به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) علی رواقی مولف «زبان فارسی افغانستان» در مراسم رونمایی این کتاب که صبح امروز (چهارشنبه 17 اردیبهشت) در سرای اهل‌قلم نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد اظهار کرد: در این اثر سیر تحول گونه‌های زبان فارسی از قرن سوم هجری شمسی تا امروز را بیان کردیم و کاربرد 350 واژه مهجور فارسی میانه را  نشان دادیم که شاید در ویراست جدید کتاب، تعدادشان به 400 واژه هم برسد. 

وی اضافه کرد: کوشش شده پس از نوشتن «فرهنگ فارسی فراروی» و «زبان فارسی افغانستان» تلفیقی از این دو زبان با فارسی ایرانی داشته باشیم. اختلاف گویش‌ها هم زیرمجموعه اختلاف زبان به شمار می‌آید وحتی بسیاری از اصطلاحات زبان‌های کردی، لری و کرمانی برای ما ناشناخته‌اند. برای گسترش فرهنگ فارسی علاوه بر گونه‌های افغانی و تاجیکی باید به گونه‌ای از زبان فارسی در هندوستان اشاره کرد که از قرن نهم تا سیزدهم هجری شمسی در شبه‌قاره رایج بوده و باید به فرهنگ فارسی ما اضافه شود. 

این عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی محدود کردن مطالعه کتاب‌های فارسی در حوزه ایران را کاری اشتباه توصیف کرد و افزود: در کتاب فارسی فراروی بیشتر از داستان‌های معاصر بهره گرفته‌ایم. در کتاب فارسی افغان هم بیشتر به داستان‌نویسی معاصر این کشور توجه شده است. 

رواقی با اشاره به ضرورت تصحیح نسخه‌های فعلی شاهنامه فردوسی گفت: شناخت متون و گونه‌های فارسی کمک بسیاری به آشنایی با واژه‌های دشوار شاهنامه می‌کند و در این باره با آقای حداد عادل صحبت کرده‌ام. تصحیح شاهنامه یک نیاز ملی است و هیچ‌ یک از نسخه‌های موجود از اثر جاودان فردوسی کمتر از هزار و 500 غلط ندارند؛ چه شاهنامه‌هایی که از 200 سال پیش منتشر شده‌اند و چه نسخه‌های فعلی. حتی در شاهنامه چاپ مسکو هم غلط‌های زیادی دیده می‌شود. 

تلنگری برای افغانی‌ها 

در ادامه این برنامه، سرور مولایی، استاد زبان و ادبیات فارسی با بیان این که از سال‌ها پیش رواقی را می‌شناسد، اظهار کرد: آقای رواقی از همان سال مشغول جستجو در زمینه زبانشناسی بود و امروز هم چنین وضعیتی دارد. رواقی هر روز تازه‌تر از تازه‌تری را به جامعه ادبی فارس تقدیم می‌کند. البته این کار فردی نیست و باید در فرهنگستان زبان و ادب فارسی انجام شود.

مولایی این کتاب را برای افغانی‌ها معنادار توصیف کرد و افزود: 50 سال است در ایران درس خوانده‌ام و تدریس کرده‌ام و متاسفانه باید اعتراف کنم تلقی از افغانی‌ها و زبانشان در ایران نادرست است. خیلی از ایرانی‌ها گمان می‌کنند زبان رایج در افغانستان پشتو است. این کتاب سند خوبی است که به واژگان رایج در گونه فارسی افغانی اشاره می‌کند. 

این پژوهشگر تصریح کرد: من همکار آقای رواقی در تالیف این کتاب نبودم. آخرین باری که اثرش را دیدم، زمان انتشار بود و درباره برخی بخش‌های پیشنهادهایی دادم. غیر از این‌که پایه کار مبتنی بر نظریه علمی است، به گونه‌شناسی هم نگاه عمیقی داشته است و نمی‌شود به تنظیم علمی کتاب کوچکترین ایرادی گرفت. ایشان خراسانی‌الاصل است و مطالعاتی که داشته او را از دیگران بی‌نیاز ساخته است اما روحیه علمی‌ این نویسنده باعث شد از اهل تحقیق افغانستان هم برای تالیف کتابش کمک بگیرد. او نام این شخصیت‌ها و زمینه همکاری‌شان را هم در مقدمه کتاب ذکر کرده است. به همین دلیل «فرهنگ زبان فارسی» با دیگر کتاب‌های مشابه در این زمینه متفاوت است. 

وی درباره روش کار رواقی توضیح داد: آقای رواقی هزار و 600 مرجع در مطبوعات افغانستان را مطالعه کرده که عمده آن‌ها داستان معاصر این سرزمین‌اند. او نتوانست در افغانستان حضور مداوم داشته باشد و آن‌جا تدریس کند یا از نزدیک شاهد گویش افغانی‌ها باشد. او راه خوبی را انتخاب کرد تا به شواهد داستان‌ها دسترسی داشته باشد. این کتاب یک تلنگر برای پژوهشگران افغانی است که دامن همت به کمر ببندند و گویش‌های متنوع افغانی را بررسی کنند.