به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، ردپای «شهروند خبرنگار» یا «روزنامه‌نگاری شهروندی» در حوادث طبیعی، اعتراض‌ها و اعتصاب‌های سیاسی، انتخابات و بسیاری دیگر از فعالیت‌های جمعی بشر امروز دیده می‌شود. معنای «روزنامه‌نگاری آماتور» اگرچه مفهوم جدیدی در عرصه روزنامه‌نگاری محسوب نمی‌شود، اما به مدد فناوری‌های رسانه‌ای این مسئله همه‌گیر، و هر شهروند با همراه داشتن تلفن موبایل یا تبلت به خبرنگاری فعال در عرصه فعالیت‌های اجتماعی تبدیل شده است.

کتاب پیش رو در هفت فصل با نام‌های «شهروندانی که خبرنگار می‌شوند»، «مفاهیم روزنامه‌نگاری شهروندی»، «شکل‌گیری روزنامه‌نگاری تعاملی»، «روزنامه‌نگاری تعاملی چه ویژگی‌هایی دارد؟»، «چگونه از روزنامه‌نگاری تعاملی استفاده کنیم؟»، «گام‌های استفاده از روزنامه‌نگاری شهروندی» و «آینده روزنامه‌نگاری شهروندی و چالش‌های پیش رو» تدوین شده است.

در بخشی از کتاب نویسنده به استفاده روزنامه‌نگاری شهروندی و روزنامه‌نگاری مشارکتی در ایران و همچنین نقش و تأثیر «شهروند خبرنگار» اشاره می‌کند.

قوانلو قاجار در فصل اول به نظریه دکتر یونس شکر خواه درباره روزنامه‌نگاری شهروندی اشاره می‌کند که در آن می‌گوید: اگر از دیدگاه ارتباطی به این بحث نگاه کنیم، این کارمندان منعطف درواقع افرادی چند مهارت هستند؛ مانند شهروندی که برای اینترنت برنامه‌نویسی، طراحی و هم محتوا تولید می‌کند. پس با این اوصاف روزنامه‌نگاری شهروندی نیز برآیند همین تحولات است و همه افراد می‌توانند با یک کلیک محتوای خود را برای دیگران منتشر کنند.

موضوع اصلی فصل دوم رسانه‌های شهروندی است که به گفته قوانلو قاجار، واژه‌ای است که در مقالات علمی ارتباطات و رسانه‌ها برای ارجاع به رسانه‌های الکترونیکی نظیر رادیو، تلویزیون، فناوری‌های ارتباطاتی و اطلاعاتی نظیر، پیام کوتاه، تلفن، موبایل و اینترنت استفاده می‌شود؛ که این رسانه‌ها توسط شهروندان و گروه‌هایی که به دنبال تأمین اطلاعات و ارتباطات خودشان هستند، کنترل و استفاده می‌شوند. به عنوان یک واژه آکادمیک به خانواده بزرگی از مفاهیم تعلق دارد؛ مفاهیمی نظیر رسانه‌های جماعتی، رسانه‌های جایگزین، رسانه‌های خودگردان، رسانه‌های مشارکتی و رسانه‌های رادیکال جزئی از آن هستند. اگرچه همه این واژه‌ها کم و بیش بر واقعیت مشابهی از رسانه‌های تحت کنترل شهروندان و گروه تعلق دارند، اما هر کدام از آن‌ها در چارچوب مفهومی متفاوتی ظهور یافته‌اند.

فصل سوم کتاب با آموزش درست سردبیران روزنامه‌ها و مجلات برای جذب مخاطب آغاز می‌شود. نویسنده در این بخش می‌گوید: دنیای جذاب سایت‌های اینترنتی و چند رسانه‌ای‌ها باعث شده که هر روز مخاطبان بیشتر به این سمت کشیده شوند و آگهی‌های بازرگانی کم کم از صفحات کاغذی روزنامه‌ها به صفحات اینترنتی منتقل می‌شود. در این میان سردبیران و روزنامه‌نگاران احتیاج دارند راه‌هایی را بیاموزند که ارتباط با مخاطب را تسهیل کند و مخاطبان را به جای یک مصرف‌کننده محتوای رسانه به تولیدکننده تبدیل کنند. این یکی از راه‌هایی است که شاید به بقای روزنامه‌های چاپی کمک کند.

فصل چهارم کتاب خواننده را با ویژگی‌های روزنامه‌نگاری تعاملی آشنا می‌کند که عبارتند از:

1- روزنامه‌نگار باید به نرم‌افزارهای این دیزاین، دریم ویور، فتوشاپ و ساندفورژ مسلط باشد.

2- آشنایی اولیه به زبان «HTML» برای تشخیص کدهای ساده برنامه‌نویسی.

3- سابقه راه‌اندازی وبلاگ شخصی و یا آشنایی با سایت‌های وردپرس و بلاگر.

4- آشنایی با شبکه‌ها و رسانه‌های اجتماعی برای تولید و به اشتراک‌گذاری اطلاعات مانند فیس بوک و توئیتر.

5- آشنایی با شیوه کارکرد نرم‌افزار که امروز یکی از اصلی‌ترین ابزارهای روزنامه‌نگاری تعاملی است.

6- آشنایی با تلفن‌های موبایل هوشمند و عکس گرفتن، به روز رسانی و اشتراک‌گذاری اطلاعات از طریق اینترنت.



فصل پنجم درباره چگونگی استفاده از روزنامه‌نگاری تعاملی است که شامل:

1- از فناوری‌های نوین همانند پیام کوتاه و پیام صوتی برای دریافت نظرات مخاطبان استفاده کنید.

2- امکان اشتراک‌گذاری اطلاعات در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی فراهم شود.

3- باید روی اشتراک اینترنتی و آر اس اس حساب ویژه ای باز کرد، چراکه از این طریق متوجه می‌شوید که چند نفر مشترک مطالب اینترنتی شده‌اند.

4- برای نویسندگان سرشناس روزنامه ایمیل درست کنید و از آن‌ها بخواهید که بازخوردهایی را که از طریق ایمیل دریافت می‌کنند در اختیار سردبیر بگذارند.

5- یک خط تلفن را برای دریافت نظرات مردم در نظر بگیرید. اگر آن‌ها سوژه‌ای را پیشنهاد می‌دهند حتماً آن‌ها را یادداشت و پیگیری کنید، مخاطبان وفادار همیشه نقطه قوت شما هستند.

فصل ششم نیز مستقیماً به شهروندان گزارشگر اشاره می‌کند. نویسنده این موضوع را برای مشارکت دادن شهروندان در فرایند کامل کردن یک گزارش به وسیله اطلاعات جانبی خوانندگان، گامی به سوی روزنامه‌نگاری شهروندی می‌داند.

در فصل هفتم کتاب، آینده روزنامه‌نگاری شهروندی و چالش‌های پیش روی آن مشخص شده است. به گفته قوانلو قاجار، رشد روزنامه‌نگاری شهروندی سبب افت روزنامه‌نگاری حرفه‌ای در قرن بیست و یکم شده، اما قدرت نفوذ رسانه‌ها را نسبت به قرن بیستم افزایش داده است. یکی از بزرگ‌ترین ویژگی‌های روزنامه‌نگاری شهروندی رشد آگاهی و درک شهروندان نسبت به رویدادهای پیرامونی است. باورپذیری شهروندان نسبت به اخبار و اطلاعات رسانه‌های جریان اصلی کاهش پیدا کرده است و دیگر نمی‌توان انتظار داشت هر آنچه از طریق رسانه‌های بزرگ بیان می‌شود، توسط شهروندان باور شود. چرا که رسانه‌های جایگزین نظیر وبلاگ‌ها، رسانه‌های اجتماعی و شبکه‌های اجتماعی این قدرت را خواهند داشت که خیلی زود، دروغ یک رسانه بزرگ را آشکار و آن را رسوا کنند.

کتاب «روزنامه‌نگاری شهروندی» در 48 صفحه با شمارگان 1100 نسخه با قیمت 2500 تومان توسط انتشارات ثانیه منتشر و روانه بازار نشر شده است.