به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)،‌ مهدی طالب، مدير گروه توسعه روستایی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران اظهار کرد: در جامعه‌شناسی روستایی تلاش کردم آن‌چه دیده‌ام، بنویسم و از نظریه‌های غربی استفاده نکرده‌ام. متاسفانه امروز ناراحتم، چرا که دانشکده‌ای که در آن تدریس می‌کردم، مرا مورد غضب قرار داده و چنین برخوردهایی برایم ناراحت‌کننده است.

وی گفت: متاسفانه یکدیگر را تحمل نمی‌کنیم و برای هم شمشیر می‌کشیم. در حالی که اگر قصدمان توسعه ایران است، باید به همکاری‌های میان‌رشته‌ای روی بیاوریم. نظریه‌پرداز نیستم و لباس پیشکسوتی را مناسب خود نمی‌دانم. به آینده امیدوار نیستم و نیاز به پست و مقام هم ندارم.

این استاد پیشکسوت افزود: اگر روستا را بشناسیم می‌توانیم بخشی از مشکلات کشاورزی را حل کنیم. شیوه‌های دیگر نیاز به همیاری و مشارکت دارد که روستاییان در آن‌ها همکاری نمی‌کنند. نهادها می‌اندیشند که با پرداخت پول می‌توانند کاری انجام دهند اما وضعیت کشاورزی در این سال‌ها هیچ تغییری نکرده است. مسایل متعدد کشاورزی و روستا را باید به‌صورت همزمان بررسی کرد اما ما به سوی حل کردن مشکلات نرفته‌ایم.

در عمق جغرافیای انسانی، جامعه روستایی و عشایری را شناختم

جواد صفی‌نژاد نیز در مراسم نکوداشتش با بیان این‌که در این مراسم می‌خواهم بخشی از یافته‌هایم در حوزه روستایی را شرح دهم، اظهار کرد: با جغرافیای انسانی به عمق رفتم و در عمق جغرافیای انسانی با دو جامعه روستایی و عشایری آشنا شدم و در هر دو جامعه به قدر امکان پژوهش کردم.

وی در ادامه افزود: در پژوهش‌هایم روی اطلس بارندگی ایران که از سوی محمدحسن گنجی تدوین شده بود، به بررسی بُنه‌ها پرداختم و متوجه شدم خمین بنه ندارد. از سوی دیگر با مطالعه مناطق مختلف ایران به این نتیجه رسیدم که بنه‌ها اسامی کهن دارند و با نام‌هایی چون سالار، سرسالار و کشتگر معرفی شده‌اند.

این پژوهشگر پیشکسوت گفت: پیش از اصلاحات ارضی درباره بنه‌ها پژوهش کردم و دلایل شکست آن را بیان کردم. همچنین هنگام پژوهش در کویر دریافتم چگونه مردم در این سرزمین هندوانه پرورش می‌دهند و تخمه‌هایی که در بازار به تخمه ژاپنی معروف هستند، تخمه هندوانه‌هایی است که در کویر سمنان پرورش پیدا می‌کنند و در واقع نام آن‌ها تخمه جاوانی است. آن‌ها را با آب هندوانه‌هایی که در میان بوته‌های خار پرورش می‌دهند. از دیگر ابتکارات آن‌ها آبیاری کوزه‌ای است.

وی با اشاره به این‌که چنین مسایلی در روستاهای ایران بسیار وجود دارد، بیان کرد: تمام واحدهایی که مقنی‌ها امروز نیز به کار می‌برند مربوط به ایران باستان است. واحدهایی مانند ارشک، ناخن و دم اسب نشان‌دهنده این است که قنات در ایران چقدر قدمت دارد. متاسفانه امروز از تلاش‌های مقنی‌ها قدردانی نمی‌شود. این قشر با زحمت بسیار آب را از میان زمین برای استفاده ما تهیه می‌کنند.

صفی‌نژاد، جغرافیدان مردم‌نگار است!

جلال‌الدین رفیع‌فر نیز در این مراسم با اشاره به فعالیت‌های استاد صفی‌نژاد بیان کرد: برخی از مردم وی را مردم‌شناس و برخی جغرافیدان می‌دانند اما به گفته خودش هم مردم‌شناس است، هم جغرافیدان و جغرافیدانی مردم‌نگار به‌شمار می‌آید. صفی‌نژاد از دانشجویان محمدحسن گنجی، استاد جغرافیا بود و پس از پایان تحصیلاتش در پژوهش‌ها دستیاری وی را برعهده گرفت. نخستین کتابی که از صفی‌نژاد به چاپ رسید، «طالب‌آباد» است، اثری استثنایی که می‌توان آن را به‌عنوان یکی از نخستین اتنوگرافی‌هایی که یک ایرانی نوشته، معرفی کرد. صفی‌نژاد بیش از 30 عنوان کتاب به رشته تحریر درآورده که هر کدام در جای خود می‌تواند رساله دکترا باشد.

این پژوهشگر جغرافیا افزود: صفی‌نژاد مدتی نیز در مونیخ به تدریس و پژوهش مشغول بود. وی متخصص خط سیاق نیز به‌شمار می‌آید و به‌دلیل تخصصی که در شناخت قنات دارد، به حق پدر کاریز ایران شناخته می‌شود. آثار و پژوهش‌های وی انقلابی در حوزه مطالعات روستایی ایجاد کرده و فرمول‌هایی درباره کشاورزی سنتی و دانش آن به‌دست آورده که از دستاوردهای ارزشمند این پژوهشگر به‌شمار می‌آید. هنگامی که کتاب «بنه (نظام‌های زراعتی سنتی در ایران)» منتشر شد، نخستین افرادی که با وی در این زمینه تماس می‌گیرند آلمانی‌ها هستند و این نشان از اهمیت این پژوهش و دقت استاد در تدوین این اثر دارد.

«قنات کیش» صفی‌نژاد منتشر نشده است!

غلامرضا لطیفی نیز در این مراسم با بیان این‌که پژوهشگر حوزه شهرسازی است، اظهار کرد: نخستین‌بار مساله‌ای که درباره استاد صفی‌نژاد می‌توانم بگویم، وجدان کاری وی است. هنگامی که برای شرکت در همایشی به کیش رفته بودیم، همسر وی در بیمارستان بستری بود و وقتی از استاد پرسیدم که چرا آمده‌اید؟ گفت: ‌قول داده بودم که به این همایش بیایم. کتاب «قنات کیش» صفی‌نژاد از آثاری بود که به دلایلی متاسفانه اجازه انتشار نیافت با این حال این کتاب از اهمیت بسیاری حتی در حوزه شهرسازی برخوردار است.

طالب نظریه‌پرداز ایده «کار جنبی در ایران» است

موسی عنبری، دانشیار جامعه‌شناسی دانشگاه تهران دیگر سخنران این مراسم با بیان این‌که زندگی مهدی طالب را باید به سه دوره فکر تقسیم کرد، گفت: در دوره نخست که به آن نام دوره «تحقیق» می‌دهم، طالب کتاب‌هایی محوری مانند «مدیریت روستایی»،‌ «اصول اندیشه‌های روستایی» و «جامعه‌شناسی روستایی» را در حوزه مدیریت روستایی تالیف کرد. همچنین مونوگرافی‌ها و پژوهش‌هایی کاربردی در بنیاد مسکن انجام داد.

وی افزود: در دوره دوم زندگی که «نظریه‌پردازی» است با توجه به کارهایی که در حوزه مطالعات روستایی به انجام رساند، بهترین عنوانی که می‌توانم به آن بدهم تئوری «کار جنبی در ایران» است که ایده آن مبنای حق مالکیت یا بهره‌برداری و عامل کمیاب تولید است با این تفاوت که مثال‌هایی که استفاده کرده مربوط به ایران هستند. در دوره «پیشکسوتی» این استاد نیز کتاب «جامعه‌شناسی روستایی» را تالیف کرد و روش‌شناسی مطالعات روستایی در ایران نیز از سوی طالب در این دوران بحث شده و این علم را میان‌رشته‌ای و بین حوزه‌های اقتصاد، جامعه‌شناسی،‌ جغرافیا و مردم‌شناسی بیان می‌کند.

مراسم نکوداشت استادان پیشکسوت مطالعات روستایی ایران دوشنبه(28 بهمن‌ماه) در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد./