به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) نهمین چاپ کتاب «تکامل موجودات زنده» به قلم دکتر هنگامه علی بیک، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، در هشت فصل تدوین و به همت انتشارات فیروزه برای دانشجویان رشته زیست‌شناسی منتشر شده است. 

مولف در پیشگفتار اثرش به گفته وحی در خلقت همه موجودات و کره زمین در 6 روز اشاره کرده است. براساس آیات نورانی قرآن کریم، نویسنده استنباط می‌کندکه آفرینش تدریجی بوده است. علی‌بیک همچنین، به رساله‌های دانشمندان ایرانی در سده‌های دهم و یازدهم اشاره کرده که موضوع تکامل تدریجی را بررسی کرده‌اند. 

چهار فصل نخست کتاب با عنوان‌های «پیدایش اندیشه‌های تکاملی»، «نظریه‌های تکاملی»، «مدارک و شواهدی برای تکامل» و «تکامل جمعیت‌ها» به موضوعاتی مانند لامارکیسم، داروینیسم، زیست‌شناسی مولکولی و نوترکیبی مستقل کروموزوم‌‌ها پرداخته است. 

علی‌بیک، در نخستین فصل درباره «پیدایش اندیشه‌های تکاملی» آورده که قدیمی‌ترین نظریه‌های فلسفی درباره تکامل، سده‌های پیش از میلاد مسیح (ع) عنوان شده‌اند و در آن‌ها به درستی به چگونگی تغییر موجودات زنده پی برده شده بود. 

وی در ادامه مباحث، بعد از اشاره به ظهور اندیشه‌های مختلف درباره تکامل زیستی، به آثار این حوزه در رنسانس پرداخته است: «از ابتدای دوره رنسانس، پیشرفت‌های سریع در علوم مختلف از جمله علوم طبیعی حاصل شد و کتاب‌هایی در مورد ویژگی‌ها و شناسایی موجودات زنده منتشر شد. اما درباره پیدایش انواع موجودات عقیده بر این بود که همه آن‌ها خلقتی جداگانه داشته‌اند.» 

دومین فصل کتاب نیز به موضوع «زایش خودبه‌خودی» اختصاص دارد. ارسطو مبدع این نظریه بود و عقیده داشت که موجودات زنده گوناگون از عوامل و عناصر غیر زنده دیگر از اتحاد یک اصل انفعالی به نام، ماده، یا یک اصل فعال به نام صورت ایجاد می‌شوند.

نویسنده این اثر در فصل‌های پنجم تا هشتم نیز به موضوعات «گونه‌ و گونه‌زایی»، «تکامل کلان»، «خانواده ژنی» و «منشا و تاریخ تکاملی حیات» پرداخته است. 

علی بیک در فصل پنجم، به موضوع مهم و محوری «چگونگی تکامل گونه‌ها و آرایه‌های بالاتر مانند رده» اشاره دارد: «از تعداد گونه‌های موجود اطلاع دقیقی در دست نیست، اما زیست‌شناسان این رقم را بالغ بر 13 تا 14 میلیون برآورد می‌کنند. در حدود 75/1 میلیون گونه، ‌توصیف و به‌طور علمی نامگذاری شده‌اند.»

در فصل ششم این اثر «تکامل کلان» تغییرات عظیم و چشمگیری که در موجودات زنده رخ داده، تعریف شده است. بر این اساس، نوآوری‌های تکاملی،‌ یکی از شاخص‌های تکامل کلان است. برآورد‌های تکاملی، تغییرات عمده‌‌ای مانند ظهور بال و پر در تکامل پرندگان است. مولف همچنین تکامل کلان را به توضیح تغییرات بزرگی دانسته که طی اشتقاق گونه‌ها در طول زمان رخ می‌دهد.

نخستین تعریف فصل هفتم کتاب، درباره مفهوم «هومولوگ» است: «هنگامی‌که دو ژن از یک ژن نیایی مشابه اشتقاق حاصل کنند به آن‌ها ژن‌های هومولوگ می‌گویند. ما می‌توانیم از طریق آنالیز این ژن‌ها، به جزئیات مولکولی تغییرات تکاملی پی ببریم.»

در ادامه این فصل مفاهیمی همچون مضاعف‌شدگی ژنی، به تکامل رسیدن ژن‌های جدید، انتقال جانبی (افقی) ژن‌ها و تکامل در سطح ژنومیک بررسی شده است.
 
نویسنده فصل پایانی اثرش را به موضوع «منشا و تاریخ تکاملی حیات» اختصاص داده است: «بسیاری از زیست‌شناسان بر این باورند که حیات فقط یک‌بار منشا گرفته و ظهور آن در شرایط محیطی ویژه‌ای که با شرایط امروزی بسیار متفاوت بوده، رخ داده است.»

نهمین چاپ کتاب «تکامل موجودات زنده» با شمارگان یک‌هزار و 100 نسخه در 215 صفحه، به بهای 12 هزار و 500 تومان از سوی انتشارات فیروزه منتشر شده است.