از تولد تا مرجعیت
سید محمدباقر موسوی شیرازی در اول رجب 1350 هجری قمری همزمان با ولادت امام محمّد باقر (ع) در شهر شیراز و در خانواده ای متدیّن، عالم پرور و صاحبنام دیده به جهان گشود.
پدرش ــ آیتاللهالعظمی سید عبدالله طاهری شیرازی ــ از مراجع شیعه بود. اشتیاق سرشار به فراگیری علوم مختلف از یک سو و هوش و استعداد و نبوغ ذاتی از سوی دیگر موجب شد که محمدباقر در هر مرتبه از مدارج علمی، در حوزه نجف از دیگر طلاب پیش افتد و مورد تحسین و تمجید همگان واقع شود. پدر درباره او گفته بود: "فرزندم سیّد محمّدباقر ازهمان ابتدای عمر به مرتبه عالیه اجتهاد نائل آمد". دیگر استادانش نیز اذعان داشتند که وی در بسیاری از مباحث اصولی و فقهی حتی از بسیاری از مراجع بنام زمان خویش در نجف اشرف، از دقتی بیشتر برخوردار است. سرانجام او در بیستسالگی به رتبه اجتهاد رسید و مرتبه علمی وی مورد تأیید مراجع تقلید وقت قرار گرفت.
استادان
آیتاللهالعظمی سید محمدباقر موسوی شیرازی در دوران دروس سطح و خارج خود به استادانی محدود اکتفا نمیکرد و همزمان، با نظرات فقهی بزرگان و اساتیدی گوناگون آشنا میشد. اما بیشترین بهره را این استادان برده است:
1- پدرش آیتاللهالعظمی سید عبدالله شیرازی.
2- آیتاللهالعظمی شیخ عبد الحسین رشتی.
3- آیتاللهالعظمی سید جمال گلپایگانی.
4- آیتاللهالعظمی سید محمود شاهرودی.
5- آیتاللهالعظمی سید ابو القاسم خویی.
6-آیتاللهالعظمی سید ابوالحسن بجنوردی.
مبارزات
یکی از ویژگیهای آیتاللهالعظمی سید محمدباقر موسوی شیرازی، شجاعت در دفاع از مکتب تشیّع و حوزههای علمیه بهویژه علما و طلاب آن است. وی در تحوّلات سیاسی و اجتماعی عراق و ایران دارای نقشهایی ارزنده بود. مبارزات وی در نهایت منجر به دستگیری و زندانی شدن در زندانهای رژیم بعث عراق و روانه شدن وی به ایران شد. در ایران نیز به صف مبارزه با رژیم پهلوی پیوست و پس از پیروزی مردم به دفاع از انقلاب اسلامی ایران پرداخت.
آشنایی با علوم و فنون مختلف
آیتاللهالعظمی سید محمدباقر موسوی شیرازی صرف نظر از بهرههای فقهی، اصولی و کلامی از استادان خود، استفادههایی دیگر نیز در فنون و علوم مختلف از شخصیتهای علمی و استادان بزرگ در پارهای از دانشها و علوم از قبیل هیئت، نجوم، ریاضیات و علوم فلکی داشت به گونهای که به نظراتی نوین انجامید. برخی از این دیدگاهها در کتاب «الفقه الاسلامی و سیر الزمن» در حدود چهل سال پیش به چاپ رسیدند. در این کتاب بة شیوهای نوین مقارنه بین علوم جدید و مباحث فقهی و احکام مطرح شده است.
در مسائل مستحدثه و فروع و تفصیلهای آن نیز در حدود چهار دهه پیش، مباحث و دیدگاههایی گوناگون از سوی این مرجع تقلید ابراز شد که ابتکاری بودن آنها و اهمیتشان در انطباق مباحث علمی با احکام شرعی بر آگاهان پوشیده نیست. سفر عمودی؛ سفر با هواپیما از حیث قصر و اتمام نماز و روزه و شقوق مترتّب بر آن؛ قول به تفصیل در تعریف نور در مقابل عالمان و حکیمانی همچون سقراط، ارسطو و ابنسینا و بیان ثمره آن در کیفیت مطهرّیت خورشید به طور مستقیم و غیرمستقیم؛ مرکّب و بسیط بودن آب و بیان نظریات جدیدی در این باره بر خلاف نظریه عالمان و ترتّب مطهریت آب ــ با شقوق و فروع آن از حیث تجزیه ترکیب ــ بر آن و بیان ثمره بحث در کیفیت مطهریت آب در نجاسات و متنجّس؛ قول به تموّج هوا در زمان تکلّم و تکبیرة الاحرام نماز در بحث اجتماع امر و نهی و تفصیلات و مباحث گوناگون مترتّب بر آن به خلاف نظر بیشتر فقها در این مبحث؛ و پیشنهاد طبقاتی کردن مطاف در مسجد الحرام، صفا و مروه و رمی جمرات و آثار و احکام مترتّب بر آن از این قبیل دیدگاههای نواندیشانه است.
تألیفها و شروح
نظر به تنوع مطالعات در علوم مختلف قدیم و جدید، آیتاللهالعظمی سید محمدباقر موسوی شیرازی آثاری را در قالبهای گوناگون تألیف کرده است که برخی از آنها به چاپ رسیدهاند. مهمترین این تألیفات و موضوع آنها عبارتاند از:
1- الفقه الاسلامی و سیر الزمن: مسائل مستحدثه، جدید و بهروز و تعیین جداول فلکی و محاسبات ریاضی در خصوص صور فلکی و بیان کیفیت استفاده از قبله نمای ابتکاری وی. نخستین چاپ: 1388 هجری قمری.
2- رساله آثار تازهپدید یامسائل مستحدثه: مقارنهای مبسوط میان علوم قدیم (احکام و مسائل فقهی و دینی) و علوم جدید. نخستین چاپ: 1387 هجری قمری.
3- الاصول فی سیر تمامه و کماله: نگرشی نو در مباحث اصولی به شکلی مبسوط و طرح نظرها و پیشنهادهایی نوین در این گونه مباحث. تاریخ نگارش: 1390 هجری قمری.
4- الجمعة و آثارها فی الاسلام (صلاة جمعه): بحثی مفصل درباره نماز جمعه و آثار و احکام آن که تقریری است از درس خارج فقه پدر. اتمام: 1371 هجری قمری؛ نخستین چاپ: 1403 هجری قمری.
5- حاشیه بر کتاب «النهایه» شیخ طوسی: حاشیهای استدلالی. اتمام: 1415 هجری قمری.
6- حاشیه بر کتاب «مجمع الرسائل» صاحبجواهر: دارای حاشیه بزرگانی چون شیخ انصاری، میرزای شیرازی، میراز محمدتقی شیرازی، سید کاظم طباطبایی صاحب کتاب «عروة الوثقی»، حاج شیخ عبدالکریم حائری مؤسس حوزه علمیه قم و بزرگانی دیگر با مقدمهای پر بار. نخستین چاپ: 1415 هجری قمری.
7- مناسک حج: همراه با آداب و ادعیه هر یک از اماکن مقدس. اتمام: 1412 هجری قمری؛ نخستین چاپ: 1418 هجری قمری؛ آخرین تحقیق به صورت متن اصلی با تصحیح و ویراستاری جدید: 1429 هجری قمری.
8- الفقه الاسلامی: رساله عملیه به زبان عربی حاوی بیشترین مسائل مبتلابه. نخستین چاپ: 1421 هجری قمری.
9- رساله توضیح المسائل فارسی: این رساله به طور مستقل از رساله عربی به وسیله هیئت استفتاء با اشراف این مرجع تنظیم شده است. نخستین چاپ: 1422 هجری قمری.
10- تعلیقاتی برکتابهای بزرگان: تعلیقاتی برکتب بزرگانی همچون شیخ انصاری یا کتاب «عروة الوثقی» و کتابهای پدر که به رغم اشتغالات مبارزاتی و سیاسی با رژیم بعث عراق و رژیم پهلوی نگاشته شدهاند.
نظر شما