دکتر امیرمظاهری، عضو هیات علمی گروه علوم‌اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، درگفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) درباره مبانی تولید کتاب‌های دانشگاهی اظهار کرد: مبانی تولید کتاب‌های دانشگاهی براساس رشته‌های دانشگاهی و شرح درس‌های اعلامی از سوی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و شورای عالی انقلاب فرهنگی، قابل بررسی است؛ همه دانشگاه‌ها ملزم به رعایت این اصول هستند. 

سرفصل‌های موجود، پاسخگوی همه نیازها نیستند
وی افزود: دانشگاه‎ها در اجرایی کردن مصوبات دو نهاد متولی تعیین سرفصل‌های درسی، با مسائلی روبه‌رو هستند، چراکه برخی از این سرفصل‌ها عمری بیش از 25 سال دارند؛ این درحالی است که ما شاهد تغییرات اجتماعی و ورود مباحث و موضوعات جدید در حوزه‌های مختلف دانشگاهی بوده‌ایم؛ به‌عبارتی دیگر سرفصل‌های موجود فقط بخشی از نیاز‌های امروز را ‌می‌تواند پاسخگو باشد.

امیرمظاهری ادامه داد: با توجه به قدیمی بودن سرفصل‌ها، پرسش‌های مطرح شده در کلاس‌های درس باید از طریق بحث و گفت‌وگو یا ارائه جزوه پاسخ داده شوند. 

نگاه کاسبکارانه در حوزه نشر دانشگاهی 
مدرس گروه علوم‌اجتماعی دانشگاه آزاد، در ادامه درباره شمارگان پایین کتاب در کشور گفت: با توجه به جمعیت نزدیک به پنج میلیونی دانشجو در کشور، شاهد انتشار منابع دانشگاهی با شمارگان یک‌هزار و 500 نسخه یا حداکثر در وضعیتی آرمانی، پنج‌هزار نسخه هستیم. ورود کتاب‌های الکترونیکی نیز در کاهش شمارگان کتاب‌های چاپی تاثیرگذار بوده است. 

وی در ادامه با اشاره به تجدیدچاپ‌ کتاب‌های دانشگاهی توضیح داد: موضوعی که در حوزه کتاب‌های دانشگاهی موجب ناراحتی است، انتشار یا تجدیدچاپ کتاب‌های درسی بدون کمترین تغییر است؛ به‌عنوان مثال برخی منایع درسی دانشگاهی ما متعلق به اوایل دهه 60 هستند و در حالی در دهه 90 تجدید‌چاپ می‌شوند که هیچ تغییری در آن‌ها اعمال نشده است. 

پژوهشگر برتر گروه علوم ارتباطات دانشکده علوم اجتماعی و روانشناسی دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی در سال 86، وجود نگاه کاسبکارانه در حوزه نشر دانشگاهی را در ایجاد چنین فضایی موثر دانست. 

رسالت مهم نهادهای متولی تولید کتاب دانشگاهی
امیرمظاهری درباره اهمیت نظارت و ارزیابی کتاب‌های دانشگاهی برای پیشگیری از انتشار آثاری با محتوای قدیمی نیز گفت: بعد از انقلاب فرهنگی و دهه نخست بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، موضوع ایجاد نهادهایی به‌عنوان متولی تولید کتاب‌های دانشگاهی مطرح شد. انتشارات «سمت» یکی از این نهاد‌هاست که امروزه کم و بیش این رسالت را دنبال می‌کند.

این مدرس گروه علوم‌اجتماعی دانشگاه آزاد افزود: دانشگاه‌های پیام نور، تهران و علمی و کاربردی نیز در تولید کتاب‌های درسی دانشگاهی، براساس سرفصل‌های مصوب نهاد‌های سیاستگذار عمل می‌کنند؛ تولید محتوای علمی یک رویکرد در تولید منابع دانشگاهی است. دومین رویکرد در تولید کتاب‌های دانشگاهی نیز بازار و ناشران خصوصی است که نظارت این بخش، بر عهده نهاد‌های علمی و به‌ویژه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. 

قیمت بالای کتاب دانشگاهی/ ضعف در سیستم‌های کتابخانه‌ای دانشگاه‌ها
وی در ادامه درباره نقش دانشجو در ارزیابی کتاب‌های دانشگاهی اظهار کرد: دانشجو در ارزیابی محتوایی و شکلی کتاب‌های دانشگاهی می‌تواند نقش ایفا کند اما باید توجه داشت که قشر دانشجو به دلیل مشغله‌های مختلف علمی و ذهنی، چندان ارزیابی کتاب را مورد توجه قرار نمی‌دهند، بلکه ضرورت گذراندن واحد درسی، اولویت آنهاست. در چنین وضعیتی است که نظر مدرس دانشگاه در معرفی منابع درسی تعیین‌کننده خواهد بود، هرچند که روال صحیح، معرفی چند منبع از سوی مدرس دانشگاه است.

این عضو هیات علمی گروه علوم‌اجتماعی دانشگاه آزاد تهران مرکزی، با اشاره به تاثیر قیمت کتاب‌ دانشگاهی در ارزیابی این منابع از سوی دانشجو، گفت: یکی از مباحث مهم در چرخه اقتصاد نشر، قیمت بالای کتاب است. در حال حاضر کتاب‌های کم حجم دانشگاهی نیز با قیمت زیر 10 هزار تومان در بازار موجود نیست. از سوی دیگر سیستم‌های کتابخانه‌ای دانشگاه‌های ما نیز از بضاعت کافی برای پاسخگویی به دانشجو برخوردار نیستند. 

امیرمظاهری تاکید کرد: برای بهبود این وضعیت، قیمت کتاب باید در حد بضاعت خرید مخاطب باشد و امکان نقش‌آفرینی دانشجویان در ارزیابی کتاب‌های دانشگاهی نیز پررنگ‌تر شود.

مروری بر پرونده 
مدیر مرکز نشر دانشگاهی با اشاره به این‌که ویراستاری مشکل نخست نشر دانشگاهی است، بیان کرد: پیش از رشد جهشی ناشران حوزه دانشگاهی در اوایل دهه 70 ، نظارت درون‌سازمانی بر نشر دانشگاهی وجود داشت. گفت‌و‌گوی کامل خبرنگار (ایبنا) با بهمن حاجی‌پور را اینجـــــــــا بخوانید.

مدیر نشر دانشگاهی و نایب رئیس انجمن فرهنگی ناشران کتاب دانشگاهی اظهار کرد:‌ بیش از 90 درصد منابع دانشگاهی ما ترجمه است، بنابراین تمرکز بیشتر ناشران دانشگاهی بر مراحل آماده‌سازی این‌گونه آثار است. گفت‌و‌گوی کامل خبرنگار (ایبنا) با مهندس مسعود پایدار را اینجــــــــا بخوانید.

عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، در تشریح مبانی تالیف کتاب دانشگاهی گفت:‌ مولف کتاب دانشگاهی به‌عنوان فرد آشنا به مفاهیم تخصصی، باید ویراستار آثار خود باشد. گفت‎و‌گوی کامل خبرنگار (ایبنا) با داور شیخاوندی را اینجــــــــا بخوانید.

مدیر نشر رسا با اشاره به این‌که در حوزه نشر کتاب دانشگاهی شاهد سقوط اخلاقی هستیم گفت: آثاری که نام سه نویسنده، شامل دو دانشجو و یک مدرس در شناسنامه آن ديده مي‌شود، مطمئن باشید کار دانشجويان بوده و در قالب طرحي مطالعاتی یا ترجمه به سرانجام رسيده است. گفت‎و‌گوی کامل خبرنگار (ایبنا) با محمدرضا ناجیان را اینجــــــــا بخوانید.

رئیس سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی معتقد است که ارزیابی و نظارت بر تولید کتاب‌های دانشگاهی، نتیجه آراء و نظرات عقل جمعی است. گفت‎و‌گوی کامل خبرنگار (ایبنا) با محمد سلگی را اینجــــــــا بخوانید.

مدیر انتشارات خانه زیست‌شناسی معتقد است که وجود مشکل در تالیف آثار دانشگاهی سابقه 25 ساله دارد. به تعبیر مصطفی پویان، قلم به‌دست بودن، یعنی انشا‌‌نویس موفق، نه املا‌‌نویس. متن کامل گفت‌وگوی خبرنگار (ایبنا) با مصطفی پویان را اینجــــــــا بخوانید. 

رئیس پژوهشکده پوشش‌های سطح و فناوری‌‌های نوین معتقد است که اگر کتابی  در حوزه صنعت، تولید و با ضعف محتوایی منتشر شود، موجب از بین رفتن اعتبار نویسنده و ناشر خواهد شد. گفت‎و‌گوی کامل خبرنگار (ایبنا) با زهرا رنجبر را اینجــــــــا بخوانید.

مشاور عالی رئیس دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی با اشاره به لزوم بررسی کیفیت منابع خودآموز دانشگاهی گفت: کتاب دانشگاهی باید آموزش‌محور باشد و محتوای آموزشی باید ارتباطی طولی با محتواهای قبلی و ارتباط عرضی با مفاهیم مشابه داشته باشد. گفت‎و‌گوی کامل خبرنگار (ایبنا) با دکتر رسول میرزایی را اینجـــــــــا بخوانید.

استادیار دانشگاه تربیت دبیر دانشگاه شهید رجایی، نیازسنجی را اساس تالیف منبع دانشگاهی دانست و گفت: مولف کتاب‌های دانشگاهی به پختگی و شناخت علمی نیاز دارد و به عبارتی باید از مشق سربازی به سرداری برسد. متن کامل گفت‌و‌گوی خبرنگار ایبنا با دکتر رضا نجاتی را اینجـــــــــا بخوانید.

مدرس دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، معتقد است که روش‌های یادگیری در کتاب‌های دانشگاهی ما نمود ندارند و اهداف آموزشی در این آثار مشخص نیست، در حالی‌که ابتدا باید اهداف تعیین و سپس به محتوا پرداخته شود. گفت‌و گوی کامل خبرنگار (ایبنا) با دکتر مهدی اسماعیلی را اینجــــــــــا بخوانید.

عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی معتقد است که نادیده انگاشتن مشخصه‌های زبانی در متون دانشگاهی، خیانتی نابخشودنی به نسل‌های آینده است، چراکه نه تنها مانع فهم و درک صحیح، بلکه موجب حیرانی و سرگردانی جوانان می‌شود. متن کامل گفت‌و‌‌گوی خبرنگار ایبنا با دکتر نگار داوری اردکانی را اینجـــــــــا بخوانید.

استادیار سازمان مطالعه و تدوين کتب علوم انسانی «سمت» معتقد است که در سه دهه گذشته، از نظر آمار تولید کتاب پیشرفت داشته‌ایم ولی از نظر کیفیت وضعیت مناسب نیست، چراکه در حوزه تولید کتاب دانشگاهی، متخصص نداریم. متن کامل گفت‌و‌گوی خبرنگار (ایبنا) با دکتر محمد آرمند را اینجــــــــا بخوانید.

مدیر انتشارات بشری، معتقد است که نشر افست به هیچ عنوان نشر نیست و کپی محسوب می‌شود، چون ناشر افست،‌ فقط جنبه مالی را درنظر می‌گیرد. متن کامل گفت‌و‌گوی خبرنگار ایبنا با دکتر محسن کفاشی را اینجـــــــــا بخوانید.

بهرام آبادی، مدیر گروه مطالعات کتاب درسی سازمان سمت، با اشاره به اهمیت نظارت جامعه دانشگاهی بر کتاب‌های مرتبط با این گروه گفت: دانشجو در خط مقدم نظارت بر کتاب‌های دانشگاهی قرار دارد. متن کامل گفت‌وگوی خبرنگار (ایبنا) با دکتر مهدی زارع بهرام آبادی را اینجـــــــــا بخوانید.

رئیس هیات‌ مدیره انتشارات «آثار سبحان» نبود قانون کپی‌رایت را در کشور، مساله اصلی و بزرگ پیش‌روی نشر دانشگاهی می‌داند و عنوان می‌کند ناشر با زحمت و صرف هزینه کتابی را منتشر می‌کند ولی وقتی دانشجو با کتاب کپی‌شده ولی نصف قیمت از روی نسخه اصلی مواجه می‌شود با خود می‌گوید «چرا کتاب ارزان نخرم؟» متن کامل گفت‌و‌گوی خبرنگار (ایبنا) با مرتضی جعفری‌پور را اینجـــــــا بخوانید.

مدیر انتشارات جامعه‌‌شناسان معتقد است که برخی سرفصل‌های دانشگاهی چندین سال است که به‌صورت فرمایشی اعلام می‌شوند، بنابراین این امکان وجود دارد که چندان با علم روز هماهنگی نداشته باشند. متن کامل گفت‌وگوی خبرنگار ایبنا با شیوا شکاری را اینجـــــــــا بخوانید.

مدیر انتشارات یزدا، با اشاره به این‌که کتاب‌های علمی و دانشگاهی در داوری‌‌های کتاب فصل و سال در سایه قرار دارند، گفت: منابع علوم کاربردی در مقایسه با کتاب‌های هنر و معماری، در جشنواره‌های کتاب از توجه کمتری برخوردار بوده‌اند. گفت‌و‌گوی کامل خبرنگار (ایبنا) با محمدحسین دهقان را اینجـــــــــا بخوانید.