رشتیانی درباره مشاهیر تاریخی در کتاب‌های درسی و اهمیت آن به خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) گفت: بدون شک، مشاهیر تاریخی هر ملتی، یک از ارکان هویت ملی همان جامعه را شکل می‌دهند و بی‌توجهی به آنها نادیده‌گرفتن رکن مهمی از این هویت ملی است.

وی افزود: درباره این پرسش که «چرا جای برخی مشاهیر در کتاب‌‌های درسی خالی است؟» باید بگویم تا آنجا که بنده کتاب‌های درسی را مرور کرده‌ام توجه نسبتا خوبی به مشاهیر تاریخی و شخصیت‌های تاثیرگذار تاریخ ایران شده است. به عنوان نمونه در کتاب‌های فارسی دوره دبستان و ادبیات دوره راهنمایی و متوسطه بسیاری از شخصیت‌های مهم تاریخی معرفی و خدمات آنها شرح داده شده‌ است. معتقدم چند اشکال نسبتا مهم هم در این حوزه مشهود است و متولیان امر می‌توانند این نقایص را برطرف کنند.

نبود توازن در معرفی مشاهیر تاریخی

رشتیانی به توضیح این نقایص پرداخت و گفت: نخست، این‌که معرفی مشاهیر تاریخی در کتاب‌های درسی از توازن و تناسب لازم برخوردار نیستند و فضای متعالی برای همه مشاهیر اختصاص نیافته است. به عنوان نمونه کم‌توجهی به شخصیت‌های ایران پیش از اسلام و تعدادی از دانشمندان و نویسندگان دوره اسلامی مانند خواجه نصیرالدین توسی، رشیدالدین فضل‌الله همدانی و شیخ مفید به خوبی مشهود است.

وی افزود: دوم این‌که فهرست مشاهیر نیازمند به‌روز رسانی است. چه بسا در سال‌های اخیر بزرگانی در حوزه‌های مختلف علمی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی خدمات مهمی انجام داده‌اند و ذکر نام آنها در کتاب‌های درسی تاثیرگذاری بیشتر و ملموس‌تری در مخاطبان خواهد داشت. چه اشکالی دارد با آوردن نام و شرح فداکاری آتش‌نشانی که با به خطر انداختن جان خود موجب زنده ماندن افراد دیگری شده‌اند، نمونه‌ای عینی از ایثار و فداکاری را به دانش‌آموزان خود معرفی کنیم.

لزوم بهره‌گیری از آثار شاعران برجسته

این مدرس دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران ادامه داد: سوم این‌که از نظر آموزشی، معرفی غیرمستقیم به مراتب از تبلیغ مستقیم دارای تاثیر و قدرت اثربخشی بیشتری است. از این رو، اگر به عنوان نمونه، معرفی حافظ شیرازی منحصر به درس ادبیات و صرفا در قالب معرفی مستقیم نباشد (که البته کار مهم و خوبی است) بهتر است در درس قرآن و دینی برای فهم بهتر آیات و تفسیر آنها از اشعار حافظ، مولوی، بوستان و گلستان سعدی نیز استفاده شود. در واقع با این اقدام، یاد و نام حافظ بیشتر در ذهن مخاطب نقش خواهد بست.

وی افزود: در سال‌های اخیر بزرگانی در حوزه‌های مختلف علمی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی خدمات مهمی انجام داده‌اند و ذکر نام آنها در کتاب‌های درسی تاثیرگذاری بیشتر و ملموس‌تری در مخاطبان خواهد داشت. همچنین در درس جغرافیا و در کنار شرح عوامل مختلف آب و هوایی، جا دارد دروسی را به سفرنامه‌نویسان و جغرافی‌دانان ایرانی اختصاص داد و خدمات علمی آنها را در توسعه این علم تشرح کرد.
 
* در این باره بخوانید:

1- گفت‌وگو با اصغر محمودآبادی: ایرانیان انگیزه‌ای به مطالعه تاریخ و بازخوانی آن ندارند/ انوشیروان در کتاب‌های درسی کمرنگ است

2- گفت‌وگو با محمدتقی ایمان‌پور: نگارش کتاب‌های تاریخی باید از قید و بندهای سیاسی رها شود/ زندگی مبارزان انقلاب مشروطه را به درستی منعکس نکرده‌ایم

3- گفت‌وگو با داریوش احمدی: کمرنگ بودن مشاهیر تاریخی در کتاب‌های درسی تاثیری جز بی‌هویتی‌ ندارد

4- گفت‌وگو با مهدی محقق: تنوع مشاهیر ایرانی را با سعید نفیسی در کتاب‌های درسی رعایت می‌کردیم

5- گفت‌وگو با علی ططری: دانشجویان علاقه‌ای به یادگیری تاریخ ندارند/پرداختن مقطعی به مشاهیر چاره‌ساز نیست

6- گفت‌وگو با حسن زندیه: معرفی جذاب مشاهیر تاریخی بهتر از صد کتاب درسی موثر است

7- گفت‌وگو با هیبت‌الله مالکی: مشاهیر تاریخی را درگیر حب و بغض‌‌ها نکنید/تنها دلواری نبود که در قیام تنگستان رشادت نشان داد

8- گفت‌وگو با حسن باستانی‌راد: برای شناخت مشاهیر نمی‌توان تنها به اینترنت اکتفا کرد/مشاهیر ایرانی بیانگر غرور ملی هستند

9- گفت‌وگو با رضا شعباني: شناسايي مشاهير ايراني، جايگاه کشورمان را در تمدن بشري تعيين مي‌كند

10- برای نسل جوان از مشاهیر تاریخی الگوهای دست نیافتنی نسازیم/ یادداشت زهیر صیامیان

11- گفت‌وگو با ناصر تکمیل‌همایون: برخی فرهیختگان در زادگاهشان هم ناشناخته مانده‌اند/برانگیختن هویت ملی ایران با شناساندن مشاهیر

12- گفت‌وگو با سید سعید میرمحمدصادق: کمرنگ شدن معرفی مفاخر فرهنگی در کتاب‌های درسی به بی‌هویتی می‌انجامد/ لزوم درج سرگذشت مشاهیر تاریخی در دانشنامه­‌های تخصصی

13- گفت‌وگو با علی‌محمد طرفداری: بی‌توجهی به مشاهیر به تضعیف وحدت ملی می‌انجامد/ ضرورت نگاه فراملی به مشاهیر

14- گفت‌وگو با  اسماعیل حسن‌زاده: مشاهیر، تک‌ستاره‌های به‌ یکباره ظهور کرده نیستند/ انتشار نشریه علمی و پژوهشی نخبگان در ابهام

15- گفت‌‌وگو با رضا دهقانی: تاریخ را باید براساس مشاهیر فرهنگی تقسیم‌بندی کرد، نه سیاسی

16- گفت‌وگو با عطا‌ءالله حسنی: مشاهیر تاریخی مسیر درست را به جوانان نشان دهند/اگر تاریخ نخوانید نمی‌توانید با بحران‌ها روبه‌رو شوید

17- گفت‌وگو با محمدحسن رجبی‌دوانی: تبارشناسی هر جامعه در گرو معرفی مشاهیر است/ پرهیز از حواشی در تالیف زندگینامه‌ها

18- گفت‌وگو با محمد ربانی: مشاهير تاریخی می‌توانند تضادهای قومی را كمرنگ كنند/ مغفول ماندن ملی‌گرایی ستارخان در نهضت مشروطه