به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) ‌نشست نقد کتاب «برازجان، سرزمین آفتاب بامدادان» با حضور دکتر عمادالدین شیخ‌الحکمایی، سندشناس و تاریخ‌پژوه، دکتر مجتبی خلیفه، استادیار گروه تاریخ دانشگاه بیرجند، دکتر سیروس نصرالله‌زاده، کتیبه‌شناس و پژوهشگر، جمشید کیانفر، رئیس خانه نقد موسسه خانه کتاب و محسن جعفری‌مذهب، عضو هيات علمي سازمان اسناد و كتابخانه ملي ايران سه‌شنبه 27 آبان در سرای اهل قلم موسسه خانه کتاب برگزار شد. سخنان دکتر عبدالرسول خیراندیش، استاد تاریخ دانشگاه شیراز و نویسنده کتاب «برازجان، سرزمین آفتاب بامدادان» را می‌توانید اینجـــا بخوانید.

پژوهش‌های بومی از اهمیت کمی برخوردارند

شیخ‌الحکمایی گفت: کشور ایران به قدری وسیع است که به صورت کلی به ادبیات و فرهنگ آن پرداخته می‌شود و کارهای جزئی در این زمینه کمتر انجام شده است. اگر هم بوده به دلیل تعلق خاطر محقق به منطقه مذکور بوده است. آثاری خودجوش و از سر علاقه به صورت جزئی انجام شده و در بسیاری موارد هم حمایتی از سوی مسئولان صورت نگرفته است.

این تاریخ‌پژوه با طرح این سوال که ایران بدون وجود حوزه‌های فرهنگی مختلف چه معنایی می‌تواند داشته باشد، گفت: اگر جزئی‌نگری درباره حوزه‌های فرهنگی و ادبیات ایران وجود نداشته باشد، چگونه می‌توانیم آن را بشناسیم. ما در موقعیتی نیستیم که برای هر استان یا منطقه دایرالمعارفی را آماده کنیم و اگر هم کاری در این زمینه انجام شده به دلیل نظام‌مند نبودن آن، معیوب مانده است.

دانشجویان به پژوهش‌های مناطق بومی توجه کنند

شیخ‌الحکمایی بیان کرد: لازم است در یک گام متحد همه استادان به‌ویژه در حوزه تاریخ، دانشجویان را به سمت تحقیق و پژوهش در مناطق بومی خود سوق دهند و در تشویق و تصحیح این نگاه که پژوهش‌های بومی از اهمیت کمی برخوردار هستند، بکوشند.

وی افزود: نیمی از افرادی که در هر منطقه زندگی می‌کنند، توانایی تحقیق درباره منطقه خود را دارند زیرا با خاندان، روابط و اسامی آن منطقه آشنایی دارند. اگر بتوان مردم هر منطقه را به حمایت از آنچه به فرهنگشان مربوط می‌شود، علاقه‌مند کرد، حرکت قابل توجهی صورت خواهد گرفت.

این سند‌شناس تاریخی ادامه داد: در حال حاضر صحبت کردن با لهجه عیب محسوب می‌شود و کودکان از این کار منع می‌شوند که این حرکت برخلاف مسیر درست است و این جز توجه و آگاهی دادن به افراد بومی اصلاح نمی‌شود.

اهمیت ریشه‌یابی واژه‌ها با تابش نور خورشید

سیروس نصرالله‌زاده دیگر سخنران این نشست  کتاب «برازجان، سرزمین آفتاب بامدادان» را کتاب مهمی برای مطالعه موردی از ناحیه‌ای تاریخی دانست و آن را افتخاری برای مردم برازجانی قلمداد کرد.

وی با بیان این‌که ریشه‌های عشق به وطن از پیش از انقلاب مشروطه در منابعی همچون تاریخ بیهقی وجود داشته است، گفت: تاریخ بیهقی تنها سندی به‌شمار می‌آید که از علاقه به وطن در ایران باستان باقی مانده است، متنی با مضمون عشق به وطن برای ایرانی وسیع که ریشه‌های جهانی اندیشیدن در آن دیده می‌شود.

نصرالله‌زاده ادامه داد: ریشه‌شناسی بر اساس موقعیت جغرافیایی یک واژه از دوران باستان به وفور دیده می‌شود. شاید قدیمی‌ترین واژه ایلام بوده که به دلیل مرتفع بودن منطقه شوش به آن اطلاق می‌شده است. همچنین ریشه‌شناسی بر اساس موقعیت جغرافیایی و تابش آفتاب در گذشته نیز وجود داشته است.

دست یافتن بشر با سیر تاریخی واژه‌ها به تاریخ هند و اروپا
 
این کتیبه‌شناس و پژوهشگر افزود: براساس سیر تاریخی واژه‌ها، بشر به تاریخ هند و اروپا دست یافت. ریشه‌شناسی واژه‌ها از اهمیت بسیاری برخوردارند که اگر مسلح به ابزار نباشد، گرفتار در ریشه‌شناسی عامیانه می‌شود. ما به فرهنگ تاریخی نیاز داریم؛ این‌که سیر تحول واژه‌ها از کجا آغاز می‌شوند و چه تغییراتی در طول سال‌ها در آنها رخ داده از این طریق مشخص می‌شود.

وی به دو نکته در زمینه ریشه‌شناسی در کتاب «برازجان، سرزمین آفتاب بامدادان» اشاره کرد و گفت: این بحث کتاب که واژه «وراز» و «ورازگان» در سیر تحول تاریخی به «گرازدان» تغییر یافته را رد می‌کنم و شاهد آن‌ هم کتیبه‌ شاپور است که سکان شاه در تخت جمشید بیان شده اما با ریشه‌شناسی از واژه «برز» به معنی بلند و بالا که در کتاب عنوان شده و نویسنده هم آن را تایید کرده، موافق هستم.
 
کتاب پیوند نزدیکی میان تاریخ با دیگر رشته‌ها دارد

در ادامه این نشست مجتبی خلیفه کتاب را دارای تحقیقات استانداری دانست و گفت: این اثر پیوند نزدیکی میان تاریخ، ادبیات، زبان‌شناسی، جغرافیا و جامعه‌شناسی ایجاد کرده و از روش‌های مختلفی همچون کتابخانه‌ای، تاریخ شفاهی و استفاده از اسناد و منابع در گردآوری آن استفاده شده است.

وی با انتقاد از این‌که چرا نام افراد محلی که از آنها برای تحقیق و پژوهش استفاده شده در کتاب نیامده است، افزود: از آنجایی که در تاریخ شفاهی نام تمام افراد ذکر می‌شود، لازم بود تا اسم تمام کسانی که در تحقیقات از آنها کمک گرفته‌ شده، آورده شود. همچنین چند مورد در کتاب دیده می‌شود که نیاز به ارجاع به نام نویسنده دارد.

خیراندیش تحقیق عالمانه‌ای درباره برازجان انجام داده

خلیفه افزود: آغاز بخش ششم کتاب که بخشی تاریخی هم است، بر اساس کتاب «جیهانی» است در حالیکه کتاب «اشکال العالم» او مورد اختلاف بسیاری است. اصل کتاب عربی جیهانی در دست نیست و ما نمی‌توانیم تمام مطالب موجود در کتاب را از جیهانی بدانیم. معتقدم این «جیهانی» همان «جیهانی» مشهور نیست و ارجاع کتاب به جیهانی جای شک و شبهه دارد.

این دانش‌آموخته تاریخ بیان کرد: خیراندیش که به جرات می‌گویم تنها نقطه امید من در حل نکات مبهم در دانشگاه شیراز بود، تحقیق عالمانه‌ای را درباره برازجان به انجام رسانده که می‌تواند به عنوان الگو از آن استفاده شود.