به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، کتاب «تاج‌المآثر» تالیف صدرالدین حسن نظامی نیشابوری با تصحیح مهدی فاموری و علیرضا شادآرام در حوزه متون قدیم بخش ادبیات، اثر شایسته‌تقدیر سی‌ویکمین دوره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران شناخته شد. 

فاموری درباره «تاج‌المآثر» اظهار کرد: این کتاب به تاریخ غوریان هند می‌پردازد و نخستین کتاب تاریخ هند به زبان فارسی است که اتفاق‌های اواخر قرن ششم تا اوایل قرن هفتم هجری‌قمری (از 578 تا 614 هجری‌قمری) را شرح می‌دهد. این کتاب تالیف صدرالدین حسن نظامی نیشابوری است که از نظر ادبی اهمیت بسیاری دارد و از نظر قدمت نیز به دوره پیش از حمله مغول اختصاص دارد اما ارزش ادبی آن بیشتر از اهمیت تاریخی اثر است.
 
این مصحح درباره اهمیت ارزش ادبی این کتاب بیان کرد: «تاج‌المآثر» سرحلقه و شکل‌دهنده نثر فنی و مصنوع در قرن ششم و هفتم هجری‌قمری به‌شمار می‌آید و از سوی دیگر به‌دلیل این که مولف از نزدیک شاهد وقایع بوده و گزارش جنگ‌ها و فتوحات دوره غوریان هند را بیان کرده، دارای اهمیت است. وجود چند هزار بیت فارسی و عربی از شاعران ناشناس در این کتاب نیز آن را به‌عنوان گنجینه‌ای از اشعار در تصحیح برخی از متون و دیوان شاعران فارسی زبان کاربردی کرده است. همچنین ادیبان و مورخان از «تاج‌المآثر» در گسترش زبان فارسی در شبه قاره الگو گرفتند.

وی با اشاره به این که درباره بررسی کتاب برای جایزه کتاب سال اطلاعی نداشته، افزود: این جایزه می‌تواند انگیزه‌ای برای ادامه کار به نویسندگان بدهند. با این حال کتاب‌هایی که در چنین جایزه‌هایی انتخاب می‌شوند نیاز به حمایت مالی و معنوی از سوی دولت برای انتشار دارند. آثار منتخب به‌دلیل این‌که تخصصی هستند معمولا با بهای بالایی منتشر می‌شوند و مخاطب عام نیز ندارند. به همین دلیل انتشار آن‌ها دچار مشکلات بیشتری نسبت به کتاب‌های عمومی است. از سوی دیگر پس از پایان چاپ‌های نخست کتاب، این آثار نایاب می‌شوند و نویسنده و ناشر قدرت بازچاپ آن‌ها را ندارند. امیدواریم که در چاپ‌های بعدی کتاب از حمایت‌های دولتی برخوردار شویم. 

«تاج المآثر» دربردارنده تاریخ سلاطین و امرای غوری خراسان و هند از سال 587 تا 614 هجری‌قمری است. این کتاب به ثبت وقایعی می‌پردازد که در دوران حکومت سلطان غیاث‌الدین محمد غوری، سلطان معزالدین محمد غوری، سلطان قطب‌الدین آیبک و سلطان شمس‌الدین التتمش در دوره‌ای 30 ساله رخ داده است. آخرین واقعه‌ای که مولف در این اثر ثبت کرده مربوط به سال 614 ه.ق و واگذاری حکومت لاهور به ناصرالدین محمود است.

نظامی نیشابوری نگارش کتاب را در سال 602 ه.ق در دهلی، به درخواست برخی از نزدیکانش و در تحت حمایت شرف‌الملک، وزیر قطب‌الدین آیبک آغاز کرد و قصد داشت که با خلق این اثر نمونه‌ای عالی از فصاحت و بلاغت را به روی جهانیان بگشاید.

مهدی فاموری، متولد 1359 در شیراز، دارای دکترای تخصصی ادبیات فارسی و استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج است. «نیهیلیسم و مفهوم زمان»، «مفهوم شعریت، ادب کلاسیک و متجددان» و «نگاهی دوباره به بیت نخست داستان رستم و سهراب» برخی از مقاله‌های وی به‌شمار می‌آیند.

دیگر مصحح این کتاب، علیرضا شادآرام، متولد 1355 در شیراز و فارغ‌التحصیل دکترای زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه اصفهان است. مقاله‌های «مقایسه تریستان و ایزوت و ویس و رامین»، «نگاهی به کتاب تاریخی ادبی «تاج المآثر» و احوال و زندگانی نویسنده آن» و «تاج الماثر و کشف ابیاتی فراموش شده از چند دیوان» برخی از مقاله‌های وی هستند که به‌صورت مشترک تالیف شده‌اند./