جهانگیر کرمی، نویسنده «شوروی و جنگ ایران و عراق» به خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، درباره این کتاب گفت: در این اثر به سال‌های جنگ از 1359 تا 1367 در دو بخش کلی پرداختم. در بخش نخست کتاب بپیشینه تاریخی روابط شوروی با ایران و عراق بررسی شده و در بخش دوم تلاش کردم تا به بسترهای بین‌المللی، عوامل منطقه‌ای و جهانی موثر بر تصمیمات کرملین در سال‌های پیش از جنگ نیز بپردازم.

وی با بیان این‌که در موضوع ایران، به گونه‌ای مختصر روابط دو کشور حتی پیش از جنگ جهانی دوم هم به ناگزیر مورد بحث قرار گرفته و سیر تحول سیاست‌های مسکو در قبال تهران بیان شده است، گفت: در این میان، موضوع حزب توده را صرفاً در مقطع سال 1361 و دستگیری سران توده‌ای به عنوان عاملی برای نومیدی مسکو از التیام روابط با ایران و در نتیجه حمایت جدی‌تر از عراق مورد توجه قرار داده‌ام. در حقیقت شوروی از سال 1361 به گونه‌ای همه جانبه در کنار بغداد قرار گرفت و موضوع حزب توده البته فقط یک عامل بود.

این پژوهشگر، «مرکز تحقیقات و اسناد دفاع مقدس» را حامی اسنادی نگارش «شوروی و جنگ ایران و عراق» معرفی کرد و در تشریح محتوای کتاب افزود: برای بررسی سیاست خارجی شوروی در قبال جنگ و تحولات آن در دوره‌ هشت‌ساله‌ جنگ، در بخش نخست به روابط شوروی با دو کشور ایران و عراق پرداختم. هدف اصلی در این بخش، بحث در مورد روابط دو طرف، به ویژه در دهه‌ 1350 هجری و سال‌های نزدیک به جنگ است تا بستر خوبی برای فهم سیاست‎های شوروی فراهم شود. در بخش دوم هم به محیط بین‎المللی و مسایل منطقه‎ای به عنوان عوامل مهم و مؤثر در سیاست‌های این کشور و فضای جنگ سرد در سال‌های دهه 1970 و 1980 میلادی اشاره شده است.

کَرَمی در توضیح بخش سوم کتاب گفت: محیط داخلی شوروی و بستر تصمیم‎گیری آن در این فصل مورد توجه است. این موضوع، به ویژه از نظر ناپایداری رهبران مسکو (چهار نفر در هشت سال) اهمیت دارد. سیاست شوروی در برابر جنگ عراق علیه ایران در دوران«برژنِف»، «آندروپوف»، «چرنینکو» و «گورباچف» به ترتیب موضوع بخش‌های چهارم، پنجم و ششم است. در پایان نیز به نتایج و یافته‌های این پژوهش پرداخته‌ام.

وی از دکتر حسین اردستانی به عنوان ناظر و مشاور علمی خود در نگارش کتاب «شوروی و جنگ ایران و عراق» یاد کرد و افزود: این اثر را دکتر سید علیرضا ازغندی، دکتر الهه کولایی و دکتر مهدی سنایی، مرحوم دکتر بیژن اسدی و سعید سرمدی با دقت و تیزبینی مطالعه کرده‌اند.

پژوهشگر حوزه دفاع مقدس در پاسخ به این سوال که کتاب «شوروی و جنگ ایران و عراق» به چه نتایجی رسیده است؟ توضیح داد: به طور خلاصه می‌توان از سیاست مسکو به عنوان سیاست‌های پایدار شامل مخالفت دیپلماتیک با آغاز و تداوم جنگ، نفی جنگ و ردّ آن به عنوان یک پدیده امریکایی، تأکید بر میانجی‌گری و خاتمه آن و بی‌طرفی دیپلماتیک(ظاهری)، فروش گسترده تسلیحات به طور مستقیم به عراق و به صورت محدود و غیر مستقیم (از طریق کشورهای متحد) به ایران، موازنه‌گرایی میان دو طرف و مخالفت با پیروزی یکی از آن‌ها و ایفای نقش مهم مستشاران شوروی در اتخاذ راهبرد نظامی عراق یاد کرد. سیاست‌های ناپایدار این کشور نیز در بیانیه‌ها و اظهارات (نکوهش دو طرف در مقاطع گوناگون و به ویژه ایران در اواخر جنگ) توجه به کشورهای حاشیه‌ جنوبی خلیج فارس در اواخر جنگ با وجود دشمنی آن‌ها با ایران، خروج مقطعی کارشناسان انرژی از ایران نهفته است.
‏
بغداد در فروردین 1363، میزبان یک هیات بلندپایه از شوروی بود که پیشنهاد فروش چهار و نیم میلیارد دلار اسلحه را با خود داشت. عراقی‌ها از این‌بابت خرسند بودند؛ چرا که این بزرگ‏ترین پیشنهاد فروش سلاح بود که تا آن زمان از سوی شوروی به عراق داده می‌شد. هیات شوروی نیز که از میزان عصبانیت عراق به دلیل از دست دادن جزایر مجنون در عملیات خیبر آگاه بود، آمادگی خود را برای در اختیار قرار دادن میگ‌‏های 21 و 22، هلی‏کوپترهای توپ‏‌دار و 350 موشک اسکاد به رژیم بعث اعلام کرد.

سرانجام، هفتم اردیبهشت 1363، هم‌زمان با 27 آوریل 1984 این قرارداد به همراه تعهد‌نامه وام دو میلیارد دلاری اتحاد جماهیر شوروی به رژیم بعث عراق، بین طرفین در مسکو به امضا رسید. تسلیحات ‌وعده داده شده همان زمان علیه رزمندگان کشورمان به کار رفت، اما از زمان سقوط صدام حسین، در سال 1382، مسأله بازپرداخت وام‏های اعطایی کشورهای غربی و شرقی برای پیروزی در جنگ با ایران، همچنان به عنوان یکی از مهم‏ترین چالش‏های جدی منطقه و جهان مطرح شد.

«شوروی و جنگ ایران و عراق» را انتشارات صفحه جدید در 359 صفحه و به بهای 90‌هزار ریال روانه بازار نشر کرده است.