محسن هجری در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) ادبیات کودک ونوجوان را ادبیاتی مخاطب محور نامید و اظهار کرد: وقتی می‌گوییم ادبیات کودک و نوجوان ادبیاتی مخاطب‌محور است یعنی هر نویسنده‌ای که در این حوزه قلم می‌زند از همان ابتدا خودش را مقید می‌کند برای گروه خاصی از مخاطبان قلم بزند که واژگان مفهومی و تجربی مشخصی دارند، بنابراین نویسنده باید از ابتدا خود را مقید به مخاطب و ویژگی‌های خاصش بداند.

مخاطب‌شناسی بخش لاینفک حوزه کودک و نوجوان است

این نویسنده کودک ونوجوان افزود: مخاطب‌شناسی جزء لاینفک حوزه کودک و نوجوان است. نویسنده حوزه بزرگسال می تواند به میل خود قلم بزند بدون اینکه حال و هوای مخاطب را در نظر داشته باشد و بعد از انتشار مخاطب یا می‌تواند با این اثر ارتباط برقرار کند یا نمی‌تواند. اما در حوزه کودک و نوجوان باید از ابتدا مخاطبی مشخص را در نظر گرفت که اصلا نمی‌توانیم نسبت به آن بی‌اعتنا باشیم. نویسنده باید در این نوع نوشتن عمده خلاقیت خود را به کار گیرد تا به نیاز گروه سنی مشخص شده جواب دهد، چون اگر در مخاطب‌شناسی لنگ بزند نمی‌تواند آثار خوبی از نظر کیفی خلق کند.

هجری در ادامه با اشاره به فراز و فرودهایی که از بعد از انقلاب در ادبیات کودک و نوجوان کشور رخ داده است گفت: با توجه به اینکه اتفاقات خوبی در حوزه نقد و پژوهش ادبیات کودک و نوجوان در دو دهه اخیر رخ داده است و ترجمه آثار سایر کشورها سبب شده نویسندگان با تجربه دیگران بیشتر آشنا شوند و اطلاعاتشان نسبت به ژانرهای مختلف در ادبیات کودک و نوجوان افزایش پیدا کند اما هنوز به بی‌نیازی نرسیده‌ایم. 

آثار تالیفی باید مخاطبان را راضی کند

هجری گفت: زمانی می‌توانیم ادبیات کودک و نوجوان ایران را موفق بدانیم که آثارمان در سراسر جهان مخاطب داشته باشد. همچنین مخاطبان داخلی در کشور هم راضی باشند و احساس نکنند کارهای تالیفی جوابگوی نیاز آنها نیست و نیازمند آثار ترجمه هستند.

وی با اشاره به استقبال مخاطبان از کتاب‌های ترجمه شده در مقایسه با آثار تالیفی گفت: کم‌کاری ما در حوزه تالیف به دلیل کم‌بودن مطالعات و تحقیقات سبب شده که آثار ما از نظر کیفی نتواند مخاطب را جذب کرده و پاسخگوی نیازش باشد، درنتیجه کودکان و نوجوانان اقبال بیشتری نسبت به آثار ترجمه شده نشان ‌می‌دهند.

وی افزود: باید توجه داشت کتاب‌های ترجمه گلچینی از آثار خارجی هستند و نباید آنها را نماد آثاری که در خارج از کشور تولید می‌شوند، دانست و این مساله نباید ما را دچار خودکم‌بینی کند. اگر در کشور به نویسنده‌ها مجال داده شود و از محدودیت‌ها کم کنیم و از دخالت ممیزی نیز کم شود و به نویسندگان اجازه خلاقیت بدهند مسلماً اتفاقات خوبی در ادبیات کودک و نوجوان خواهد افتاد. 

دستوالعمل‌های دولتی از کیفیت آثار تالیفی کاسته است
هجری یادآوری کرد: متاسفانه در حال حاضر دستورالعمل‌های دولتی تا حد زیادی از کیفیت آثار تالیفی و رشد کیفی ادبیات کودک و نوجوان کاسته است و نمی‌گذارد تفکر خلاق نویسنده روی کاغذ بیاید. نویسنده کتاب کودک و نوجوان خود به مثابه یک صاحب‌نظر و کارشناس می‌تواند تشخیص دهد کدام مضامین برای کودکان و نوجوانان مفید و موثر هستند.

وی تاکید کرد: اگر به نویسندگان و شاعران احترام بگذاریم و بدانیم قدرت تشخیص دارند آن وقت آن‌ها را آزاد می‌گذاریم تا در حوزه خودشان آثار ارزشمندی را تولید کنند.

محسن هجری از نویسندگان و پژوهشگران ادبیات کودک و نوجوان است که در سال 1342 در بروجرد متولد شد. فعالیت‌های وی در زمینه تدریس مستمر ادبیات کودک در مراکز آموزش کانون پرورش فکری و حضورفعال درانجمن نویسندگان کودک ونوجوان، او را به یکی از چهره‌های فعال‌ دراین حوزه تبدیل کرده است. از جمله آثار او می‌توان به «آتشی به لطافت بنفشه‌ها»، «آخرین موج»، «ایستاده برخاک»، «یک سبد خاطره»، «طلوع آن ستاره»، «پدر خاک»، «فصل چیدن»، «سربداران»، «داستان فکر ایرانی»، «چشم عقاب»، «درآمدی بر بیداری مردم»، «در پرتو مشروطه‌خواهی»، «تبلیغ دینی برای کودکان و نوجوانان»، «تحقیق چیست؟ محقق کیست؟» و «اقلیم هشتم» اشاره کرد.