به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، شهید سید مرتضی آوینی از معدود شخصیت‌های فرهنگی محسوب می‌شود که همه گروه‌های اجتماعی به او نگاهی ویژه داشته‌اند. مردم، آوینی را از مجموعه‌های تلویریونی که او و همکارانش در سال‌های جنگ تحمیلی عراق علیه ایران و پس از آن در قالب «روایت فتح» می‌ساختند می‌شناختند. اما روشنفکران و دانشگاهیان همواره با مقاله‌هایی که از او به چاپ می‌رسید مانوس بوده‌اند. این مقاله‌ها از سال 1389 توسط نشر واحه، ناشر اختصاصی آثار شهید سید مرتضی آوینی، دوره تازه‌ای از انتشار را در قالب کتاب تجربه می‌کنند. مجموعه‌ای که مدیریت آن با مریم امینی، همسر این شهید است. وی با هدف تسهيل راه عرضه كتاب‌ها با نظارت مستقيم خانواده و شناساندن هرچه عميق‌تر تفكر شهيد سيد مرتضي آويني این انتشارات را راه‌اندازی کرده است.
خانم امینی! پیش از این، ناشر دیگری انتشار آثار را بر عهده داشت. چه شد که تصمیم گرفتید، خودتان متولی نشر آثار شهید آوینی شوید؟
آثار شهيد آويني پس از شهادتشان ابتدا به صورت پراكنده و محدود توسط «كانون فرهنگي هنري ايثارگران» به چاپ رسيدند و سپس «نشر ساقي»، متولي اين امر شد. خودتان بهتر مي‌دانيد كه در همه مؤسسات دولتي احتمال اين هست كه امور اجرايي تحت‌الشعاع امور مديريتي قرار گيرند. مثلاً در اثر تغيير مسوولان و مديران در سطوح بالا، نظم معمول كارهاي اجرايي دچار اختلال شود و باعث جابه‌جايي در اولويت‌ها و تخصيص بودجه شود. يكي از ملاحظات ما اين بود كه نشر آثار مكتوب شهيد آويني در يك انتشارات خصوصي باعث مي‌شود كه كار انتشارات از چرخه اينگونه مسائل حاشيه‌اي خارج شود و رابطه مستقيم‌تري با مخاطبان و بازارداشته باشد. نكته مهم ديگر مساله توزيع بود. كتاب‌هاي شهيد آويني به زحمت در چند كتابفروشي قابل دسترس بودند. در حال حاضر بنده به عنوان مسوول انتشارات بر كار توزيع‌كننده نظارت مستقيم دارم و علاوه بر پخش گسترده در تهران، كتاب‌ها به نحو مطلوبی در بسياري از مراكز استان‌ها و حتي شهرستان‌هاي كوچك توزيع شده‌اند.
در این سال‌ها اقبال به کتاب‌های شهید سید مرتضی آوینی را چطور دیدید؟
در ابتداي انتشار كتاب‌ها توسط نشر واحه، اقبالي ناگهاني و گسترده درميان مخاطبان به وجود آمد كه بيشتر ناشي از حضور دوباره آثار شهيد آويني در فضاي فكري و فرهنگي كشور، پس از وقفه‌اي يكي دو ساله بود. به تدريج و با استمرار در چاپ و توزيع منظم آثار، آن ولع اوليه تبديل به استقبالي معقول‌تر و البته با استمرار بيشتر شد كه برآيند شرايط طبيعي در توزيع و نشر كتاب است.
شما در پی جلب چه نوع مخاطبانی به آثار شهید آوینی هستید؟
به عقيده ما ظرفیت جذب تمام طيف‌ها و اقشار، در آثار شهيد آويني هست. اما تلاش ما طي دو سه سال اخير، به طور مشخص اين بوده كه علاوه بر طيفي كه پيش از اين، نسبت به شهيد آويني شناخت داشته و با نوشته‌ها و تفكراتش آشنا بوده، نظر جوانان و طيف سني بيست تا سي سال را هم به شخصيت، آثار و تفكرات شهيد آويني جلب كنيم.
... و تاکنون برای آشنایی نسل جوان با تفکرات شهید آوینی از راه آثار ایشان چه کرده‌اید؟
واحه در نظر دارد علاوه بر چاپ منظم و مستمر آثار شهيد آويني، با به اشتراك گذاشتن تفكرات شهيد در حوزه‌هاي گوناگون فكري و نظري (به عنوان مثال حوزه سينما) با صاحب‌نظران اين حوزه كه درميان مخاطبان جوان نيز خواننده پيگير و طرفدار دارند، دست به تاليف كتاب‌هايي بزند كه در آن، نظرات شهيد آويني به بحث گذاشته شوند و توسط نويسندگان و صاحب‌نظران ديگر، بازخواني شوند و از ساحت نظري خارج شده و به شكلي پوياتر به حوزه علایق فرهنگي مخاطبان جوان وارد شوند.
آیا پیشنهاد‌هایی برای ترجمه این آثار به واحه ارایه شده است؟
خير، تاكنون به شكل مشخص و مستقيم پيشنهادي به واحه ارایه نشده است.
خودتان چطور؟ برنامه‌ای برای ترجمه آثار شهید آوینی ندارید؟
همانطور كه مي‌دانيد، دايره نوشته‌ها و مقالات شهيد آويني، هم به لحاظ كمي و هم از نظر تعدد مضامين، بسيار گسترده است و طبيعتاً تمامي نوشته‌ها براي ترجمه به زبان‌هاي ديگر مناسب نيستند. از همين رو، نشر واحه مجموعه آثار ايشان را به بخش‌هاي گوناگونی تقسيم كرده و بر مبناي طيف مخاطبان هر بخش، تعدادي از آثار را براي ترجمه به زبان عربي و تعدادي را هم براي ترجمه به زبان انگليسي انتخاب كرده است. براي توزيع آثار در اين كشورها هم قرار است رايزني‌هايي با انتشاراتي‌ها و موزعان گوناگون صورت گيرد. ناگفته نماند كه اوضاع اقتصادي به‌ويژه در بازار نشر از پاييز سال 1391 به مدت يك سال به شدت بحراني بود و تمام تلاش ما به عنوان يك ناشر خصوصي صرف اين مي‌شد كه در اين بازار دوام بياوريم و در عين حال تمامي آثار را كماكان در دسترس مخاطبان قرار دهيم. به همين دليل اجراي بعضي فعاليت‌ها از جمله ترجمه آثار كه پروژه بزرگ و پرهزينه‌اي محسوب مي‌شود به تعويق افتاد و به‌تازگي مجدداً به جريان افتاده است.
نوع نگاه و برداشت‌هایی که در جامعه از اندیشه‌ها و تفکرات همسرتان پس از شهادت ایشان وجود دارد را چطور ارزیابی می‌کنید؟
درباره سيد مرتضي آويني بايد اين‌طور گفت كه فيض شهادت سبب شده تا عامه مردم پيش و بيش از هر چيز، او را به عنوان شهيد دفاع مقدس بشناسند و عمدتاً با صدايش در مستندهاي روايت فتح به يادش مي‌آورند. البته ترديدي نيست كه مهم‌ترين جنبه هستي فردي و اجتماعي سيد مرتضي آويني، نحوه باشكوه رفتنش از اين جهان و در واقع «شهادت» او بوده است. اما اين موقعيت در عين حال سبب شده تا هاله تقدسي گرد اسم او پديد آيد كه هرگونه امكاني را براي ورود به جنبه‌هاي متعدد فكري، هنري و شخصيتي‌اش منتفي كند. دست‌اندركاران فرهنگ و هنر نيز در مناسبت‌هاي گوناگون از او تجليل مي‌كنند و يادش را به عنوان هنرمند انقلاب گرامي مي‌دارند. اما در عرصه بحث و انديشه به نظر مي‌رسد بيش از آن‌كه به كليت تفكر او رجوع كنند در پي يافتن سخناني از اين بزرگوار براي تأييد نظرات خود هستند. در مجموع مي‌توان گفت كه از منظر سياسي تفكرات او را گزينش و دنبال مي‌كنند و فعاليت اساسي و مهمي در جهت شناختن و شناساندن اين فضاي فكري در عرصه فرهنگ صورت نگرفته است.
چطور می‌توان چنین برداشت‌هایی را مهار کرد؟
ما موظفيم ضمن پاسداشت نام و ياد ايشان به عنوان يك شهيد و متفكر انقلاب اسلامي، به ياد بياوريم كه سيد مرتضي آويني شخصيتي چندوجهي است كه در زمان حيات خود به فعاليت در حوزه‌هاي متنوع هنري و فكري اشتغال داشته؛ از كارگرداني و تدوين بيش از صد قسمت فيلم مستند تلويزيوني گرفته تا شرح روايت كربلا و تقرير مقالات متعدد تئوريك درباب سينما و هنرهاي دراماتيك، فلسفه غرب، هنرهاي تجسمي، ادبيات و شعر و... اصلي‌ترين نياز در اين مقطع از زمان به ياد آوردن همه هويت و موجوديت شهيد سيد مرتضي آويني در يك بستر فرهنگي است._
خانم امینی! پیش از این، ناشر دیگری انتشار آثار را بر عهده داشت. چه شد که تصمیم گرفتید، خودتان متولی نشر آثار شهید آوینی شوید؟
آثار شهيد آويني پس از شهادتشان ابتدا به صورت پراكنده و محدود توسط «كانون فرهنگي هنري ايثارگران» به چاپ رسيدند و سپس «نشر ساقي»، متولي اين امر شد. خودتان بهتر مي‌دانيد كه در همه مؤسسات دولتي احتمال اين هست كه امور اجرايي تحت‌الشعاع امور مديريتي قرار گيرند. مثلاً در اثر تغيير مسوولان و مديران در سطوح بالا، نظم معمول كارهاي اجرايي دچار اختلال شود و باعث جابه‌جايي در اولويت‌ها و تخصيص بودجه شود. يكي از ملاحظات ما اين بود كه نشر آثار مكتوب شهيد آويني در يك انتشارات خصوصي باعث مي‌شود كه كار انتشارات از چرخه اينگونه مسائل حاشيه‌اي خارج شود و رابطه مستقيم‌تري با مخاطبان و بازارداشته باشد. نكته مهم ديگر مساله توزيع بود. كتاب‌هاي شهيد آويني به زحمت در چند كتابفروشي قابل دسترس بودند. در حال حاضر بنده به عنوان مسوول انتشارات بر كار توزيع‌كننده نظارت مستقيم دارم و علاوه بر پخش گسترده در تهران، كتاب‌ها به نحو مطلوبی در بسياري از مراكز استان‌ها و حتي شهرستان‌هاي كوچك توزيع شده‌اند.
در این سال‌ها اقبال به کتاب‌های شهید سید مرتضی آوینی را چطور دیدید؟
در ابتداي انتشار كتاب‌ها توسط نشر واحه، اقبالي ناگهاني و گسترده درميان مخاطبان به وجود آمد كه بيشتر ناشي از حضور دوباره آثار شهيد آويني در فضاي فكري و فرهنگي كشور، پس از وقفه‌اي يكي دو ساله بود. به تدريج و با استمرار در چاپ و توزيع منظم آثار، آن ولع اوليه تبديل به استقبالي معقول‌تر و البته با استمرار بيشتر شد كه برآيند شرايط طبيعي در توزيع و نشر كتاب است.
شما در پی جلب چه نوع مخاطبانی به آثار شهید آوینی هستید؟
به عقيده ما ظرفیت جذب تمام طيف‌ها و اقشار، در آثار شهيد آويني هست. اما تلاش ما طي دو سه سال اخير، به طور مشخص اين بوده كه علاوه بر طيفي كه پيش از اين، نسبت به شهيد آويني شناخت داشته و با نوشته‌ها و تفكراتش آشنا بوده، نظر جوانان و طيف سني بيست تا سي سال را هم به شخصيت، آثار و تفكرات شهيد آويني جلب كنيم.
... و تاکنون برای آشنایی نسل جوان با تفکرات شهید آوینی از راه آثار ایشان چه کرده‌اید؟
واحه در نظر دارد علاوه بر چاپ منظم و مستمر آثار شهيد آويني، با به اشتراك گذاشتن تفكرات شهيد در حوزه‌هاي گوناگون فكري و نظري (به عنوان مثال حوزه سينما) با صاحب‌نظران اين حوزه كه درميان مخاطبان جوان نيز خواننده پيگير و طرفدار دارند، دست به تاليف كتاب‌هايي بزند كه در آن، نظرات شهيد آويني به بحث گذاشته شوند و توسط نويسندگان و صاحب‌نظران ديگر، بازخواني شوند و از ساحت نظري خارج شده و به شكلي پوياتر به حوزه علایق فرهنگي مخاطبان جوان وارد شوند.
آیا پیشنهاد‌هایی برای ترجمه این آثار به واحه ارایه شده است؟
خير، تاكنون به شكل مشخص و مستقيم پيشنهادي به واحه ارایه نشده است.
خودتان چطور؟ برنامه‌ای برای ترجمه آثار شهید آوینی ندارید؟
همانطور كه مي‌دانيد، دايره نوشته‌ها و مقالات شهيد آويني، هم به لحاظ كمي و هم از نظر تعدد مضامين، بسيار گسترده است و طبيعتاً تمامي نوشته‌ها براي ترجمه به زبان‌هاي ديگر مناسب نيستند. از همين رو، نشر واحه مجموعه آثار ايشان را به بخش‌هاي گوناگونی تقسيم كرده و بر مبناي طيف مخاطبان هر بخش، تعدادي از آثار را براي ترجمه به زبان عربي و تعدادي را هم براي ترجمه به زبان انگليسي انتخاب كرده است. براي توزيع آثار در اين كشورها هم قرار است رايزني‌هايي با انتشاراتي‌ها و موزعان گوناگون صورت گيرد. ناگفته نماند كه اوضاع اقتصادي به‌ويژه در بازار نشر از پاييز سال 1391 به مدت يك سال به شدت بحراني بود و تمام تلاش ما به عنوان يك ناشر خصوصي صرف اين مي‌شد كه در اين بازار دوام بياوريم و در عين حال تمامي آثار را كماكان در دسترس مخاطبان قرار دهيم. به همين دليل اجراي بعضي فعاليت‌ها از جمله ترجمه آثار كه پروژه بزرگ و پرهزينه‌اي محسوب مي‌شود به تعويق افتاد و به‌تازگي مجدداً به جريان افتاده است.
نوع نگاه و برداشت‌هایی که در جامعه از اندیشه‌ها و تفکرات همسرتان پس از شهادت ایشان وجود دارد را چطور ارزیابی می‌کنید؟
درباره سيد مرتضي آويني بايد اين‌طور گفت كه فيض شهادت سبب شده تا عامه مردم پيش و بيش از هر چيز، او را به عنوان شهيد دفاع مقدس بشناسند و عمدتاً با صدايش در مستندهاي روايت فتح به يادش مي‌آورند. البته ترديدي نيست كه مهم‌ترين جنبه هستي فردي و اجتماعي سيد مرتضي آويني، نحوه باشكوه رفتنش از اين جهان و در واقع «شهادت» او بوده است. اما اين موقعيت در عين حال سبب شده تا هاله تقدسي گرد اسم او پديد آيد كه هرگونه امكاني را براي ورود به جنبه‌هاي متعدد فكري، هنري و شخصيتي‌اش منتفي كند. دست‌اندركاران فرهنگ و هنر نيز در مناسبت‌هاي گوناگون از او تجليل مي‌كنند و يادش را به عنوان هنرمند انقلاب گرامي مي‌دارند. اما در عرصه بحث و انديشه به نظر مي‌رسد بيش از آن‌كه به كليت تفكر او رجوع كنند در پي يافتن سخناني از اين بزرگوار براي تأييد نظرات خود هستند. در مجموع مي‌توان گفت كه از منظر سياسي تفكرات او را گزينش و دنبال مي‌كنند و فعاليت اساسي و مهمي در جهت شناختن و شناساندن اين فضاي فكري در عرصه فرهنگ صورت نگرفته است.
چطور می‌توان چنین برداشت‌هایی را مهار کرد؟
ما موظفيم ضمن پاسداشت نام و ياد ايشان به عنوان يك شهيد و متفكر انقلاب اسلامي، به ياد بياوريم كه سيد مرتضي آويني شخصيتي چندوجهي است كه در زمان حيات خود به فعاليت در حوزه‌هاي متنوع هنري و فكري اشتغال داشته؛ از كارگرداني و تدوين بيش از صد قسمت فيلم مستند تلويزيوني گرفته تا شرح روايت كربلا و تقرير مقالات متعدد تئوريك درباب سينما و هنرهاي دراماتيك، فلسفه غرب، هنرهاي تجسمي، ادبيات و شعر و... اصلي‌ترين نياز در اين مقطع از زمان به ياد آوردن همه هويت و موجوديت شهيد سيد مرتضي آويني در يك بستر فرهنگي است._
نظر شما