به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) نشست «هم‌اندیشی با کتابداران» صبح امروز (28 آبان) با حضور مجید غلامی جلیسه معاون فرهنگی، آموزشی و پژوهشی موسسه خانه کتاب و جمعی از کتابداران و فعالان حوزه کتابداری در سرای اهل قلم برگزار شد.

معاون فرهنگی، آموزشی و پژوهشی موسسه خانه کتاب در ابتدای این نشست ضمن گرامیداشت هفته کتاب و مقام کتابدار، اظهار کرد: برای دوستان کتابدار هر روز و هر هفته، هفته کتاب است، چراکه در طول سال به‌طور مستمر با کتاب مأنوس هستند، از این‌رو این هفته را بهانه‌ای دانستیم تا با افرادی که از اساس با کتاب مأنوس هستند و جنس‌شان از کتاب است، دیدار و ادای دینی نسبت به فعالیت‌های کتابداران در یکسال گذشته داشته باشیم.

وی افزود: البته در کشور رسم این است که مسئولان و برنامه‌ریزان در هفته کتاب با برگزاری برنامه‌های مختلف به بحث‌های ترویجی در حوزه کتاب می‌پردازند و کمتر به پیش‌زمینه‌های این امر توجه می‌کنند اما ما در خانه کتاب معتقدیم که اگر بخواهیم کتاب و کتابخوانی را در جامعه رواج دهیم، باید توجه‌مان را نسبت به اقشار مرتبط با حوزه کتاب مانند نویسندگان، ناشران، کتابفروشان و به‌خصوص کتابداران بیش از پیش معطوف کنیم.
 
کتابداران موثرترین قشر در توسعه فرهنگ کتابخوانی
            
جلیسه با بیان این‌که هفته کتاب برای ما مانند بهاری می‌ماند که سرآغاز حرکت و فعالیت در حوزه کتاب است، ادامه داد: از این‌رو با همین رویکرد ما چندین هم‌اندیشی و صبحانه کاری را با ناشرین و اتحادیه ناشران، با رسانه‌ها و به خصوص رسانه‌های فعال در حوزه کتاب و فعالان سایبری در حوزه کتاب تعریف کردیم و ضمن قدر دانی از فعالیت ایشان، برای هم‌افزایی و تعامل بیشتر در سال آینده رایزنی کردیم.

معاون فرهنگی، آموزشی و پژوهشی موسسه خانه کتاب، موثرترین قشر در توسعه فرهنگ کتابخوانی در جامعه را کتابداران عنوان کرد و گفت: اساسا حلقه میانی تولید و تقاضای کتاب در جامعه کتابدارن هستند. البته کتابفروشان و موزعان نیز در این امر نقش دارند، اما با توجه به این‌که بیش از 70 درصد مردم ترجیح می‌دهند کتاب‌های مورد نظر خود را از کتابخانه‌ها تهیه کنند، نقش کتابداران در این میان بیش از پیش نمایان می‌شود.

وی تأکید کرد: بنابراین اگر مسئولان بخواهند فرهنگ کتاب و کتابخوانی را در جامعه ترویج کنند، باید در برنامه‌های خود توجه ویژه‌ای به کتابداران و مشکلات آنها داشته باشند.
 
شتابزدگی در انتقال تکنولوژی و آسیب‌های کتابداری
مجید غلامی جلیسه با بیان این‌که متأسفانه برخی کتابداران ما نقش خود در ترویج کتابخوانی فراموش را کرده‌اند، گفت: نگاه‌های علمی‌تری که در کتابخانه‌ها در حوزه سایبر ایجاد شده، به نوعی مقوله کتابداری و کارکرد اجتماعی کتابداری را تحت تأثیر قرار داده و این آفتی است که گریبانگیر جامعه کتابداری ما در نسل‌ آینده خواهد شد. هنوز بخش عمده‌ای از مخاطبین و خلاقمندان حوزه کتاب، آن‌گونه که باید با کارکرد محیط مجازی آشنا نیستند و فراموش کرد این بخش عمده، به روند کتابخوانی در کشور آسیب خواهد زد.

وی عنوان کرد: ما در انتقال تکنولوژی از غرب به ایران دچار شتابزدگی شده‎‌ایم. بحث دیجیتالسازی یا نشر الکترونیک با چنان سرعتی وارد جامعه ما شد که فراموش کردیم که ما یک جامعه سنتی بودیم و هستیم. فکر می‌کنم که این حرکت باید کمی‌حساب‌شده‌تر و برنامه‌ریزی شده تر با ترسیم یک افق روشن صورت بگیرد و نباید هیجان حضور ما در این عرصه، اهداف اصلی این امر را تحت شعاع قرار دهد.

معاون فرهنگی، آموزشی و پژوهشی موسسه خانه کتاب گفت: در حال حاضر همه کتابخانه‌های ما مدعی انجام فعالیت‌های دیجیتالسازی هستند، اما وقتی به آن کتابخانه‌ها مرجعه می‌کنیم، تنها شبهی از دیجیتالسازی درحال شکل‌گیری است و صرفا تَب دیجیتال است که در جامعه ما در حال رشد است و هیچ چشم‌اندازی برای اینکه ما در عرصه دیجیتالسازی چگونه و با چه هدفی باید فعالیت کنیم وجود ندارد و متاسفانه کتابخانه‌ها، ناشرین و موسسات فعال ما در حوزه کتاب، برای اینکه از قافله دیجیتالسازی عقب نیفتند خیلی راحت می‌پذیرند که با استفاده از یک نرم‌افزار ساده، برای خودشان تعریفی از کتابخانه دیجیتال را ایجاد می‌کنند.


 
ارتباط بین کتابدار و مخاطب، حلقه مفقوده کتابخانه دیجیتالی
جلیسه با اشاره به این‌که کتابداران با دو قشر «مخاطبان مجازی» و «مخاطبان حقیقی» روبرو هستند، گفت: برخی کتابداران مخاطب خود را گم کرده‌اند و به نوعی بیشتر با مخاطبان مجازی سروکار دارند. طبیعتا من این موضوع را رد نمی‌کنم، اما نباید فراموش کرد که بسیاری از مخاطبان ما، به‌خصوص کودکان نمی‌توانند از کامپیوتر برای رفع نیاز فرهنگی خود استفاده کنند. برخی کتابداران تصور کرده‌اند با قرار گرفتن اطلاعات کتابخانه در یک دیتا بیس، رسالت آنها به پایان رسیده و اطلاع‌رسانی از عهده‌شان ساقط شده است.

وی افزود: با این تصور کتابداران با مراجعان حضوری کتابخانه‌ها به ارائه ماشینی اطلاعات می‌پردازند که آفت بزرگی است که ما الان با آن درگیر هستیم. ما باید دوستانه کتاب را ارائه کنیم و ارائه اطلاعات بیش از نیاز مراجعه کننده با آن حس همدلی موضوعی است که از ماشین برنمی‌آید.

جلیسه افزود: ما در موسسه خانه کتاب با وجود مخالفت برخی همکاران برای چاپ کتابشناسی ماه، تصمیم گرفتیم که حتی در تعدادی محدود آن را به‌صورت کاغذی منتشر کنیم، که با بازخورد خوب مخاطبان و درخواست چاپ‌های بیشتری از کتابشناسی ماه مواجه شدیم.
 
آمادگی خانه کتاب برای بررسی چالش‌ها بر اساس خرد جمعی

وی در ادامه این جلسه با اشاره به نیروی انسانی متخصص در حوزه کتابداری گفت: جامعه کتابداری ما آنگونه که باید، حرکت اجتماعی ندارند؛ چراباید پروژه عظیمی مانند پروژه کنسرسیوم ملی، بدن نظارت مراکز علمی و دانشگاه‌های طراز اول ما در حوزه کتابداری شکل‌بگیرد؟ آیا حرکتی از طرف جامعه کتابداری در این زمینه صورت گرفت؟ در صورتی که اگر این اتفاق در صنف پزشکی رخ می‌داد، اعتراض گسترده جامعه پزشکی را دربرمی‌گرفت.

حداقل کاری که ما در این زمینه می‌توانیم انجام دهیم این است که با همکاری هم بتوانیم به بررسی این موضوعات بپردازیم و خانه کتاب آمادگی خود را برای همکاری با سایر مراکز، نهادها و موسسات فعال در حوزه کتاب و کتابداری برای برگزاری نشست‌ها و کارگاه‌های آسیب‌شناسی در این حوزه، اعلام می‌کنیم تا بتوانیم با نقد و به چالش کشیدن فعالیت‌های غیرتخصصی حوزه کتابداری، گام مثبتی برای ارتقاء کیفیت این حوزه برداریم.

همچنین در پایان این مراسم از کتابداران فعال در کتابخانه‌ها، انجمن‌ها و مراکز مرتبط با حوزه کتابداری، با اهدای لوح تقدیر و تندیس موسسه خانه کتاب قدردانی شد.