به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی پرویزی، نویسنده کتاب «فلسفه اسلامی طرح درس‌هایی برای آموزش به کودکان» در پاسخ به سخنان منتقدان کتابش(دکتر نواب مقربی و سجاد هجری) مبنی بر ثقیل بودن مطالب حکمت متعالیه برای کودکان گفت: این کتاب به بچه‌ها آموزش داده شده و قابل درک و فهم برای آنان هم هست!

وی در جریان برگزاری کرسی نقد کتابش از مجموعه کرسی‌های نقد کتاب تارنمای تخصصی علوم تربیتی رب که عصر شنبه (26 بهمن ماه) در دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران برگزار شد، با بیان این‌که این کتاب، کار جدیدی است و شاید نشود ادعا کرد روی مبانی آن خیلی محکم کار شده، گفت: به طور کلی این اثر نگاهی به فلسفه اسلامی دارد و هدفش ارایه یک جهان‌شناسی و جهان‌بینی کلی برای کودکان است. 

وی ادامه داد: درک این جهان‌شناسی کلی به تصور دقیق از تصدیقات احتیاج دارد و هر تصوری مترتب بر آن تصدیق است.

به گفته این نویسنده، درک این تصورات تصدیق گزاره‌های فلسفی را در پی خواهد داشت. بنابراین این کتاب سعی دارد کمک کند تا کودکان بتوانند تصورات یا مفاهیم کلی فلسفی را دقیق تصور کنند. وقتی چنین موضوعی محقق شد کودکان به جایی می‌رسند که می‌توانند این تصدیق‌ها را رد یا اثبات کنند. 

در بخش دیگری از این نشست، نواب مقربی، نویسنده حوزه فلسفه و منطق اثر نیز طی سخنانی با اشاره به این‌که کتاب حاضر نخستین کتاب در حوزه آموزش فلسفه ایرانی ـ اسلامی با تأکید بر حکمت متعالیه ملاصدرا است، اظهار کرد: از این نظر این کتاب شایان تقدیم و تحسین است و در واقع، این اثر طرح آغازین آموزش فلسفه اسلامی به کودکان محسوب می‌شود. نکته مهم دیگری که درباره این کتاب وجود دارد، قلم روان نویسنده است. با این همه کتاب کاستی‌هایی دارد که به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنم. نخست این‌که کتاب بدون مقدمه وارد مباحث پیچیده و مردافکن فلسفه اسلامی شده است.
 
وی یادآور شد: این کتاب می‌بایست دو بخش داشته باشد: یکی زمینه و بستر شیوه زیست ایرانی ـ اسلامی و دیگری تعلیم فلسفه اسلامی ـ ایرانی. البته بخش نخست مهمتر از بخش دوم است، چراکه تا زمینه مناسب فراهم نشود، فلسفه ایرانی ـ اسلامی نیز بدرستی نمی‌تواند آموزش داده شود. آشنا کردن کودکان با زمینه و بستر ایرانی ـ اسلامی از راه گونه‌ تربیت و پرورش در یک شیوه زندگی خاص می‌تواند حاصل شود، نه از راه تعلیم یا آموزش آموزه‌ها و اندیشه‌هایی خاص!
 
به گفته مقربی، این بستر تربیتی عبارت است از فرهنگ قرآن شامل آیات، روایات و تاریخ اسلام و همچنین آثار ادبی و شعری فارسی ایرانی که منبع غنی داستان‌های مناسب آموزش خردورزی و فلسفه اسلامی ـ ایرانی به کودکان هستند. 

نویسنده «درآمدی بر فلسفه علم» تاکید کرد: بنابراین در یک جمله می‌توان گفت که در آموزش فلسفه یا خردورزی فلسفی اسلامی ـ ایرانی به کودکان، تربیت بر تعلیم یا به عبارت دیگر علم بر نظر تقدم دارد. 

وی اظهار کرد: از این‌جا نتیجه می‌شود که کتاب «فلسفه اسلامی: طرح درس‌هایی بر آموزش به کودکان» مناسب آموزش فلسفه به کودکان زیر هفت‌سال یا پیش دبستانی نیست و در آموزش آن دقت بیشتری را باید به‌کار برد. 

وی با اشاره به استفاده نکردن نویسنده کتاب از داستان‌های غنی قرآنی و داستان‌های ایرانی ـ اسلامی که در آثار شعری ادبی ما وجود دارد، گفت: می‌توان این داستان‌ها را برای آموزش تفکر فلسفی به کودکان و نوجوانان به نحو احسن به کار برد. 

مقربی با تاکید بر این‌که آموزش مستقیم اصطلاح‌های تخصصی فلسفی برای کودکان و نوجوانان می‌تواند اثرات وحشتناک و حتی اثر معکوس داشته باشد، اظهار کرد: مفاهیم مندرج در این اصطلاح‌ها را می‌توان با اتکا به داستان‌های جذاب و شیرین قرآنی و ادب فارسی و با تاثیر بیشتری به کودکان و نوجوانان آموزش داد. 

وی در بخش پایانی سخنانش گفت: نسخه‌ای که دکتر لیمپن، بنیان‌گذار فلسفه برای کودکان، در ایران می‌پیچد، مناسب فرهنگ بومی ایرانی ـ اسلامی ما نیست. بنابراین پی‌افکنی و پی‌ریزی فلسفه و کودک ایرانی ـ اسلامی سازگار با ملاک‌ها و معیارهای پارادایم ایرانی ـ اسلامی، امری ضروری و حیاتی است که می‌بایست جدی گرفته شود و در برنامه کار متخصصان، فیلسوفان و دست‌اندرکاران تعلیم و تربیت کودک قرار گیرد. 

پرویزی در بخش دیگری از این نشست در پاسخ به سخنان مقربی گفت: درباره شیوه زیست کودکان و تعلیم فلسفه اسلامی به آنان سعی شده است روش‌هایی که برای تعلیم مفاهیم اسلامی ارایه شده‌اند، چیزی جدای از زندگی کودکان نباشد. همان پرسش‌های بچه‌ها در ضمن زندگی عادی آن‌هاست که یکسری مفاهیم کلی را در ذهن آن‌ها شکل می‌دهد. 

وی در پاسخ به این انتقاد که کتاب حاضر برای بچه‌ها ثقیل است، عنوان کرد: این کتاب به بچه‌ها آموزش داده شده و قابل درک و فهم برای آنان هم هست. هدف ما به تفکر واداشتن کودکان بنا بر فلسفه برای کودکان غربی نیست که توسط لیپمن پایه‌گذاری شد، بلکه هدف این است که به مجموعه‌ای از مفاهیم کلی که بچه‌ها خودشان آن‌ها را می‌دانند ولی به آن توجه ندارند، توجه کنند. 

پرویزی اظهار کرد: این کتاب منطق یا شیوه تفکر انتقادی و فلسفیدن نیست، بلکه ناخودآگاه بچه‌ها را با بازسازی مجموعه‌ای از مفاهیمی که در زندگی روزمره آن‌ها وجود دارد، در محیط‌های آموزشی بیدار می‌کند. این کار با فلسفه برای کودکان غربی که دنبال به تفکر واداشتن است، تفاوت دارد. 

هجری دیگر منتقد این کتاب نیز در بخش دیگری از این نشست عنوان کرد: گاهی نو، بدعت است و گاهی نو، بدیل است. انسان وقتی می‌خواهد چیزی نویی را بیاورد، باید ببیند چرا دیگران تاکنون آن چیز را نگفته‌اند. چرا تعلیم حکمت متعالیه به کودکان در قدمای ما نبوده است؟ این پرسش اساسی من از شماست.
 
وی ادامه داد: باید از اهل فن و متخصصان بپرسیم که آیا آموزش این مفاهیم به کودکان بدیهی است. من با نویسنده کتاب موافقم که دادن یک جهان‌بینی درست به کودکان بدیهی است اما آیا آموزش فلسفه اسلامی با آن سختی و سنگینی، بدیهی است. 

وی در همین باره توضیح داد: خود ملاصدرا درک فلسفه‌اش را مترتب بر آموزش نمی‌داند، بلکه بر تهذیب نفس برای درک مطالب تأکید می‌کند. فهم حکمت متعالیه ملاصدرا آسان نیست، چراکه بسیاری از استادان وقتی به برخی از مطالب فلسفه ملاصدرا می‌رسند، می‌گویند که نمی‌دانیم!
 
پرویزی نیز در پاسخ به انتقادات هجری گفت: شاید کسی دغدغه من را نداشته  است که فلسفه اسلامی را به کودکان آموزش دهد، ولی من به لحاظ کارم که با بچه‌ها سر و کار دارم ، این دغدغه در من ایجاد شده بود.
 
وی ادامه داد: درباره این‌که این مفاهیم برای بچه‌ها ثقیل است، باید بگویم که من با بچه‌ها کار کرده‌ام. بسیاری از سوالات آن‌ها ابتدا قابل جوابگویی و فهم برای آن‌ها نبود، ولی وقتی از این بحث‌ها استفاده کردیم، فهم سوال‌ها و جواب دادن به آن‌ها برای بچه‌ها قابل درک شد. 

وی در پایان یادآور شد: این‌که درک حکمت متعالیه بر تهذیب نفس عنوان شده، درست است ولی تعلیم این کتاب هم نوعی آموزش تهذیب و ریاضت برای کودکان محسوب می‌شود.

کتاب «فلسفه اسلامی طرح درس‌هایی برای آموزش به کودکان» با شمارگان هزار و 500 نسخه و به بهای 80 هزار ریال در سال 92 منتشر شده است./