به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) ـ نیره دلیر در نشست «زن و جنسیت مؤنث در سیره نبوی و مبانی قرآنی آن» که 17 شهریور در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد طی سخنانی گفت: پیامبر پس از این که دعوت خود را آغاز کرد، به صورت عام و فراگیر زن و مرد را خطاب پیام خود قرار داد. در آیات قرآن اشارات بسیاری به زن و جنسیت مونث شده است. یکی از نخستین و مهم‌ترین آیات، آیه نخست سوره نساء است که می‌گوید ما از نفس واحده انسان را آفریدیم و این نشان مي‌دهد که دیدگاه خداوند درباره زن چیست و انسان در درجه اول فراجنسیتی و با تعبیر نفس واحده در نظر گرفته می‌شود. این در حالی است که در ادیان دیگر تفاوت دیدگاه وجود دارد و زن را در مرتبه پایین‌تری از مرد می‌بینند.

وی ادامه داد: پس از بعثت پیامبر وی احترام زیادی برای زنان قائل شد در حالی که در جامعه جاهلی عرب، زن موجودی تحقیر شده بود. در جامعه حجاز آن زمان گاهی زن از موجودات چهارپا نیز پایین‌تر بود و این موجود چنان برای برخی از مردان کراهت داشت که وقتی خبر تولد یک دختر به مرد عرب می‌رسید صورتش سیاه می‌شد. پیامبر در چنین جامعه‌ای ظهور می‌کند و سعی می‌کند که زن را به اجتماع بکشاند.

وی افزود: در این زمان تعداد زنان صحابی پیامبر اکرم (ص) آن گونه که در کتاب‌های تاریخی نگاشته شده بیش از هزار و 500 زن بوده است. به طور مثال ابن‌سعد در جلد 8 طبقات الکبری، ابن‌حجر العسقلانی در کتاب الإصابة و ابن عبدالبر در الاستیعاب و واقدی در کتاب المغازی به صحابه‌های زن پیامبر اشاره می‌کند. ابن‌سعد که یک آدم سنتی است و دیدگاه‌های بسته‌ای درباره زنان دارد با وجود تعصبش آخرین جلد مجموعه کتاب‌های خودش را به حضور زنان اختصاص داده و در این کتاب از منزلت زیادی برای زنان یاد می‌کند.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با اشاره به حضور زنان در هجرت‌های پیامبر گفت: زنان در نخستین هجرت مسلمانان به حبشه و نیز در هجرت به شهر مدینه حضور داشتند. حتی در زمانی که پیامبر رسالت خود را به تثبیت می‌رسانید و از مکه به مدینه می‌آمد با دو زن بیعت می‌کند و در شهر مدینه نیز اصرار می‌کند که بیعت با زنان نیز انجام شود این در حالی است که در قبایل آن زمان مردان هم حق بیعت نداشتند و وقتی یک رئیس قبیله بیعت می‌کرد به معنای بیعت تمام مردان بود.

وی با اشاره به آیه 72 سوره توبه نیز بیان کرد: در این آیه قرآن حتی فراتر از بحث بیعت، بر نقش زنان در مسأله امر به معروف و نهی از منکر که یکی از امور بالای مشارکت اجتماعی است صحه می‌گذارد.

دلیر در بخش دیگری از سخنانش با بیان این که در زمان پیامبر زنان نقش اجتماعی بسیار زیادی داشتند و حتی در جنگ احد که بسیاری از مردان فرار کردند این زنان بودند که همپای علی (ع) ایستادند و جان پیامبر را نجات دادند، گفت: در زمان پیامبر بت‌های ذهنی زیادی علیه زنان وجود داشت و پیامبر سعی کرد که این بت‌ها را بشکند. او حتی برای زنان پذیرش صلاحیت سیاسی قائل شد و زمانی که ام‌هانی در جریان فتح مکه به دو مشرک امان داد، وی تشخیص ام‌هانی را پذیرفت.

دلیر در ادامه سخنانش با اشاره به مشورت‌ گرفتن از زنان در امور گفت: با وجود این که حدیثی ساختگي در كتاب‌ها از پیامبر ذکر می‌شود که می‌گوید از زنان مشورت بگیرید و برعکس آن عمل کنید می‌بینیم که پیامبر در جریان صلح حدیبیه به مشورت ام‌سلمه همسر خود گوش می‌دهد و در منابع تاریخی از نیکویی نظر ام‌سلمه یاد می‌شود. بنابراین اگر پیامبر نگاه مخالفت با نظر زنان داشت خود نخستین عامل به آن بود.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با بیان اینکه به استقلال اقتصادی زن در آیات قرآن کریم اشاره شده است گفت: علاوه بر این، آیه مهمی در قرآن وجود دارد که نشان‌دهنده اوج توجه قرآن به زنان است به گونه‌ای که در آیه 11 سوره تحریم به صراحت زن فرعون را الگویی برای جامعه یاد کرده است. همچنین سوره مریم نیز در عظمت زن نازل شده است.

وی در پایان تاکید کرد: بنا بر آنچه گفته شد دین اسلام برخلاف ادعاهای ضد و نقیض تلاش داشت تا به جایگاه زن در جامعه ارج نهد و از این منظر ما در سنت واقعی نسبت به حقوق زن و جنس مونث مشکل نداریم اما از نظر سنت عرفی دچار مشکلاتی هستیم که باید برای رفع آن بکوشیم.