«ازخدا بپرس» در واقع پروژه علمي و دانشگاهی مهدی قدمي با مشارکت استادش پرویز مصلینژاد و همكاري جمعی دوازده نفر بود که در کار تالیف این کتاب کمک کردهاند. البته طبقهبندی موضوعی قرآن کریم کار جدیدی نیست و پیش از این مولفان و پژوهشگران قرآنی دیگری نیز به این کار روی آوردهاند اما شاید آنچه کتاب «از خدا بپرس» را متفاوت از بقیه آثار مشابه کرده باشد، چند ویژگی عمده آن است: درج تماميآيات قرآن كريم بدون تكرار در هفت فصل؛ دسترسي سريع و آسان به آيات برحسب موضوع براي تمامی مخاطبان بهويژه جوانان، استفاده از ترجمه ساده و روان فارسي به همراه ويرايش متن ترجمه انگليسي صحيحي از آيات قرآن، طراحي و صفحه آرايي ستوني و سهزبانه بودن آن (ترجمه فارسي و انگليسي) که برای خواندن آنها نیازی به وضو نیست و مواردي ديگر، از جمله ویژگیهایي است که مهدی قدمي ــ مولف کتاب «ازخدا بپرس» ــ درگفتوگویی به آنها اشاره کرده است.
ميتوانیم بگوییم کتاب «از خدا بپرس» به نوعی در پي کاربردیتر کردن قرآن کریم و ارایه راهکارهای عملی برای زندگی امروزی انسانهاست؟
بله، همین طور است. از آنجایی که پاسخ بسیاری از سوالهای بشر از نظر علمی، تحقیقی و پژوهشی در قرآن کریم موجود است، امکان دسترسی سریع به این پاسخها را فراهم کردهایم؛ یعنی اگر مخاطب از قشرهای مختلف دنبال پاسخ پرسشی حقوقی، فرهنگی علمي يا پژوهشی از قرآن باشد با مراجعه به این کتاب، بسیار راحت و دستهبندیشده دراختیارش قرار ميگیرد. ما نگاه دستورالعملی به این کتاب داشتیم نه این که قرآن بخواهد تنها روی تاقچه قرار بگیرد یا سر سفره عقد از آن استفاده شود. نگاه ما این بود که اعلام کنیم این کتاب، کتاب دستورالعمل زندگی است و ما ميتوانیم درمواجهه با مسایل و مشکلات مختلف زندگی با مراجعه به این کتاب پاسخ و راهکاری برای آنها بگیریم. به همین دلیل هم بود که عنوان کتاب را«از خدا بپرس» گذاشتیم.
روند پژوهشی و دستهبندي موضوعی آیات قرآن چقدر طول کشید؟
من قبل از اینکه روند پژوهشی این کتاب را آغاز کنم 6 ماه برسر این که اصلا این کار انجام بشود یا خیر، و به چه صورتی انجام شود و آیا در این خصوص موارد مشابهي بوده، بررسی وتحقیق کردم و بعد از آن که به این نکته رسیدم که چنین کاری مغفول واقع شده، کار را شروع کردم.
پیش از این روی طبقه بندی موضوعی قرآن کاري جدی صورت گرفته بود؟
البته پیش از این موارد مشابه وجود داشت و کسانی چه در داخل و چه در خارج از کشور دستهبندي موضوعی روی قرآن انجام داده بودند ولی صرفا روی یک جزء آن یا برخی موضوعهاي آن. ولی این که تمام آیات قرآن بدون استثنا در هفت حوزه دستهبندي شود و با زبان فارسی و انگلیسی همراه با متن عربی قرآن باشد، تا به حال اتفاق نیفتاده بود. ما به نوعی در چاپ جدید قرآن نوآوری کردهایم هر چند برخی مسوولان دولت قبل در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي به این موضوع خوشبین نبودند. برای بسیاری ازمسوولان باعث تعجب بود که ما دریک فضای دانشگاهی کاری علميـپژوهشی درباره قرآن در این سطح انجام دادهایم. کما این که عدهای اعتراض کردند که چرا شما قرآن را به این صورت ارایه كردهاید و این دستهبندي ما باعث تعجبشان شده بود. البته معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي همکاری و کمک بسیاری در مسیر صدور مجوز انتشار این کتاب کرد ولی توقع ما در آن مقطع این بود که از سوی معاونت قرآن وعترت اين وزارتخانه توجه و کمک بیشتری شود.
تالیف این کتاب چقدر طول کشید؟
در مجموع یک سال و نیم تا دوسال طول کشید تا به مرحله چاپ رسید و ما برای این منظور از هیچ اعتبار دولتی استفاده نکردیم. فضای کارمان هم فضای دانشگاهی بود و کار، کارتحقیقاتی بود که بیشتر مربوط به پایاننامه خودم بود که با همکاری دکتر پرویز مصلینژاد ــ که استاد راهنمای من بود ــ این کار انجام شد. این کتاب درفضای قرآنسوزی که چند سال در جهان به وجود آمده بود، شکل گرفت. همه هدف ما این بود که با تالیف این کتاب، قرآن را از روی تاقچه و یا قفسه کتابخانهها که عمدتا مورد استفاده قرار نميگیرد، روی میز مطالعه قرار دهيم چرا که اعتقاد داریم پاسخ بسیاری ازسوالات ما درباره مسایل و مشکلات روز از این کتاب به دست ميآید.
دستهبندي که در این کتاب ارایه شده نشان ميدهد که مخاطب کتاب، مخاطب عامياست.
بله، این کتاب در هفت فصل دستهبندي شده که هرفصل مخاطب خاص خود را دارد. به عنوان مثال فصل تاریخی کتاب برگرفته از داستانهایی درباره پیامبران است که در قرآن به آنها پرداخته شده است. به عنوان مثال در این بخش تمام آیاتی که درقرآن درباره حضرت نوح وجود دارد، دستهبندي و ارایه شده است. که این بخش برای علاقهمندان به حوزه تاریخی مورد استفاده خواهد بود. دراین بخش حدود 40ـ50 عنوان داستان تاریخی قرآن درباره پیامبران آمده است. در فصل اقتصاد عنوانهایی در زمینه کمفروشی، کسب و کار، ربا، انفاق، صدقه دادن، اقتصاد زندگی و ... گنجانده شده است که حتی ميتواند مورد توجه و استفاده اقتصاددانان ما قرار گیرد. پی دی اف این کتاب را یکی از دوستان من که کارشناس و استاد حوزه اقتصاد است به دانشگاه هاروارد برد و گفت که مباحث اقتصادی آن مورد توجه قرار گرفته بود. مدتی پیش هم نماینده یونسکو درتهران برای چاپ انگلیسی این کتاب اعلام آمادگی کرد. در حوزه فرهنگی هم که این روزها بحث روز جامعه ما است، مباحث خوبی مطرح شده است. مباحثی چون همسرداری، لباس، پوشش زنان، فخرفروشی و ... که درکتاب به آنها پرداخته شده، همه زمینههای فرهنگی دارند. فصل علمي کتاب نیز متوجه فضای علمي و داشنگاهی و تحقیقاتی ماست. الان بسیاری از آیات قرآن درباب مسایلی که جنبه علمي دارد اعم از آفرینش انسان، آفرینش پرندگان، آفرینش زنبور عسل، آفرینش دریا، آفرینش کوهها و آفرینش آب در فضاهای تحقیقاتی و پژوهشی مورد استفاده قرار ميگیرد که این مباحث دردستهبندي علمي کتاب «از خدا بپرس» ارایه شده و بسیار ميتواند مورد استفاده قرار گیرد. درفصل حقوقی کتاب نیز مباحث مرتبط با حقوق مانند ارث، طلاق، قتل، دزدی و ... گنجانده شده است. دربحث اخروی نیز شامل موضوعاتی است که علم ما پاسخ روشنی در خصوص آنها ندارد که در قرآن بخش عمده آنها روشن شده است؛ مواردی مانند دیدار خداوند، روز قیامت، شفاعت درقیامت، بهشت و جهنم. ما تمام 6236 آیه قرآن را به صورت منظم ودرقالب هفت فصل دستهبندي کردهایم.
معیارتان برای این دستهبندي بر چه اساسی بود؟
بخشی ازمعیارما برای انتخاب این هفت فصل سلیقهای بود. از آنجایی که تحصیلات من درحوزه روزنامهنگاری است این دستهبندي را بر اساس دستهبندي روز مطبوعات دنیا انجام دادهام که به لحاظ جذابیت مورد استفاده مردم است. البته عنوان هر موضوع به عنوان خود آیات برميگردد. هنگام تالیف این کتاب برای هر آیه به کتابهاي مرجع حدیث، تفسیر المیزان علامه طباطبایی و تفسیر نمونه مراجعه و موارد مختلفی چون شأن نزول آیه مورد بررسی قرار ميگرفت. ما هیچ موضوعی را از خودمان به مباحث کتاب اضافه نکردیم و تمام موضوعها به عنوان خود آیات برميگردد چون نميتوانستیم از عنوانی استفاده کنیم که متناسب با طرح موضوع آیه نباشد. فقط در خصوص برخی آیات که نکاتی در تفاسیر درباره آنها گفته شده بیشتر از آنچه که در قرآن گفته شده، صحبت کردهایم. مثلا در در قرآن اشاره نشده كه شأن نزول آیاتی درباره حضرت علی (ع) است ولی در روايات شأن نزول، این موضوع قید شده است و ما به آنها در کتاب اشاره کرده ایم. یا شأن نزول آیات سوره کوثر که مربوط به حضرت فاطمه (س) است. بنابراین ما چیزی خارج از عناوین و موضوعات قرآن به کتاب اضافه نکردهایم و تنها کاری که انجام دادهایم خلاقیتی بود که دردستهبندي و فصلبندی آیات به کار گرفتیم.
از ویژگیهای کتاب «ازخدا بپرس» درج تمامي آيات قرآن كريم بدون تكرار در هفت فصل، دسترسي سريع و آسان به آيات بر حسب موضوع براي تمامی مخاطبان بهويژه جوانان و استفاده از ترجمه ساده و روان فارسي به همراه ويرايش متن ترجمه انگليسي صحيحي از آيات قرآن است.
قرارگیری و چینش آیات هم ترتیب خاصی در صفحه دارد. کمي در این باره توضیح دهید.
بله، ما آیات قرآن را به گونهای در صفحه قرار دادهایم که خواننده حتی اگر وضو هم نداشته باشد ميتواند کتاب را ورق بزند و مطالعه کند. کتاب طوری طراحی شده که متن عربی قرآن نزدیک به عطف کتاب باشد و ترجمه فارسی و انگلیسی آن بعد از آن قرار گرفته است که اگر دست بیوضو هم به ترجمه آیات تماس پیدا کند، اشکالی نداشته باشد. درواقع طراحي و صفحهآرايي ستوني و سه زبانه بودن آن (ترجمه فارسي و انگليسي) که برای خواندن آنها نیازی به وضو نیست، ازجمله ویژگیهای این کتاب است.
دردستهبندي آیات، حوزه اجتماعی وجود ندارد. فرهنگ را زیر مجموعه حوزه اجتماعی در نظر گرفتید؟
بله، دقیقا. بسیاری از مباحث حوزه اجتماعی در حوزه فرهنگ ميگنجند و حتی برخی مباحث مطرحشده در حوزه علمي نیز اجتماعی است. دستهبندي آیات بر اساس مباحث اجتماعی، بسیار کلی است و سطح پوششی زیادی را در بر ميگرفت و دیگر نميشد آیات را با این سبک دستهبندي کرد.
همان طور که اشاره کردید یکی از ویژگیهای کتاب، فارسی و انگلیسی بودن آن است. با چه هدفی این کار انجام شده است؟
این کتاب اصلا پشت جلد ندارد و دو روی جلد دارد. کتاب، هم از سمت راست پیشگفتار و مقدمه دارد و هم از سمت چپ که به صورت انگلیسی است.از آنجایی که تالیف این کتاب همزمان با فضای قرآنسوزی در دنیا شده بود، نگاه عمده ما به جامعه بینالملل بود. البته ما دوست داریم این کتاب در درجه نخست در جامعه خودمان همهگیر و فراگیر شود، بعد در سطح بینالملل. از اینرو اگر یک مخاطب انگلیسیزبان بخواهد این کتاب را مطالعه کند، این امکان بهراحتی برایش فراهم است. درترجمه این کتاب هم از نکات و نظرات دکتر مصلینژاد که استاد ترجمه متون اسلامي در دانشگاههای مختلف است، بسیار استفاده کردهایم وبه جرات ميتوانم بگویم این ویرایش انگلیسی یکی ازدقیقترین ویرایشهای انگلیسی آیات قرآن است.
کتاب، صفحهآرایی و چینش خاصی هم دارد.
بله، فرایند صفحهآرایی این کتاب 6 ماه طول کشید و كار، خیلی سخت بود. ما موقع کار متوجه این نکته شدیم که متن عربی قرآن بسیار مختصرتر از ترجمه فارسی و انگلیسی است و ما باید طوری صفحه آرایی ميکردیم که ابتدا و انتهای متنها در هر ستون در ردیف هم قرار بگیرد که هم زیبایی کار حفظ شود و هم مطالعه آن برای مخاطب راحت باشد و خستهکننده نشود. هرچند برخی مسایل اقتصادی باعث شد که کتاب به لحاظ ظاهر و شکل، آن گونه نشود که مد نظر من بوده است. حتی من پیشنهاد داده بودم که جنس کاغذ، کاهی باشد که وزن آن دوسوم چیزی ميشد که الان منتشر شده است و در دست گرفتن و ورق زدن آن خیلی راحتتر ميشد که ان شاء لله این نکات در چاپ دوم رعایت شود.
این کتاب پرفروشترین کتاب این انتشارات در نمایشگاه کتاب شد و همین شاید دلیل خوبی برای توجه و تبلیغ بیشتر روی آن باشد.
تبلیغ درباره این کتاب وظیفه سازمان تبلیغات اسلامي است چون ما وظیفهمان را انجام دادهایم و جالب این که برای این کتاب حتی مراسم رونمایی هم گرفته نشد. با این همه جا دارد که از مدیرعامل انتشارات بابت چاپ این کتاب تشکر کنم.
کتاب «از خدا بپرس» در یک نگاه:
این کتاب دارای دوعنوان فارسی و عنوان انگلیسی است.
کتاب دارای دو جلد فارسی و انگلیسی است.
وجود سه زبان عربی، ترجمه فارسی و انگلیسی در هرصفحه به صورتی جذاب.
مطالعه کتاب بدون وضو نیز ممكن است.
کتاب دارای ویرایش صحیحی از ترجمه انگلیسی قرآن است.
ترجمه فارسی آن برگرفته از ترجمه ابوالفضل بهرامپور است.
کتاب شامل 48 عنوان تاریخی، 10 عنوان اقتصادی، 35عنوان سیاسی، 53عنوان فرهنگی، 47عنوان علمی، 25عنوان حقوقی و 9 عنوان اخروی است که در نهایت 227عنوان در این کتاب گنجانده شده است.
نظر شما