صفاری‌نیا در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، اظهار کرد: کلانشهرها در کشورهای در حال توسعه همواره مشکلات کوچک و بزرگی دارند که گریبانگیر مردم یعنی شهروندان آن هستند، مشکلاتی که ریشه‌های روان‌شناسی دارند.

وی افزود: زمانی که روح و روان شهروندان در یک شهر سالم و سلامت نباشند نمی‌توان انتظار داشت که رفتارها، برخوردها و مکانیزم کلی آن شهر نیز سالم و صحیح باشد.

صفاری‌نیا با بیان این‌که روان‌شناسی شهر، حوزه‌ای میان رشته‌ای و ناشناخته است، عنوان کرد: این رشته در کشور ما به تازگی جای خود را در میان قشر دانشگاهی باز کرده است که هنوز هم جای کار بسیاری دارد.

وی درباره پیامدهای نامناسب بودن سلامت روان‌ در شهرها توضیح داد: روان‌شناسی شهر در تلاش است به موضوع‌های مانند بی‌تفاوتی اجتماعی، سلامت اجتماعی، فقر و حقوق شهروندی نگاه ویژه داشته باشد، مباحثی که عموما در حوزه روان‌شناسی و حتی جامعه‌شناسی از آن ها غفلت شده و این رشته زمینه توجه به آن را فراهم کرده است. 

روان‌شناسی شهر، حوزه‌ای بین رشته‌ای

رییس انجمن روان‌شناسی ایران در ادامه به چگونگی شکل‌گیری این رشته نیز اشاره کرد و گفت: روان‌شناسی شهر، رشته‌ای است که از سال 1970 در آمریکا رشد پیدا کرده و جرقه‌های آن از کارهای «استانلی میلگرام» در نیویورک آغاز شده است.

وی افزود: در سال 2005 نیز در انجمن روانشناسی آمریکا کارگروه روانشناسی شهری فعال شده و کارها و برنامه‌های متنوع در این حوزه را دنبال می‌کند.

صفاری‌نیا با بیان این‌که در ایران نیز معاونت فرهنگی و اجتماعی شهرداری تهران این مبحث را دنبال می‌کند، اظهار کرد: تهیه و گردآوری مطالب اثرگذار در این زمینه یکی از راه‌های گسترش این رشته و مبحث در جامعه است، اکنون در تلاشیم مفاهیم روانشناسی اجتماعی درباره شهر را در قالب مشکلات شهر تهران کاربردی کنیم.

به گفته وی، از رشته روان‌شناسی شهر در طول سال‌های مختلف غفلت شده است و گسترش شهرنشینی در ایران و مدیریت شهری مانند تهران نیازمند شناخت مسایل و مشکلات آن و پیدا کردن راه‌هایی برای کاهش این مشکلات است تا زندگی در شهر قابل تحمل و رضایت‌بخش باشد.

صفاری‌نیا با بیان این‌که من در ابتدا به دنبال ریشه‌های روان‌شناسی اجتماعی بودم و به روانشناسی شهر رسیدم، یادآور شد: در قدم اول این رشته را در ایران معرفی کردیم به همین دلیل در ابتدا کتابی نیاز بود که در مجامع دانشگاهی و سازمان‌هایی که کار خدمات سلامت اجتماعی ارایه می‌دهند این رشته را بشناسانیم، اثری که دربردارنده تاریخچه ظهور و بروز و معرفی این رشته باشد و معتقدم کتاب «روان‌شناسی شهر» در این حوزه موفق بوده است.

روشی موثر برای حل مشکلات

وی با بیان این‌که سکونت در شهر بر زندگی فردی و جمعی انسان‌ها اثر می‌گذارد، یادآور شد: چندوجهی بودن این اثرات، فرایندها و جریانات موجود در درون اجتماعات شهری، متفکران بسیاری از علوم مختلف را به خود مشغول کرده است و در این میان دیدگاه روان‌شناسی اجتماعی به عنوان یکی از گرایش‌های نظری مرتبط با شهر و شهرنشینی، توصیف و تبیین خصایص شخصیتی، خلق و خو و تنش اجتماعی شهرنشینان می‌تواند یکی از موثرترین دیدگاه‌ها برای مطالعه رفتار فرد در گروه‌های بزرگتری مثل شهر و محله باشد.

وی تاکید کرد: روان‌شناسی شهر با ایجاد یک جهت‌گیری روان‌شناختی - اجتماعی برای فهم تعامل شخص ـ محیط، زمینه پیشبرد فعالیت‌های روان‌شناسان و ایجاد پرسش‌های بیشتر برای انجام پژوهش و فعالیت‌های بعدی را فراهم می‌آورد.

صفاری‌نیا درباره ضرورت گسترش جایگاه روان‌شناسی شهر نیز توضیح داد: بشر کمتر از چهار درصد از تاریخ زندگی خود را در شهرها زیسته و 99 و شش دهم درصد از تجربیات زندگی خود را در ایل‌ها و قبایل کوچک خویشاوندی با جمعیت‌هایی کمتر از هزار نفر به دست آورده است و نگاهی به تاریخ نشان می‌دهد که حتی بزرگترین شهرهای باستانی و قرون وسطی کوچک بوده‌اند و با استانداردهای شهری مدرن زمان خود هماهنگ بوده‌اند.

وی ادامه داد: در طول تاریخ و در سراسر زمین، شهرها در افزایش راه‌ها، اندازه، تعداد و چگالی، رشدی باورنکردنی داشته‌ است به طوری که در سال 2000 میلادی در مجموعه 200 میلیون نفر در 10 شهر بزرگ دنیا ساکن بوده‌اند و چنین مواردی نشانگر ضرورت مطالعه و بررسی رابطه بین نگرش درونی و رفتار بیرونی مردم است.

صفاری‌نیا همچنین درباره محورها و موضوعات روان‌شناسی شهر که در این کتاب نیز به آ‌ن‌ها پرداخته شده، عنوان کرد: روان‌شناسی شهری بر مسایل گوناگون زندگی شهری متمرکز هستند که می‌توان به سلامت شهری، روابط بین گروه‌های شهری مانند اقلیت‌های مذهبی و نژادی، فقر و زندگی کودکان و خانواده‌های فقیر، بیکاری، بازگشت زندانیان به شهر، بزهکاری و اعتیاد، بی‌خانمانی و... اشاره کرد.

به گفته وی، در ایران نیز تعداد کمتری از روان‌شناسان در این حوزه مشغول فعالیت بوده‌اند، معمولا ادبیات علمی این حوزه توسط جامعه‌شناسان بررسی شده‌ است و با وجود بسیاری از مسایل شهری، روان‌شناسان به این حوزه توجهی نداشته‌اند در حالی که در شهر تهران مسایل مهمی وجود دارد که از جنبه‌های روان‌شناختی ـ اجتماعی اهمیت زیادی دارند.

صفاری‌نیا در پایان از نگارش 10 عنوان کتاب دیگر در حوزه روان‌شناسی شهر خبر داد و گفت: این کتاب‌ها برای شهرداری تهران در حال گردآوری است که به همراه تیمی 10 نفره موضوع‌هایی مانند طراحی محیط و شهر، پیاده و شهر، تغذیه و شهر، رفتار جامعه‌پسند در شهر، محیط زیست و شهر، شادی در شهر و امید در شهر را بررسی می‌کنیم.

چاپ نخست کتاب «روان‌شناسی شهر» در 191 صفحه، شمارگان 500 نسخه و بهای 11 هزار تومان از سوی انتشارات آوای نور منتشر شده است.