به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) ایران سرزمینی است با شگفتی‌های فراوان. طبیعت چهارفصل، فرهنگ متنوع و بارور و تاریخ چندهزارساله. ایران هر گردشگری را به وجد می‌آورد و فکر سفر به این سرزمین پر رمز و راز را در سر او می‌اندازد. گردشگرانی که به ایران سفر می‌‌کنند، از نزدیک با این جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی و طبیعی آشنا می‌شوند و مدتی با آداب و رسوم ساکنان این سرزمین کهن زندگی می‌کنند و در بازگشت مبلغان خوبی برای معرفی این سرزمین به جهانیان می‌شوند. چنان‌چه تاکنون نیز چنین بوده است و سیاحان و گردشگرانی که در طول تاریخ به ایران سفر کرده‌اند از خود سفرنامه‌هایی برجای گذاشته‌اند و فرهنگ و هنر و تاریخ این سرزمین کهن را برای جهانیان بازگو کرده و به صورت میراث مکتوب به یادگار گذاشته‌اند. این سفرنامه‌ها جهانگردان دیگر را ترغیب به سفر به ایران می‌کنند و جدای از این منابع خوبی برای معرفی هر عصری به شمار می‌روند اما در کنار این آثار، دنیای امروز نیاز به تالیفات دیگری دارد تا هر مقصد گردشگری را به صورت کامل و جامع و با عنایت به نیازهای روز گردشگران معرفی کند.

130 عنوان سهم گردشگری از بازار کتاب ایران است

کتاب در گسترش صنعت گردشگری نقش مبلغی را دارد که از شهری به شهر دیگر و از کشوری به کشور دیگر می‌رود و از ایران و شگفتی‌هایش با مردمان سخن می‌گوید. از فرهنگ چندهزارساله سرزمینی که با تمام تجاوزها و تهاجم‌هایی که در طول تاریخ به آن شد، همچنان استوار و پابرجاست. از طبیعت رنگارنگ ایران‌زمین و اقوام مهمان‌نواز آن. اما متولیان صنعت گردشگری کشور آن‌چنان که باید و شاید به این بخش توجه نمی‌کنند. هرچند نمی‌توان اقدامات دولت جدید در گسترش صنعت گردشگری و تسهیل سفر به ایران را نادیده گرفت. با این حال هنوز جای خالی کتاب‌هایی که معرف ایران و فرهنگ غنی و طبیعت شگفت‌انگیز آن باشند، احساس می‌شود. 130 عنوان سهم گردشگری از بازار کتاب ایران است. که این تعداد کتاب با توجه به جاذبه‌های فرهنگی، طبیعی و انسان ساخت بی‌شماری که در ایران‌زمین وجود دارد قابل تامل است. آیا به راستی این تعداد کتاب می‌تواند پاسخگوی نیاز گردشگران داخلی و خارجی کشوری به عظمت ایران باشد؟ 

 

جایگاه کتاب و آثار مکتوب در صنعت گردشگری خالی است

حقیقت آن است که هیچ‌کدام از رسانه‌های دیداری و شنیداری که در حوزه گردشگری اطلاع‌رسانی می‌کنند، نمی‌توانند جایگاه کتاب و آثار مکتوب در حوزه صنعت گردشگری را خدشه‌دار کنند چراکه بیشتر اطلاعات این رسانه‌ها برگرفته از کتاب‌ها و اسناد مکتوب است. با وجود این، کشور ما در این زمینه کمبودها و ضعف‌هایی دارد.

کمبود کتاب در حوزه گردشگری دلایل متعددی دارد. دلیل نخست آن‌که ناشران از این نوع کتاب‌ها استقبال نمی‌کنند و به دلیل هزینه‌های بالای چاپ کتاب نگران بازار فروش آن هستند و همچنین خود مردم به دلیل قیمت بالای کتاب‌های گردشگری این دسته از آثار را نمی‌خرند. دلیل دیگر این‌که نویسندگان این حوزه به دلیل نبود استقبال عمومی از آثارشان انگیزه‌ای برای تالیف این نوع کتاب‌ها ندارند.

با این حال در سالی که گذشت (از شهریور 92 تا پایان شهریور 93) اقدامات مثبت و ارزنده‌ای نسبت به سال‌های قبل از آن در حوزه انتشار کتاب‌های گردشگری انجام گرفت و در برخی زمینه‌ها شاهد رشد قابل توجهی بودیم.

 


معرفی هر گوشه از سرزمین ایران به زبانی ساده

آن‌چه در مقایسه کتاب‌های منتشر شده در حوزه گردشگری در دو سال اخیر جالب توجه است، انتشار آثاری است که به معرفی شهرهای مختلف کشور و جاذبه‌های گردشگری هر یک از این مناطق می‌پردازند. موضوعی که در سال گذشته کمتر کتابی به آن اختصاص داده شده بود. از ابتدای سال 91 تا پایان شهریورماه 92 تعداد کتاب‌هایی که در حوزه گردشگری در کشور به چاپ رسیده است تنها 121 عنوان کتاب بود. کتاب‌هایی که بیشترشان تخصصی و قابل استفاده برای دانشجویان این رشته بود اما امسال رشد در هر دو بعد تخصصی و عامه‌پسند را شاهد بودیم. به‌گونه‌ای که در کنار آثار علمی و تخصصی، شاهد حضور آثاری بودیم که نیازها و خواسته‌های عموم مردم در مقوله گردشگری را مدنظر داشت و در نتیجه این توجه کتاب‌هایی به بازار کتاب آمد که هرگوشه این سرزمین پهناور را با زبانی ساده و قابل فهم به ساکنان و دوستدارانش معرفی می‌کرد. اگر چه تعداد آنها در مقایسه با جذابیت‌های تاریخی و فرهنگی و طبیعی ایران محدود است اما گامی مهم در این مسیر دشوار محسوب می‌شود.

در جدول زیر رشد تالیفات در برخی از حوزه‌های گردشگری نشان داده شده است.

بازتاب تحولات گردشگری ایران در رسانه‌های جهان

خوشبختانه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری رویکرد تازه‌ای به گردشگری دارد و اقدامات قابل تقدیری در طول دو سال انجام داده است. اقداماتی که از چشم رسانه‌های جهان نیز پنهان نمانده است.
سی.ان.ان، موسسه سرویس خبری بلومبرگ، شبکه اول تلویزیون دولتی بلژیک، فاینشنال تایمز، روزنامه‌های گاردین، لس آنجلس تایمز، دیلی تلگراف و لاریپوبلیکا، روزنامه ایتالیایی «کوریره دلاسرا»، روزنامه اینترنتی اماراتی نشنال و موسسه بین‌المللی یورومانیتور جزو 11 رسانه بین‌المللی و مهمی هستند که به تازگی درباره جاذبه‌های گردشگری و میراث فرهنگی ایران مطالبی را منتشر کرده‌اند.

مدتی است که رسانه‌های خارجی نسبت به ایران رخ نشان داده‌اند و در گزارش‌های پی در پی ایران و جاذبه‌هایش را معرفی می‌کنند. این رویکرد آنها به گردشگری ایران دلایل مختلفی می‌تواند داشته باشد آنچنان که در گزارش‌های آنان نیز آمده است، تغییر دولت و نگاهش به ورود گردشگران خارجی، تلاش برای لغو روادید و افزایش ارتباط و تعامل با کشورهای دیگر، تنش‌های موجود در کشورهای خاورمیانه و آرام‌بودن اوضاع سیاسی اجتماعی ایران بخشی از این دلایل است که می‌تواند نگاه آنها را به گردشگری و میراث فرهنگی ایران معطوف کرده باشد تا جایی که مهمترین رسانه‌های بین‌المللی نیز در تعریف و تمجید جاذبه‌های ایران برآمده و سعی در ترغیب گردشگران خارجی به ایران کرده‌اند و این نقطه عطفی برای کشوری است که با وجود شگفتی‌های فراوان سال‌ها گردشگران زیادی را به خود ندیده بود اما امروز پس از تغییر دولت و رویکرد جدید به این صنعت هر گردشگری از هر گوشه جهان آرزوی سفر به سرزمین اعجاب‌آمیز ایران را در سر می‌پروراند.

امتیاز رونق گردشگری ایران به دکتر حسن روحانی

به‌عنوان مثال خبرگزاری سی‌ان‌ان در آخرین گزارش خود در تیرماه سال‌جاری و در تحلیل بازار گردشگری خاورمیانه، از سونامی گردشگران خارجی به ایران یاد کرده است. این خبرگزاری نوشته است: «در ایران بسیاری از کسانی که در صنعت گردشگری فعالیت دارند، امتیاز این رونق گردشگری ایران را به ریاست جمهوری حسن روحانی می‌دهند که در کمپین تبلیغاتی خود وعده داده بود که در زمینه تسهیل صدور روادید و حل مشکلات تحریم از طریق مذاکره با غرب اقدام کند. گزارش‌ها حاکی از آغاز مرحله جدید در حوزه گردشگری خارجی و رونق ورود گردشگران به کشور است.»

امید است سازمان میراث فرهنگی با توجه به تدابیری که برای گسترش این صنعت در کشور اندیشیده و گام‌های بزرگی که در این راستا برداشته است بتواند موانع پیش‌روی نویسندگان و ناشران این حوزه را از برابر آنها بردارد و با تخصیص بودجه به این بخش امکان چاپ کتاب‌های حوزه گردشگری را با شمارگان بالا و قیمت مناسب فراهم کند تا هم عموم مردم توانایی خرید آن را داشته باشند، هم ناشران این بخش سود کافی ببرند و هم نویسندگانی که حمایت سازمان متولی را می‌بینند به سمت تالیف کتاب‌های پربارتر در حوزه گردشگری بروند.