دکتر اسفندیار معتمدی‌،‌ رئیس اتحادیه انجمن‌های علمی‌-‌آموزشی معلمان فیزیک ایران و نویسنده بیش از 50 عنوان کتاب علمی، درسی و آموزشی، در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) درباره دلایل بی‌توجهی جامعه دانشگاهی به نقد کتاب‌های علمی اظهار کرد: مردم ما بیشتر دنبال مباحث سیاست و اقتصاد‌ند و موضوعات علمی چندان در قاموس جامعه گسترش پیدا نکرده است. سابقه تالیف با رویکرد علم نوین در کشور به پنج دهه گذشته می‌رسد. 

نقدها غیرعلمی و با هدف تخریب صورت گرفته‌اند
وی افزود: نقد‌های صورت گرفته نیز چندان بر جریانی دقیق و علمی سوار نبوده و بیشتر با هدف خودنمایی و تخریب صورت می‌گرفته است. نشریات علمی نیز عمر چندانی در فضای دانشگاهی ما ندارند، بنابراین امید است به مرور زمان تالیف و به دنبال آن جریان نقد کتاب‌های علمی تقویت شود.

معتمدی درباره وضعیت نقد کتاب‌های درسی نیز گفت: کتاب‌های آموزشی در مقایسه با آثار سایر حوزه‌ها بیشتر مورد نقد و بررسی قرار گرفته‌اند، بنابراین شاهدیم کتاب‌های جدید‌‌التالیف از نظر ظاهری و محتوایی متحول شده‌اند. 

معادل‌سازی تخصصی برای واژگان علمی
رئیس اتحادیه انجمن‌های علمی‌-‌آموزشی معلمان فیزیک ایران، درباره ویژ‌گی‌های نقد دقیق علمی عنوان کرد: بررسی صحت علمی محتوای آثار و معادل‌سازی تخصصی برای واژگان علمی، از مهم‌ترین ویژگی‌های یک نقد دقیق علمی است. واژگانی که به‌عنوان معادل از سوی مترجمان استفاده می‌شوند، باید از سوی فرهنگستان علوم و انجمن‌‌های علمی تایید شده باشند.

مولف مجموعه «ستارگان شرق» ادامه داد: به‌عنوان مثال واژه «توان» که در فیزیک به‌کار گرفته می‌شود، دارای مفهوم تعریف شده و خاصی است که با کاربرد آن در حوزه ادبیات متفاوت است. به‌عبارتی دیگر برای کاربرد هر واژه در حوزه علم، نیازمند تعریف و تایید آن از سوی متخصصان هستیم. 

وجود یک جریان منطقی در طرح مطالب
معتمدی درباره بررسی موضوع تولید کتاب‌های علمی با اهداف آموزشی گفت: در نقد کتاب‌های علمی که با اهداف آموزشی تولید می‌شوند، باید به این پرسش پاسخ دهیم که آیا متناسب با درک و فهم دانش‌آموزان به‌عنوان اصلی‌ترین مخاطبان آن تولید شده است؟ وجود یک جریان منطقی در طرح مطالب از دیگر مباحثی است که منتقد کتاب‌های علمی باید به آن بپردازد.

مترجم کتاب «چگونه به فرزندان خود کمک کنیم» درباره نقد آثار خود نیز اظهار کرد: نقد آثارم بیشتر در فضایی دوستانه مطرح می‌شود، به‌عبارتی دیگر دیدگاه‌ این دوستان جنبه نقد ندارد و بیشتر بر پایه‌های تعریف و تمجید استوار است. ابراز عقیده درباره نقطه‌گذاری، تصاویر و شیوه طرح مباحث نیز به‌عنوان نقد اعلام می‌شوند که تلاش می‌شود در تجدیدچاپ‌های بعدی، اصلاحات اعمال شود. 

در ابتدای راه علمی هستیم
وی ادامه داد: خودم نیز به‌طور معمول به‌صورت شفاهی نظرم را درباره آثار حوزه علمی اعلام می‌کنم، اما به‌صورت تاکنون جدی وارد میدان نقد نشده‌ام، بلکه همزمان با مطالعه منابع علمی، اشکالات احتمالی و نقاط قوت را تلفنی یا حضوری اعلام می‌‌کنم.

معتمدی درباره دلایل تمایل اندک منتقدان منابع علمی برای مکتوب کردن نقدهایشان افزود: نقد کتاب‌های علمی یک فعالیت جدید محسوب می‌شود، چراکه تالیف در حوزه‌های علمی بسیار اندک است. جامعه علمی بیشتر به فکر تولید سریع است تا بررسی دقیق، یعنی در مراحل اولیه هستیم. ترجمه ابزار ورود علم به کشور بوده و هست و در حال حاضر مراحل تقلید در علم را می‌گذرانیم، یعنی در ابتدای راه علمی هستیم.

مروری بر پرونده 
مدیر پژوهشکده پوشش‌های سطح و فناوری‌‌های نوین، با اشاره به اهمیت ایجاد جریان نقد علمی در کتاب‌های تخصصی گفت: جامعه دانشگاهی برای نقد منابع دانشگاهی انگیزه ندارد. متن کامل گفت‌و‌گوی خبرنگار (ایبنا) با دکتر زهرا رنجبر را اینجـــــــــا بخوانید.

سردبیر فصلنامه نقد علوم محض و کاربردی معتقد است که برای تاثیرگذاری جریان نقد، وجدان بیدار جامعه و مجازات‌های قانونی باید به‌عنوان اهرم‌های بازدارنده عمل کنند. متن کامل گفت‌و‌‌گوی خبرنگار (ایبنا) با یونس کرامتی را اینجــــــــــــا بخوانید. 

مدیر خانه نقد کتاب ایران معتقد است که نقد بیشتر درباره یک اندیشه یا تحلیل یک اندیشه ارائه می‌شود که متاسفانه در حوزه علوم و فنون ما تولیدکننده اندیشه نیستیم و بیشتر داشته‌های ما اکتسابی است. متن کامل گفت‌وگوی خبرنگار (ایبنا) با جمشید کیا‌نفر را اینجـــــــــــا بخوانید.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، با اشاره به لزوم تغییر ساختار نظام آموزش عالی گفت:‌ منتقد کتاب‌های علمی، باید از مشوق‌های معنوی بهره‌مند شود. متن کامل گفت‌و‌گوی خبرنگار (ایبنا) با دکتر میترا ذوالفقاری را اینجـــــــــا بخوانید. 

استاد دانشکده فیزیک دانشگاه صنعتی شریف، معتقد است که نقد کتاب‌ جزو وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیست و این وزارتخانه فقط می‌تواند نقش حامی را در جریان نقد کتاب‌های علمی بازی کند. متن کامل گفت‌و‌گوی خبرنگار (ایبنا) با رضا منصوری را اینجــــــــــا بخوانید. 

عضو هیات علمی و مدیر پیشین دفتر ارتباط با صنعت دانشگاه کردستان با انتقاد از وضعیت نقد کتاب‌های علمی گفت: شکل فعلی نقد در کشور ما، دانش یا اطلاعاتی را به مخاطب ارائه نمی‌کند درحالی‌که نقد باید مخاطب را به مطالعه متن اصلی مشتاق کند. متن کامل گفت‌و‌گوی خبرنگار (ایبنا) با عبدالحسین بصیره را اینجـــــــــــا بخوانید.

محمدحسین صبور، مدرس دانشگاه تهران، با اشاره به تمایل جامعه دانشگاهی به انتشار مقاله به جای تالیف کتاب گفت: منتقد صاحب‌نظر کتاب‌های علمی به دلیل بی‌توجهی به مقوله تولید کتاب بسیار اندک است؛ به طوری‌که برای پیدا کردنش نیازمند ذره‌بین هستیم. متن کامل گفت‌و‌گوی خبرنگار (ایبنا) با دکتر محمدحسین صبور را اینجــــــــــا بخوانید. 

عضو هیات علمی دانشکده علوم زیستی دانشگاه خوارزمی و نویسنده نقدهای علمی در نشریات اروپایی، با انتقاد از نبود آمادگی برای پذیرش نقد در برخی مولفان کتاب‌های علمی ایران گفت: برخی مولفان حتی در به‌کارگیری نشانه‌های ویرایشی مانند نقطه و ویرگول هم دچار مشکلند. متن کامل گفت‌و‌گوی خبرنگار (ایبنا) با دکتر فرخ قهرمانی‌نژاد را اینجـــــــــــا بخوانید.

عضو هیات علمی سازمان انرژی اتمی، با اشاره به نقش مخاطب در تقویت جریان نقد کتاب‌‌های علمی گفت: بیشتر مخاطبان به دنبال متن متفاوت نیستند، به‌عبارت دیگر کتاب‌های فاخر حوزه علم مشتری ندارند. متن کامل گفت‌و‌گوی خبرنگار (ایبنا) با دکتر فرید سمسار‌ها را اینجـــــــــــا بخوانید.

استادتمام پژوهشگاه شیمی و مترجم اثر برگزیده کتاب سال در سال 86، با اشاره به نبود نشریه‌ای برای انتشار نقد کتاب‌های علمی در کشور گفت:‌ انجمن‌های علمی و ناشران، در ایجاد و تقویت جریان نقد کتاب‌های علمی موثرند. متن کامل گفت‌و‌گوی خبرنگار (ایبنا) با دکتر کاظم کارگشا را اینجـــــــــــا بخوانید.

مدرس دانشگاه علامه طباطبایی معتقد است که برای پیشرفت در حوزه نقد کتاب‌های دانشگاهی، فرهنگ‌سازی از هر چیزی مهم‎تر است؛ روزنامه‎ها، خبرگزاری‎ها، مجلات و تمامی وسایل ارتباط جمعی باید پیشگامان فرهنگ‌سازی براي نقد باشند. متن کامل گفت‌و‌گوی خبرنگار (ایبنا) با دکتر اسماعیل قدیمی را اینجــــــــــــا بخوانید.

بهمن حاجی‌پور، رئیس مرکز نشر دانشگاهی، معتقد است که دانشگاه‌های ما براساس حلقه‌های علمی شکل نگرفته‌اند، بنابراین دیدگاه‌ افراد شبیه یکدیگر است و تا زمانی‌که شبیه یکدیگر فکر می‌کنیم، جریان نقد ایجاد نخواهد شد.متن کامل گفت‌و‌گوی خبرنگار (ایبنا) با دکتر بهمن حاجی‌پور را اینجــــــــــــا بخوانید.

عضو هیات علمی دانشکده مهندسی مواد دانشگاه خواجه‌نصیر‌الدین طوسی و استاد نمونه کشوری در گروه مهندسی مواد، با تاکید بر لزوم توجه به امر پژوهش در حوزه فنی و مهندسی گفت: فقر در حوزه پژوهش در میزان تولید نقد کتاب‌های علمی موثر است. متن کامل گفت‌و‌گوی خبرنگار (ایبنا) با دکتر علی شکوه‌فر را اینجــــــــــــا بخوانید.