خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا) ـ فيروزه شريفي: گرچه امکاناتشان محدود اما اشتیاقشان زیاد است و به امید بودن و بهتر شدن تاکنون مانده‌اند. «فْرَوَهْر» نخستین و تنها ناشر زرتشتی در ایران است که با قدمت 50 ساله به شوق و انگیزه حفظ آثار باستانی و فرهنگی کشور و با وجود دشوارها در صنعت چاپ و نشر ایستاده و مانده است.

انتشارات «فْرَوَهْر» سال 1342 توسط هرمزدیار هرمزدیاری، از فعالان سازمان جوانان زرتشتی تهران بنیان گذاشته شد. هرمزدیاری متولد سال 1322 و اهل یزد سال‌ها به عنوان مدیر مسئول ماهنامه «فروهر» مسئولیت انتشارات را به عهده داشت. در حال حاضر بهنام مبارکه فارغ‌التحصیل کارشناسی ارشد در صنعت چاپ حدود 10 سال است که به عنوان جانشین مدیر مسئول، نشر فروهر را سرپرستی مي‌كند و مديريت انتشارات را به عهده دارد. وی درباره سابقه فعالیت و وضعیت کنونی آن با ما سخن می‌گوید.

«انتشارات فْرَوَهْر» وابسته به «سازمان جوانان زرتشتی» است و به بخش چاپ و نشر آن مربوط می‌شود. این مؤسسه در سال 1342 تاسیس شد. در واقع نيك‌اندیشان زرتشتی در مکانی در تهران، كه حد فاصل خيابان برادران مظفر (صبا) تا خیابان انقلاب اسلامي و خواجه نصیر امروز است و به بنیاد خیریه «رستم گیو» تعلق داشت یک «نهاد دینی ـ فرهنگی» به نام «سازمان جوانان زرتشتی» تأسیس کردند که انتشارات «فروهر» بخشی از آن بود. «فروهر» در سال 42 اولین کتاب خود را به نام «فرهنگ نام‌های اوستایی» نوشته «هاشم رضی» چاپ و منتشر کرد و بعد از آن کتاب‌های دیگری در زمینه آيین زرتشت به چاپ رساند. فْرَوَهْر تاکنون حدود 400 عنوان كتاب منتشر‌شده دارد.

 

ـ آیا این تعداد عنوان با توجه به پیشینه انتشارات فْرَوَهْر کم نیست؟
ما نهاد کوچکی هستیم که سرمایه زیادی نداریم. سرمایه چاپ آثار بیشتر توسط نيك‌اندیشان زرتشتی تأمين شده است.

ـ علت محدودیت سرمایه شما چیست؟
علت در محدودیت امکانات توزیع و فروش است که موجب می‌شود سرمایه به‌موقع برگشت نداشته باشد. به همین دلیل جزو ناشران فعال نیستیم. ناشران فعال به نویسندگان آثار سفارش کتاب می‌دهند ولی ما به علت محدودیت سرمایه توان اجرایی زیادی برای سفارش و عقد قرارداد با نویسندگان نداریم. از دانشگاهیان  به ما برای چاپ تحقیقات و پایان‌نامه‌ها مراجعه می‌کنند اما به دليل کمبود سرمایه و مشکلاتی که به همین دلیل با آن روبه‌رو هستیم قبول سفارش آنها ممکن نیست. اما نویسندگانی هستند که با وجود این اصرار دارند آثارشان با نشان این انتشارات منتشر شود و ما به خاطر آنها فعال هستیم.

از سوي ديگر مکان کتابفروشی ما در خیابان فلسطین تهران تنها مکان و مرجعی است که می‌شود آثار را عرضه کرد و فروخت. این مکان، هم محل تولید و هم توزیع است. به همین دلیل خیلی‌ها با آثار ما آشنا نیستند و از بودن ما اطلاع ندارند. در این وضعیتی برخی از این موقعیت سوءاستفاده مي‌كنند و از آثار ما افست می‌گیرند و به عنوان دستفروش تحت عنوان کتاب‌های نایاب به بهايي گران‌تر می‌فروشند. مثلا اثری را که ما 300 تومان می‌فروشیم آنها در شهرستان سه هزار تومان می‌فروشند. از این نظر ما یک ضرر مضاعف می‌کنیم چون آنها به شریان نشر آسیب می‌زنند.

ـ  برای حل‌ اين مشكل چه می‌شود کرد؟
اگر محل مناسب برای تولید و پخش مناسب داشته باشیم می‌توانیم هزینه‌ها را تامین کنیم و این توقع زیادی نیست. البته در پنج سال اخیر توانستیم در نمایشگاه بین‌المللی کتاب حضور داشته باشیم که خود گام مثبتی بود چون در سال‌های پیشتر امکان چنین حضوری وجود نداشت. امسال در نمایشگاه کتاب با 40 عنوان به عنوان تنها ناشر اقلیت حضور داشتیم. در نمایشگاه کتاب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي بسیار مساعدت داشت، چون شرط حضور هر ناشر در نمایشگاه، آماده داشتن 35 عنوان کتاب چاپ اول است و ما تنها 19 عنوان کتاب چاپ اول داشتیم اما وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اجازه داد عناوین قدیمی را نیز با خود در نمایشگاه داشته باشیم. آثار سازمان فروهر متعلق به همه مردم است. این همه کتاب اگر درست پخش نشوند، برای مردم ناشناخته می‌ماند در صورتی که دلال از این شرایط به نفع خود سود می‌برد. هیچ نهادی هم برای جمع‌آوری آنها اقدام نمی‌کند.

دستفروش‌ها به‌راحتی در گوشه خیابان بساط می‌کنند، می‌فروشند و سود می‌برند. نه شهرداری و نه هیچ ارگان دیگری برای جمع‌آوری آنها اقدام نمی‌کند. این شرایط برای ناشر حکم رگ زدن دارد. وقتی شما رگ می‌زنید دست آخر  آرام آرام با خونریزی جان می‌دهید. ما نیز در همین وضعیت هستیم. درد دل من همین است. انتشارات فروهر انتشارات شخصی نیست. این انتشارات به تمام ملت تعلق دارد. هیات مدیره فروهر سرمایه شخصی خود را برای سرپا ماندن هزینه کرده است. از بین جامعه زرتشتیان نیز مردم در این سال‌ها کمک کردند.

ـ در نشر فْرَوَهْر چند تن با شما همكاري مي‌كنند؟
فعالیت ما در حال حضار محدود به همین فروشگاه است. در این فروشگاه ما، هم عرضه‌کننده آثار هستیم و هم تولید کننده، آن هم با دو پرسنل. خانم سرداری در بخش فروش و من مسئول کل تحریریه از انعقاد قرارداد، آماده سازی، ویرایش متن برای چاپ تا پیگیری مجوز چاپ و انتشار در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و نظارت بر چاپ. با این وضعیت طبیعی است که در طول سال مانند دیگر ناشران، فعال نباشیم. اگر سرمایه توسعه پیدا کند حتماً فضای کار، كاركنان و کار تحریریه افزایش خواهد داشت و حجم و میزان تولید آثار تغییر خواهد کرد.

ـ برای سال جدید چه تعداد عنوان در دست دارید؟
حدود 6 عنوان کتاب در دست داریم که اگر مشکل سرمایه نباشد پنج عنوان از آن به چاپ خواهد رسید.

ـ در بخش فروش غیر از آثار چاپ‌شده فْرَوَهْر آثار دیگری نیز عرضه می‌شوند؟
بله. ما از ناشران دیگر هم در زمینه تاریخ و فرهنگ ایران باستان کتاب داریم. کتابفروشی فْرَوَهْر محل مناسبی است برای دسترسی به منابع و مراجع مورد تحقیق دانشجویان و پژوهشگران.

«هفده پژواک» یکی از کتاب‌های در حال چاپ انتشارات فْرَوَهْر است که در سال جدید عرضه خواهد شد. این کتاب مقایسه نوزده برگردان از گاتاهای زرتشت است که توسط بهنام مبارکه گردآوری شده و به قطع وزیری در 992 صفحه با شمارگان 500 نسخه به بهای 25 هزار تومان به فروش خواهد رسید. این ناشر غیر از چاپ کتاب، ماهنامه «فروهر» را نیز به طور مرتب در جامعه مطبوعات عرضه می‌کند.

«در جست‌وجوی سیاوش»، «آیین میترائیسم»، «سفال و شیشه جرجان» و «مهاجرت زرتشتیان به هند» نیز از دیگر آثاری است که برای چاپ در سال جدید در دست دارد.