صرف هزینه‌های سنگین
محمدرضا رزازی در ابتدای این نشست درباره زیرساخت‌های به‌کارگیری فناوری اطلاعات در فرایند داوری جایزه کتاب سال گفت: در ابتدا باید مشخص کرد که آیا دنبال الکترونیکی کردن کل فرایند داوری هستیم؟ اگر این‌طور است که باید تحلیلی از میزان آن ارائه دهیم، در غیر این‌صورت باید توجه کنیم که الکترونیکی شدن کل فرایند داوری، نیازمند صرف هزینه‌های سنگین است.
وی افزود: باید به مرور به الکترونیکی شدن مراحل داوری بپردازیم؛ به‌عبارتی دیگر در ابتدا می‌توان به الکترونیکی کردن فرم‌‌های داوری پرداخت که ساده‌ترین مرحله خواهد بود و در گام‌های بعدی و به تدریج کل فرایند داوری را می‌توان در قالب دیجیتالی اجرایی کرد؛ چنین کاری در دنیا سابقه دارد.
حرکت گام به گام در دیجیتالی کردن فرایند داوری
علی موقر رحیم‌آبادی در ادامه بحث با تاکید بر حرکت گام به گام در دیجیتالی کردن فرایند داوری جایزه کتاب سال اظهار کرد: اگر الکترونیکی شدن مراحل داوری گام به گام انجام شود، سایر نیاز‌ها نیز به مرور رفع خواهد شد اما اگر دنبال تبدیل کل فرایند داوری هستیم، نیازمند بررسی‌های دقیق‌تر و برگزاری نشست‌های کارشناسی بیشتری هستیم.
وی درباره آسیب‌شناسی دیجیتالی شدن مراحل داوری جایزه کتاب سال گفت: دو راه پیشنهادی برای داوران جایزه کتاب سال وجود دارد؛ داوران می‌توانند از دو طریق الکترونیکی یا فکس نظر خود را اعلام کنند.
گریزی از تغییر وجود ندارد
علی انتظاری نیز در ادامه سخنان دو کارشناس دیگر، درباره ضرورت دیجیتالی شدن فرایند داوری جایزه کتاب سال گفت: اعمال هر تغییری در جامعه با مقاومت‌هایی مواجه خواهد شد. عمده دلیل این موضوع نیز به دلیل عادت مردم به سنت‌هایی قدیمی است، بنابراین برای اعمال تغییرات وسیع نیازمند صرف هزینه‌ها هستیم، اما گریزی از تغییر وجود ندارد.
وی ادامه داد: داوران جایزه کتاب سال نیز در برابر تغییرات مقاوت و نسبت به استفاده مدام از مانیتور شکایت دارند، بنابراین باید برای پذیرش این تغییرات از سوی داوران اندیشید. موسسه خانه کتاب، باید نسبت به میزان شناخت داوران علمی از فضای الکترونیک تحقیق و بررسی‌های کارشناسی بیشتری انجام دهد.
درنظر گرفتن پاداش برای استفاده داوران از فناوری اطلاعات
این مدرس دانشگاه علامه طباطبایی افزود: با تغییر ماهیت داوری، دیدگاه داوران نسبت الکترونیکی شدن روند داوری کتاب سال تغییر خواهد کرد. به‌عنوان نمونه با هدف جلب نظر داوران برای استفاده از فناوری اطلاعات، می‌توان پاداش‌هایی را در نظر گرفت؛ پاداش‌هایی که فقط جنبه مادی ندارند.
انتظاری در تشریح مفهوم پاداش ادامه داد: ایجاد فضایی برای تبادل اطلاعات بین مخاطبان و داوران درباره کتاب‌های نامزد دریافت جایزه کتاب سال، نوعی پاداش آمادمیک برای داوران به‌حساب می‌آید.
دیجیتالی کردن فرایند داوری برای خانه کتاب توجیه اقتصادی ندارد
مجید قاسمی، مدیر سایت فیدیبو در ادامه بحث‌های مطرح شده از سوی کارشناسان حاضر در نشست تخصصی «ضرورت‌ها و نیاز‌های داوری دیجیتالی در جایزه کتاب سال» با تاکید بر لزوم بررسی چگونگی اجرای پروژه الکترونیکی شدن فرایند داوری جایزه کتاب سال گفت: موسسه خانه کتاب به‌عنوان متولی برگزاری جایزه کتاب سال، نباید خود را درگیر اجرای الکترونیکی کردن فرایند داوری این جایزه کند. دیجیتالی کردن فرایند داوری کتاب‌ها، برای موسسه خانه کتاب توجیه اقتصادی ندارد.
وی با بیان این مطلب که انتشار نسخه پی دی اف اقدامی ابتدایی در این زمینه است، عنوان کرد: باید برای تعریف شاخص‌های جدید داوری علمی، سرمایه‌گذاری بیشتری کرد. به‌عنوان نمونه، داوران می‌توانند از گفت‌و‌گوهای مخاطبان کتاب در فضای مجازی به‌عنوان یک معیار داوری استفاده کنند. از بین نظرات مخاطبان می‌توان فهمید کدام اثر و به چه دلایلی، با استقبال مواجه شده و به چه دلایلی یک اثر ترجمه‌ای از سوی یک جامعه آماری مشخص، در نیمه راه مطالعه رها شده است.
نقش ارگان‌‌ها در الکترونیکی کردن فرایند داوری
رزازی، مدرس دانشگاه امیرکبیر در ادامه به نقش سایر ارگان‌‌ها در الکترونیکی کردن فرایند داوری جایزه کتاب سال اشاره کرد: استفاده از تجربه‌های شهر‌داری‌ها و حتی ارگان‌های دولتی، در دیجیتالی کردن فرایند داوری علمی جایزه کتاب سال موثر است.
وی ادامه داد: حالت مطلوب، تهیه نسخه دیجیتالی کتاب‌های نامزد جایزه کتاب سال، با امکان جستجو برای داوران است که البته هنوز این نوع امکانات در کشور وجود ندارد؛ بنابراین باید گام به گام پیش رفت.
موقر رحیم‌آبادی، مدرس دانشگاه صنعتی شریف نیز در تکمیل سخنان رزازی، با تاکید بر لزوم عزم جدی در رفع کمبود‌ها در حوزه دیجیتال گفت: امکانات حوزه دیجیتال در کشور ما وجود دارد، فقط نیازمند یک مدیریت جدی است. دیجیتالی شدن نیاز امروز جامعه ما است.
تاکید بر دیجیتالی شدن صنعت نشر کشور
انتظاری در ادامه بحث اظهار کرد: دیجیتالی کردن فرایند داوری جایزه کتاب سال، موضوعی مجزا از جامعه نشر نیست. مجموعه صنعت نشر ما اعم از تولید و توزیع، باید دیجیتالی شود. به‌عبارتی دیگر تا زمانی‌که صنعت نشر دیجیتالی نیست، امکان ارائه نسخه دیجیتالی نامزدهای جایزه کتاب سال برای داوران وجود ندارد.
وی افزود: دیجیتالی کردن نسخه کتاب‌های نامزد جایزه کتاب سال، امری امکان‌پذیر است، بنابراین باید به ایجاد یک فضای آرمانی فکر کرد؛ فضایی که شامل دخالت نظرات مخاطبان در امر داوری کتاب سال است. می‌توان مانند جمع‌آوری نظر مخاطبان حوزه فیلم که با عنوان بهترین فیلم از دیدگاه مخاطبان مطرح است، در حوزه کتاب نیز چنین امکانی فراهم کرد. بنابراین داوران فقط داوران موسسه خانه کتاب نخواهند بود، بلکه مخاطبان در فرایند داوری صاحب نقش هستند.
انتظاری در ادامه با تاکید بر حذف مرز بین مخاطب و خالق اثر گفت: مرز بین مخاطب و خالق اثر، در حال از بین رفتن و نقش‌ها در حال تحول است.
تولید نسخه‌های دیجیتال، از توان ناشران خارج است
مجید قاسمی، مدیر سایت فیدیبو نیز در راستای بحث مطرح شده درباره نقش ناشران در فرایند دیجیتالی کردن نسخه‌های آثاری که نامزد جایزه کتاب سال می‌شوند، اظهار کرد: تولید نسخه‌های دیجیتال آثار نامزد جایزه کتاب سال از سوی ناشران، محول کردن کاری است که از توان آن‌ها خارج است. یک ناشر چطور می‌تواند در فرایندی حاضر باشد که حتی نسبت به تاثیر فروش آن کار بر میزان فروش محصولاتش تردید دارد.
وی در پایان افزود: چه تعداد از ناشران بزرگ کشور ما صاحب یک پایگاه اطلاع‌رسانی برای کتاب‌هایشان هستند؟ البته ناتوانی آن‌ها در تولید نسخه‌های دیجیتالی مشکلی برای ناشران به‌حساب نمی‌آید، بنابراین باید به دنبال متولی مشخصی برای تولید نسخه‌های دیجیتالی بود.
نظر شما