آرام، کیفیت نقدهای ارایه شده در اغلب جلسه‌هاي نقد آثار ادبی را نازل دانست و با بيان اين‌كه منتقدان با چند شیوه مختلف در اين جلسات حضور مي‌يابند، به خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، گفت: اغلب منتقدان؛ به‌ويژه اگر نویسنده مورد نظر از شهرت و اعتباری برخوردار باشد، شمشیر را از رو می‌بندند. نبايد فراموش كرد كه نگاه‌های خصمانه و تنگ‌نظری‌های سنتی و متداول فقط وقت دیگران را می‌گیرد و در پي آن مقوله نقد راستین مهجور می‌ماند.
نويسنده كتاب «آن‌ها چه كساني بودند» ادامه داد: گاهی موفقیت کتاب، پس از نقدهای مثبت کینه‌ای را در منتقد سنتی؛ که به معیارهای اخلاقی نقد پای‌بند نیست، شعله‌ور می‌سازد و در این حالت جلسه به شکل سلاخ‌خانه کتاب در می‌آید که این عملی بسیار سخیف و غیر انسانی است. به نظر من نویسنده باید در این جلسات صبور باشد و انتظار بکشد تا عقیده خواننده حرفه‌‌ای کتاب را بشنود. در اغلب جلسات شرکت‌کنندگان از منتقدان بهتر نظر داده و با دیدگاهی واقع‌گرا آثار را بررسی مي‌کنند كه همین برای نویسنده کافی است.
منتقدان حرفه‌اي از جلسات نقد دور شد‌ه‌اند
وي با گلايه از جلساتي كه به صرف ديده شدن اثر برگزار مي‌شود، اظهار كرد: برخی از گروه‌های ادبی با ترفندهای مختلف و با این هدف که کتاب‌های مورد نظرشان را مطرح نمایند، دست به چنین کاری می‌زنند. به‌طور قطع، اين كار براي اثري كه قابلیت نداشته باشد، تبدیل به ضدِ خود شده و نویسنده با آن تمام خواهد شد. البته در چند دهه پیش که جایزه‌های ادبی در گوشه و کنار کشور مانند مغازه‌های دو نبش وارد نوعی بده‌بستان تجاری شدند نیز به چنین سرنوشتی دچار شده، اعتبار خود را از دست دادند و آثار برگزیده تنها تف سر بالا بودند. به اين ترتيب آن اشتیاقی هم که در خواننده براي مطالعه کتاب‌های جایزه گرفته وجود داشت، این‌گونه نابود شد.
نويسنده كتاب «غريبه در بخار نمک» ادامه داد: مخاطب نمي‌پسندد كه با این شارلاتانیزم‌ها وارد بازی شود و کتاب‌ها را تا نصفه بخواند و رها کند. بي‌شك در این آشفته بازار جوایز ادبی آثار از کیفیت مطلوب ادبی دور می‌افتند. من در اغلب داوری‌هایم شاهد بوده‌ام که پشت پرده چه می‌گذرد، به همین دلیل کمتر داوری‌هاي اين‌چنيني را مي‌پذيرم، مگر آن‌که فضا سالم و انسانی باشد.
آرام، دليل نبود نقد حرفه‌اي در جلسات نقد را عقب‌نشيني منتقدان حرفه‌اي در اين جلسات دانست و گفت: متاسفانه در سال‌هاي گذشته منتقدان حرفه‌اي يا در جلسات نقد حضور نمي‌يابند یا تنها وقت خود را صرف جلسات نقد دوستان‌شان می‌کنند؛ آن هم به شکل مضحک. این بَه‌بَه گفتن‌ها و چَه‌چَه زدن‌ها قادر به نجات نویسنده نيست؛ بلکه مانند شلیک گلوله‌ای زهرآگین اثر و نویسنده را از پا درمی‌آورد.
نگاه‌های دوستان به کتاب بزرگترین خیانت به جامعه ادبی معاصر است
وي با بيان اين‌كه مدت‌هاست که مافیای نقد به شكلي رنج‌آور وارد ساحت ادبی شده، افزود: با وجود مافياي نقد در اين روزها، اين سوال را در سر داريم كه چرا تیراژ کتاب‌ها تکان نمی‌خورد و همیشه با یک ارقام ابدی دیده می‌شوند. همین نگاه‌های دوستانه به کتاب‌ها بزرگترین خیانت به جامعه ادبی معاصر است زيرا در اين شرايط یا نقد کتاب‌ها به شدت یکسونگرانه است یا نقد کنندگان کتاب به‌گونه‌ای مضحک و چاپلوسانه دروغ می‌گویند. به اين ترتيب حالت حد وسط به ندرت پیش می‌آید.
نويسنده كتاب «مرده‌ای که حالش خوب است» معتقد است كه منتقدان اروپایی و غربی تنها اثر را مورد بررسي و قضاوت قرار داده و بدون کمترین سوءنیتی کار خودشان را پيش مي‌برند. وي دراين‌باره توضيح داد: غربی‌ها کاری به ایدئولوژی یا فرهنگ و ملیت ندارند و هدفشان این است که خیانت نکنند تا همیشه ادبیاتی پویا داشته باشند. براي نمونه شاهدیم که چه‌گونه نویسنده‌ای افغان، هندی، بنگلادشی یا عرب به موفقیت‌های خیره‌کننده دست مي‌يابد.
بايد در نقد بي‌رحمانه عمل كرد
آرام با بيان اين‌كه در نقد نباید تعارف کرد، گفت: اصول و شیوه‌های نقد ادبی، مقوله‌ای مدرن است. ما موظفيم در حین نقد كتاب از دیدگاه مدرن امروزی بهره‌مند شويم و نسبت به لغزش‌های ادبی یا تکنیکی بی‌رحمانه عمل کنیم. منتقد راستین سعي دارد تا در روند این کار دیدگاه درستی را تعمیم بخشد تا اثر را از فرو رفتن در باتلاق بی‌توجهی نجات دهد.
نويسنده رمان «حلزونهاي پسر» تعداد اندك كلاس‌هاي نقد ادبي در دانشگاه‌ها را مانند ساعت ورزش مدارس برنامه پُرکن دانست و توضيح داد: نگاه غیرآکادمیک به این مقوله نقد را تباه می‌کند. اگر هم این مساله سویه آکادمیک پیدا کند، در حد نقدهای بسیار کلاسیک و غیرجذاب دانشجو را پس می‌زند.
این داستان‌نویس در ادامه توضیح داد: گذشته از ریشه‌یابی در تاریخ نقد و توجه به انواع نقد، لازم و ضروری است که نقد نو هم مورد توجه قرار گیرد و این تفکر نوین به دوران معاصر برسد تا دلیل شکل‌گیری یک اثر ادبی به دقت تدریس شود. فهم این موضوع برای دانشجو بسیار مهم است؛ چراکه می‌تواند جهان اطراف را بهتر ببیند و آن را تفسیر کند. نقد درست عامل شکل‌دهنده معناهای پنهان در اثر است. /
شنبه ۳ اسفند ۱۳۹۲ - ۱۲:۰۶
نظر شما