به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) ژرژ پرک از بزرگترین نویسندگان قرن بیستمِ فرانسه است که در سال 1982 و در سن 45 سالگی به دلیل بیماری سرطان درگذشت. آثار چاپی او بر اساس سایت ویکی پدیا، 37 عنوان کتاب بوده که در میان آنها، دو عنوان، تنها نمایشنامههای بهجامانده از پرک را تشکیل میدهند. کتاب پیشِرو ترجمه این دونمایشنامه به نامهای «اضافه حقوق» و «سیبزمینی» است.
تا پیش از این کتاب، از آثار پرک تنها اولین رمان او به نام «چیزها» به فارسی ترجمه شده بود. این کتاب در سال 1347 توسط احمد سمیعی و از سوی انتشارات فرانکلین منتشر و در سال 1376 توسط انتشارات سروش تجدید چاپ شد.
مترجم در مقدمه کتاب ذیل چهار سرفصل کلی «زندگی ژرژ پرک»، «ویژگیهای بارز آثار پرک»، «تقسیمبندی آثار» و «ویژگیهای نمایشنامههای پرک» معرفی مختصر و دقیقی از تفکرات و خلاقیتهای منحصربه فرد ژرژ پرک ارائه میدهد.
زهره ناصحی دارای مدرک دکتری زبان و ادبیات فرانسه از دانشگاه اوینیون و عضو هیئت علمی دانشکده زبان و ادبیات فرانسه دانشگاه فردوسی مشهد است. او درباره کتاب «دو نمایشنامه از ژرژ پرک» به ایبنا گفت: مطالعه آثار پرک را با خواندن رمانهای او شروع کردم. تاکنون تنها یک کتاب از این نویسنده به فارسی برگردانده شده است. دشواری زبان و به نوعی ترجمهناپذیری نوشتههای پرک و اینکه ساختار هر کتاب او با دیگری متفاوت است از دلایل اصلی ترجمه نشدن آثار این نویسنده است.
ویژگیهای اصلی آثار پرک
ناصحی چهار ویژگی اصلی آثار پرک را شبیهنبودن آثار به یکدیگر، حضور قید و بندهای ساختاری و بازیهای کلامی، مضمون مشترک «جستجوی بینتیجه و ناکام» در تمامی آثار و در آخر نگرشی نوین به واقعیت و واقعگرایی برشمرد و در پاسخ به این سوال که تاکنون، چه میزان تحلیلها و تحقیقات بر نمایشنامههای پرک نوشته شده است؟ گفت: من در بخش منابعِ مقدمه این کتاب به سه منبع به زبان فرانسه اشاره کردهام که این کتابها از معدود تحلیلها و پژوهشهایی هستند که روی آثار پرک انجام شده است. به طور کلی به اندازه دیگر نویسندگان مطرح دنیا، در مورد پرک، منابع تحلیلی آنچنان متعدد و متنوعی وجود ندارد.
ناصحی افزود: در این مقدمه علاوه بر مطالعه آثار خود پرک، از تحلیلهای «پییر برونل» درباره رمان «چیزها»، تحلیلهای «توماس کلرک» درباره رمان «خاطرات کودکی» و همچنین آراء «فرانک اَوارد» درباره فردیت جمعگرا در آثار پرک نیز بهره بردهام. اما غالب متن مقدمه را یافتهها و تحلیلهای خودم از مهمترین نکات کلی در آثار پرک تشکیل میدهند و در مجموع پرک را باید نویسندهای دانست که به دلیل دشواری متنهایش کمتر روی آثار آن کار شده است.
این مترجم درباره ویژگی مهم نمایشنامه «اضافهحقوق» گفت: این نمایشنامه هم تئاتر است و هم تئاتر نیست، شخصیت دارد ولی آنها هیچکدام شخصیت اصلی نیستند. بازیگر اصلی نمایش را خود مخاطب تشکیل میدهد و متن به تمامی از نگاه دوم شخص نوشته شده است. در بخشی از این نمایشنامه میخوانیم:
آدمهای بازی:
1 پیشنهادها
2 احتمالات
3 فرضیه مثبت
4 فرضیه منفی
5 انتخاب
6 نتیجه
متن نمایشنامه:
1 حسابی فکرهایتان را کردهاید، تصمیم خود را گرفتهاید و میخواهید با دیدن رئیس بخش رفته از او تقاضای اضافهحقوق کنید.
2 یا رئیس در اتاقش هست یا رئیس در اتاقش نیست.
3 اگر رئیس در اتاقش باشد، شما در میزنید و منتظر جوابی از او میمانید.
4 اگر رئیس در اتاقش نباشد در راهرو منتظر بازگشتش میمانید.
5 فرض کنیم که رئیس بخش شما در اتاقش نیست.
6 در این حالت شما در راهرو منتظر بازگشت وی میمانید.
به گفته مترجم این نمایشنامه اولین بار در سال 1970 به کارگردانی مارسلکوولیه با بازی شش بازیگر در هر یک از این نقشها به روی صحنه رفته است.
پانویسهایی مهم برای فهم نمایشنامهها
همچنین ناصحی در مقدمه با اشاره به سه ویژگی «فقدانِ شخصیتپردازی»، «فقدانِ کنش و کنشگری» و «وجود فضاهای نمایشی محدود و بسته و نامشخص» ردپای تئاتر نو را در هر دو این نمایشنامهها جستجو کرده است.
یکی از مهمترین ویژگیهای ترجمههای ارائه شده در این کتاب آن است که مترجم به همراه ترجمه و نگارش متنِ نمایشنامهها، افزودهها و توضیخاتی را در قالب پانویسهایی به خواننده ارائه میکند که به تمامی، حاصل دریافتها و پژوهشهای خود مترجم بودهاند. کشفِ ارجاعاتی که متن دیالوگها به دیالوگهای آثار نمایشنامهنویسان دیگر دارد و معرفی شخصیتهایی که در متن نمایشنامه بدون هیچ توضیحی از آنها نام برده شده و همچنین توضیحاتی درباره اصطلاحات و عبارات استعاری به کار رفته در متن نمایشنامهها از جمله مهم ترین مطالب این پانویسها هستند.
این مترجم در این باره توضیح داد: ارجاعاتی که در بین نمایشنامههای پرک پیدا و گزارش شدهاند، بر مبنای منطق «تئاتر در تئاتر» بوده که در مقدمه توضیح دادهام. خود پرک هیچ اشارهای به اینکه این تکّه از متن را از کدام نمایشنامه یا کدام رمان آورده است ندارد. تمام این پانوشتها را از جستجوی شباهتهای دریافت شده، پیدا شدهاند.
چاپ اول کتاب «دو نمایشنامه از ژرژ پرک» در 220 صفحه، در شمارگان 400 نسخه و با طرح روی جلد محسن آقاحیدریان، با بهای 11 هزار تومان از سوی انتشارات قطره شهریور 1393 روانه بازار نشر شده است.
نظر شما