به گزارش خبرگزاری کتاب ایرن(ایبنا)، آیین رونمایی از نخستین زندگینامه داستانی شهید محمد ابراهیم همت، عصر روز گذشته، 17 اسفند 92 هم‌زمان با سی‌امین سال شهادت این فرمانده، با حضور محسن پرویز، قاسمعلی فراست، محمدرضا زائری، علی آقاغفار، گلعلی بابایی، اصغر آبخضر، علیرضا مختارپور، محمد عزیزی در سالن اصلی سرای اهل قلم برگزار شد.

محمد عزیزی در این برنامه گفت: در این سال‌ها که مبتلا به نام بزرگ و تصاویر شهید همت بودم، صرفاً در حال نوشتن نبودم. او در ذهن، دل و جان من ته‌نشین می‌شد و تا زمانی که این اتفاق رخ نداده بود، نتوانستم بنویسم. من هم چون محسن پرویز و قاسمعلی فراست معتقدم که زمانی اثری می‌تواند به درستی خلق شود که با جان و وجود یک نویسنده عجین شود. این تحریر نخستم از کتاب «همت» است و در چاپ‌های بعدی ایرادهای اثر را برطرف خواهم کرد.

وی با بیان این‌که در نگارش این کتاب با دو مشکل مهم روبه‌رو بوده‌ام، افزود: نخست با این چالش که در حال نگارش رمان هستم یا وقایع‌نگاری صِرف تاریخی. این کتاب در حقیقت نه رمان صرف است و نه مستند بدون جاذبه‌های داستانی است. به همین دلیل عنوان آن را چنین نوشتم: «زندگی‌نامه داستانی شهید محمدابراهیم همت».

عزیزی درباره حجم بالای کتاب «همت»، به کتاب «کلیدر» نوشته محمود دولت‌آبادی اشاره کرد و افزود: این نویسنده از یک رویداد کوچک در سبزوار  یا نیشابور «کلیدر» را خلق کرد و اگر می‌خواستم به شیوه او کتابی را بنویسم، حق مطلب، دست کم سه‌هزار کلمه بود. در بسیاری از موارد که فراست به پرداخته نشدن بیشتر به آنها اشاره کرد، با نظر او موافقم و خودم نیز از این عبور گذرا رضایت ندارم و در اواخر فقط می‌خواستم کار را جمع کنم. اگر اجازه بازنویسی «همت» را داشته باشم، می‌توانم در حدود چهار هزار صفحه حق مطلب را درباره شهید همت ادا کنم.

عزیزی: مخاطبان توان خرید اثر پر حجم را ندارند

وی افزود: کتاب با توجه به بهای کاغذ، بهای بسیار کمتری دارد و در واقع باید به بهای 50‌ هزار تومان منتشر می‌شد. این درحالی است که نسل جدید به بهای 40‌ هزار تومان هم نمی‌تواند کتاب «همت» را خریداری کند. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم تنها 200 مجلد از کتاب را خریداری کرد. از سویی انتظار داریم که کتاب مفصلی برای اداشدن حق مطلب بنویسیم، اما از سوی دیگر مخاطب توان مالی خرید کتاب را ندارد. اتفاقی که رخ می‌دهد این است که کتاب در کتابخانه عمومی جنبه تزیینی می‌یابد. مدیران فرهنگی باید برای حل چنین مشکلی راه حل بیابند.

عزیزی به کتاب «سفر صبح» که درباره شهید اندرزگو نوشته بود، اشاره کرد و گفت: حتی خانواده شهید نیز این کتاب را آن‌طور که باید ندیدند. آن کتاب را با توجه به اسناد ساواک نوشتم. از اسناد به عنوان راوی بهره گرفتم. یکی از آفت‌های کار ما نویسندگان این است که آثار یکدیگر را نمی‌خوانیم. آرزو دارم که منتقدان واژه‌های کتابم را سلاخی کنند! به خودم اجازه ندادم که شرح ماوقع یک عملیات را به طور مفصل بیاورم و از آن به عنوان یک زاویه دید بهره گرفتم.

وی افزود: در این 15 سال بارها این اثر را بازنویسی کردم و حتی «راوی اول شخص» یا همسر وی به عنوان راوی را آزمودم. گاهی زمانی که می‌خواستم از اسناد بهره بگیرم، یک هفته برای بیان یک نکته جزیی زمان می‌گذاشتم.

وی ادامه داد: مشکل دیگرم این بود که همان‌طور که فراست اشاره کرد، برخی انتظار داشتند نام همسر ایشان را در داستان تغییر دهم. مگر می‌توانم تحریف تاریخی کنم؟ زمانی که امام به عروسش «فاطی» می‌گوید، شهید همت همه‌جا همسرش را «عیال» یا «صاحب منزل» باید صدا کند؟ چگونه باید عواطف مخاطب را نسبت به اثر حفظ کرد؟ در عملیات محمد رسول‌الله(ص) همه جا نقل شده که شهید همت دو پاکت سیگار کشید. آیا اگر من چنین ماجرایی را نقل کنم، از شان شهید کاسته‌ام؟ همین شخص با توصیه مادر و همسرش سیگارش را کنار می‌گذارد و این به قول محسن پرویز، نوعی از مبارزه با نفس شهید همت با خودش بود.

عزیزی با بیان این‌که 270 صفحه کتاب را برای بازنمایی فعالیت شهید و بستر بروز انقلاب، به وقایع پیش از انقلاب، نامه امام(ره) و بیانیه کنفدراسیون نیز اشاره کرده‌ام، گفت: محمدباقر شمسی‌پور نیز که نخستین ‌نقد را بر کتاب همت نوشته بود، به این موضوع با ظرافت اشاره کرده است اما برخی معتقدند که مخاطبان از تفصیل کتاب خسته می‌شوند. باید دانست که در رمان تاریخی چاره‌ای جز این نداریم. ممکن است مخاطب در آغاز با بسیاری از شخصیت‌های کتاب بیگانه باشد و به همین دلیل مجبور شدم در تصحیح نهایی کتاب برخی از وقایع را به صفحه‌های نخستین منتقل کنم.

دفاع مقدس نیازمند دفاع است

وحید جلیلی آخرین سخنران این آیین بود. وی در سخنانی با بیان این‌که دفاع مقدس دفاعی از تاریخ و فرهنگ و هویت ملت ماست، گفت: دفاع مقدس خود نیازمند دفاع است. به دلیل برخی روایت‌ها که از دفاع مقدس در حال طرح در کشورند. این جفا به دفاع مقدس است.

وی از نگاه انسانی به جنگ به عنوان بازی تازه‌ای یاد کرد که در جامعه ادبی در جریان است.  او افزود: حتی از نظر فنی و هنری داستان‌نویسی نیز دچار حرکت ارتجاعی شده‌ایم. به این معنا که گفته می‌شود از دفاع مقدس؛ آن‌چه با دیگر جنگ‌های دنیا مشترک است سخن بگویید و از کشته شدگان و تخریب‌ها و... گفته شود و نه ممیز‌ه‌ها و تفاوت‌های این جنگ با سایر جنگ‌ها. به این ترتیب وجوه بیشتری از جنگ کنار گذاشته می‌شود. در حالی که اگر از دفاع مقدس سخن می‌گوییم، از کلیت به هم پیوسته و یکپارچه حرف می‌زنیم.

جلیلی ادامه داد: گاهی گفته می‌شد که به وجوه عاطفی شهیدان نمی‌پردازیم که در کتاب «همت» این موضوع به خوبی بیان شده است. باید مراقب هویت سیاسی شهید همت باشیم. در کتاب این وجه را پسندیدم که نویسنده دچار روشنفکر‌بازی‌های رایج سال‌های اخیر نشد. متاسفانه به جایی رسیده‌ایم که افرادی که می‌گفتند: «بسیجی واقعی، همت بود و باکری» شعار «نه غزه، نه لبنان» سر می‌دادند. این درحالی است که بخشی از زندگی همت در لبنان سپری شده است و من برای اولین‌بار در این کتاب دیدم که در اول آبان 56 در لبنان تظاهراتی برای حمایت از مردم ایران انجام شده است.

در سینمای دفاع مقدس عده‌ای دارند شناسنامه سیاسی شهیدان را باطل می‌کنند. ممکن است فردی با جریان‌های حزب‌اللهی مخالف باشند اما حق ندارند به بهانه نگاه انسانی به جنگ شهیدان را افرادی غیر انقلابی به قهرمانان دفاع مقدس نشان دهند. کتاب «همت» بدون شعار همت را همان‌گونه که بوده نشان داده  است./