن است، خوب است که نویسندگان در چنین قالبی به ادبیات جنگ بپردازند. آن هم در زمانی که مینیمال‌نویسی در ایران خیلی جا نیفتاده است. آثاری که امسال ارایه شدند، در مقایسه با سال‌های پیش از نظر کمیت رشد چشمگیر اما از نظر کیفی سیر نزولی داشتند.
وی افزود: معتقدم که ادبیات دفاع مقدس مظلوم است. بار‌ها به من گفته شده که «چرا موضوع دفاع مقدس را برای نوشتن داستان انتخاب کرده‌ای؟» و من در پاسخ گفته‌ام: بزرگ‌ترین رویدادی که پس از انقلاب در این رخ داد، واقعه جنگ تحمیلی بود. مقوله‌ای که تمامی مردم را تحت تاثیر قرار داد. بسیاری از خیابان‌های شهر ما به نام شهیدان است و کمتر خانواده‌ای را می‌توان یافت که فردی از آن در جنگ تحمیلی آسیب ندیده باشد. «جنگ تحمیلی» اقتصاد، فرهنگ، هنر، روابط بین‌المللی و همه چیز ایران را تحت تاثیر قرار داد. پس نویسنده‌ای که در ایران زندگی کرده یا پیگیر اتفاقات این سال‌های کشورمان بوده است، باید نگاه ویژه‌ای به جنگ داشته باشد.
سماوات با تاکید بر این‌که ادبیات ایران برای جهانی شدن و راهیابی به گفتمان جهانی ادبیات، باید از دروازه ادبیات دفاع مقدس عبور کند، تصریح کرد: حتی گمان می‌کنم که پربار شدن ادبیات دفاع مقدس ایران، روی سینما و تئاتر دفاع مقدس هم اثرگذار است. نویسندگان آثار ادبی ایرانی باید به این باور برسند که «جنگ» در همه جای دنیا منفور است و کشته شدن انسان‌ها از هر ملیتی که باشند، کسی را خوشحال نمی‌کند.
وی با اشاره به داستان برگزیده‌اش به نام «کمین» گفت: این اثر به نوعی ضد جنگ محسوب می‌شود. چون وجه انسانی جنگ را در آن دیده‌ام. بسیاری از منتقدان ادبیات دفاع مقدس، اعتقادی به داستان «ضد جنگ» ندارند اما نکته این‌جاست که بسیاری از ضد جنگ‌نویسان، «ضد ارزش» نمی‌نویسند. فقط ضد جنگ می‌نویسند. معتقدم که دفاع مقدس ما ارزش‌های زیادی داشت که همه آن‌ها را قبول داریم اما نگارندگان ضدجنگ‌نویس، برچسب ضد ارزش‌نویسی می‌خورند. این باعث از بین رفتن رویه «چند صدایی» در ادبیات دفاع مقدس خواهد شد.
این داستان‌نویس ادامه داد: تا زمانی که ادبیات دفاع مقدس در انحصار برخی گروه‌هاست، نمی‌توان انتظار مردمی شدن از آن داشت. این جشنواره مدعی برگزاری به شیوه مردمی است. تا حدود زیادی موفقیت این جشنواره را در این راه تایید می‌کنم. برگزاری جشنواره مردمی شاید با مشکلاتی مانند تامین نشدن اعتبار مواجه باشد، اما باعث می‌شود که ادبیات دفاع مقدس به صاحبان اصلی‌‌اش بازگردد و مردمی شود.
«کمین» برگزیده جشنواره داستان کوتاه کوتاه پایداری
در داستان برگزیده سماوات با نام «کمین» می‌خوانیم: «سرش را از سنگر بالا می‌آورد. دو شعله سیگار در فاصله چند متری بالا و پایین می‌روند. به آرامی نشانه می‌رود. یکی از عراقی‌ها با خنده می‌گوید چند روز مرخصی گرفته تا برای عروسی خواهرش به بغداد برود. انگشتش روی ماشه شل می‌شود، اسلحه را کف سنگر می‌گذارد و زیر لب می‌گوید: «کاش عربی بلد نبودم!» سیگارها روی زمین می‌افتند و سربازها در تاریکی گم می‌شوند.»
آیین پایانی چهارمین «جشنواره داستان کوتاه کوتاه پایداری» روز گذشته، 30 دی‌ماه 92 در باغ‌موزه دفاع مقدس برگزار شد.
سماوات، درباره سابقه حضورش در این جایزه گفت: از نخستین دوره در جشنواره «داستان کوتاه کوتاه پایداری» و در مجموع، سه دوره (اول، سوم و چهارم) در این جشنواره داستان شرکت داشته‌ام. در نخستین دوره، داستانی از من با عنوان «به نام پسر» قدردانی شد. در دوره سوم هم با نگارش داستان «گمنام» نویسنده شایسته تقدیر شدم. البته در سال نخست، داستانم با نام «آخرین لبخند» هم به دور نهایی رسید و در آثار برگزیده (کتاب جشنواره) منتشر شد.
وی با بیان این‌که داستان «به نام پسر» را بیشتر از سایر داستان‌های کوتاهم که به جشنواره ارسال کرده بودم می‌پسندم، افزود: «به نام پسر» داستانی مربوط به پس از جنگ تحمیلی است و به پسر شهیدی می‌پردازد که از ارث پدر، به خاطر حضور در جبهه محروم شده بود. این اثر شایسته تقدیر شد.
سماوات که روند گام به گامی را در این جشنواره پیموده است، درباره دلیل داشتن چنین سیری توضیح داد: در این سال‌ها داستان‌های بسیاری به جشنواره ارسال می‌شدند اما جای خود فضای جبهه و جنگ در کار خودم و آثار ارسالی را خالی یافتم. بنابراین کوشیدم داستانی بنویسم که روایتگر رخداد‌های متن جنگ باشد. حتی در سال گذشته نیز چنین اثری ارایه کردم. اما روی داستان برگزیده امسالم یعنی«کمین» کار ویرایشی زیادی انجام دادم و آن را بار‌ها بازنویسی کردم. حتی زاویه دید داستان را بار‌ها تغییر دادم و سعی کردم که فضای ملموس از صحنه‌ای که داستان در آن روی می‌دهد، ارایه کنم.
وی در ارزیابی خود از سه دوره برگزار شده این جشنواره مردمی گفت: نکته‌ای که در هر سه دوره جلب توجه می‌کرد، این بود که داستان‌نویسان جوانی که جنگ را ندیده‌اند، به خود فضای جبهه جنگ تحمیلی نمی‌پردازند. بیشتر داستان‌ها به فضای بعد از جنگ اختصاص داشت.
سماوات ادامه داد: این درحالی است که وقتی داستان‌های شاخص ادبیات جنگ دنیا را که حتی سال‌های بسیاری پس از جنگ نوشته شده‌اند مرور می‌کنیم، بیشتر حوادث و رخداد‌های متن جنگ، دستمایه نوشتن داستان‌های کوتاه، بلند و ... قرار می‌گیرد. این موضوع در آثار نویسندگان جوان ایرانی دیده نمی‌شود.
برگزیده چهارمین «جشنواره داستان کوتاه کوتاه پایداری» در بیان دلایل این موضوع گفت: نداشتن تجربه مستقیم جنگ تحمیلی می‌تواند ساده‌ترین دلیل باشد اما دلیل اصلی چنین ضعفی این است که مطالعه و تحقیق برای نگارش آثار ادبی حوزه جنگ تحمیلی از سوی نویسندگان جوان انجام نمی‌شود.
سماوات در پاسخ به این سوال که آیا برپایی چنین جشنواره‌هایی می‌تواند برای داستان‌نویسان جوان امیدوارکننده باشد؟ توضیح داد: از این نظر که «جشنواره داستان کوتاه کوتاه پایداری» تنها جشنواره جدی در حوزه فلش‌فیکشن است، خوب است که نویسندگان در چنین قالبی به ادبیات جنگ بپردازند. آن هم در زمانی که مینیمال‌نویسی در ایران خیلی جا نیفتاده است. آثاری که امسال ارایه شدند، در مقایسه با سال‌های پیش از نظر کمیت رشد چشمگیر اما از نظر کیفی سیر نزولی داشتند.
وی افزود: معتقدم که ادبیات دفاع مقدس مظلوم است. بار‌ها به من گفته شده که «چرا موضوع دفاع مقدس را برای نوشتن داستان انتخاب کرده‌ای؟» و من در پاسخ گفته‌ام: بزرگ‌ترین رویدادی که پس از انقلاب در این رخ داد، واقعه جنگ تحمیلی بود. مقوله‌ای که تمامی مردم را تحت تاثیر قرار داد. بسیاری از خیابان‌های شهر ما به نام شهیدان است و کمتر خانواده‌ای را می‌توان یافت که فردی از آن در جنگ تحمیلی آسیب ندیده باشد. «جنگ تحمیلی» اقتصاد، فرهنگ، هنر، روابط بین‌المللی و همه چیز ایران را تحت تاثیر قرار داد. پس نویسنده‌ای که در ایران زندگی کرده یا پیگیر اتفاقات این سال‌های کشورمان بوده است، باید نگاه ویژه‌ای به جنگ داشته باشد.
سماوات با تاکید بر این‌که ادبیات ایران برای جهانی شدن و راهیابی به گفتمان جهانی ادبیات، باید از دروازه ادبیات دفاع مقدس عبور کند، تصریح کرد: حتی گمان می‌کنم که پربار شدن ادبیات دفاع مقدس ایران، روی سینما و تئاتر دفاع مقدس هم اثرگذار است. نویسندگان آثار ادبی ایرانی باید به این باور برسند که «جنگ» در همه جای دنیا منفور است و کشته شدن انسان‌ها از هر ملیتی که باشند، کسی را خوشحال نمی‌کند.
وی با اشاره به داستان برگزیده‌اش به نام «کمین» گفت: این اثر به نوعی ضد جنگ محسوب می‌شود. چون وجه انسانی جنگ را در آن دیده‌ام. بسیاری از منتقدان ادبیات دفاع مقدس، اعتقادی به داستان «ضد جنگ» ندارند اما نکته این‌جاست که بسیاری از ضد جنگ‌نویسان، «ضد ارزش» نمی‌نویسند. فقط ضد جنگ می‌نویسند. معتقدم که دفاع مقدس ما ارزش‌های زیادی داشت که همه آن‌ها را قبول داریم اما نگارندگان ضدجنگ‌نویس، برچسب ضد ارزش‌نویسی می‌خورند. این باعث از بین رفتن رویه «چند صدایی» در ادبیات دفاع مقدس خواهد شد.
این داستان‌نویس ادامه داد: تا زمانی که ادبیات دفاع مقدس در انحصار برخی گروه‌هاست، نمی‌توان انتظار مردمی شدن از آن داشت. این جشنواره مدعی برگزاری به شیوه مردمی است. تا حدود زیادی موفقیت این جشنواره را در این راه تایید می‌کنم. برگزاری جشنواره مردمی شاید با مشکلاتی مانند تامین نشدن اعتبار مواجه باشد، اما باعث می‌شود که ادبیات دفاع مقدس به صاحبان اصلی‌‌اش بازگردد و مردمی شود.
«کمین» برگزیده جشنواره داستان کوتاه کوتاه پایداری
در داستان برگزیده سماوات با نام «کمین» می‌خوانیم: «سرش را از سنگر بالا می‌آورد. دو شعله سیگار در فاصله چند متری بالا و پایین می‌روند. به آرامی نشانه می‌رود. یکی از عراقی‌ها با خنده می‌گوید چند روز مرخصی گرفته تا برای عروسی خواهرش به بغداد برود. انگشتش روی ماشه شل می‌شود، اسلحه را کف سنگر می‌گذارد و زیر لب می‌گوید: «کاش عربی بلد نبودم!» سیگارها روی زمین می‌افتند و سربازها در تاریکی گم می‌شوند.»
آیین پایانی چهارمین «جشنواره داستان کوتاه کوتاه پایداری» روز گذشته، 30 دی‌ماه 92 در باغ‌موزه دفاع مقدس برگزار شد.
نظر شما