خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)– مسئله کتاب و کتابخوانی دغدغه اصلی مدیران و دست‌اندرکاران فرهنگی است، اما صدا و سیما که داعیه فرهنگ‌سازی دارد، به گفته بسیاری از اهالی کتاب توجه ناچیزی به ساخت برنامه‌هایی متنوع و متعدد درباره کتاب داشته است.
کتاب مهمترین کالای فرهنگی است اما در سال‌های اخیر بسياري كتاب‌ها حتی از حضور فیزیکی در رادیو و تلویزیون نیز محروم بوده اند. در سریال‌ها کمتر دیده می شود که شخصیتی کتاب‌خوان باشد یا ماجرایی مربوط به کتاب وجود داشته باشد. مجموعه این اتفاق ها نشان می‌دهد پدیده کتاب به عنوان یکی از شاخص‌ترین و موثرترین تولیدات فرهنگی، در سیاست‌های اهالی صدا و سیما به حاشیه رفته است.
گروه هنر و رسانه ایبنا به بهانه تغییر ریاست این سازمان و انتصاب محمدسرافراز به عنوان مدیر جدید صدا و سیما، در تلاش است تا انعکاسی از انتظارات و خواسته‌های اهالی کتاب از برنامه‌های سازمان صدا و سیما را گزارش کند.
در ادامه با احمد طالبی‌نژاد، فیلم‌ساز، نویسنده و چهره مطبوعاتی سینمای ایران گفت‌و گو كرده‌ايم. توجه به کتاب‌هایی که توسط نویسندگان و ناشران غیر دولتی منتشر شده‌اند، تقویت حضور فیزیکی کتاب در قالب جایزه و هدیه‌های مسابقات تلویزیونی و ساخت برنامه‌هایی جذاب که به سخنرانی‌ها خلاصه نشوند، از مهمترین موضوعات این گفت‌وگو هستند.
آیا برنامه‌های تلویزیونی را که به موضوع کتاب بپردازند، دنبال می‌کنید؟
در سال‌های اخیر اصلا تلویزیون نگاه نکرده‌ام ولی آن زمانی که تلویزیون تماشا می کردم، برنامه‌های کتابي تلویزیون عموما با اجرای رضا سرشار (رهگذر) همراه بود كه نگاه می‌کردم و عصبی می‌شدم. زیرا برنامه‌ها از موضع نفی کتاب و نفی نویسندگانِ به اصطلاح غیر خودی ساخته می‌شدند. به خصوص به یاد دارم برنامه‌ای که از شبکه 4 پخش می‌شد، معمولا با نگرشی منفی به سراغ کتاب‌هایی که نویسندگان آنها مستقل یا غیردولتی هستند، می‌رفت.
با توجه به اینکه صدا و سیما یک نهاد دولتی است و داعیه فرهنگ‌سازی دارد، پیشنهاد شما برای نحوه حضور کتاب در این رسانه‌ها چیست؟
بخشی از این برنامه‌ها می توانند به اخبار انتشار کتاب بپردازند. من معمولا در اتومبیل رادیو پیام گوش می‌کنم و اخبار کتاب را دنبال می‌کنم. اما تاکنون ندیده‌ام از یک نویسنده مستقل کتاب معرفی شود. تمامی کتاب‌های معرفی‌شده، ایدئولوژیک یا با موضوعات مذهبی هستند که البته هیچ تردیدی در اهمیت‌شان نیست، اما چرا در این برنامه‌ها نباید هیچ خبری از نویسندگان دیگر باشد؟
علاوه بر ساختن برنامه‌ها و نشست‌های کتاب می‌توان بخشی از جایزه مسابقه‌های تلویزیونی کتاب باشد. مثلا برنده یک مسابقه علمی کتاب هدیه بگیرد. اما برنامه‌های تلویزیون در این سال‌ها روحیه عمومی مردم را به شدت مادی کرده است. در بعضی از این مسابقات، استرسی که شرکت‌کنندگان دارند به این دلیل نیست که موفق شوند بلکه به دلیل آن است که اگر برنده نشود مقداری پول از دست خواهد داد. البته این شیوه به تلویزیون ایران محدود نمی‌شود اما از آنجا که صداو سیما یک رسانه ملی است، باید نسبت به تلویزیون‌های مستقلی که در ماهواره‌ها هستند، شیوه‌ای متفاوت در برنامه‌سازی‌ها داشته باشد.
ساده‌ترین گام این است که جوایز این مسابقات را محصولات فرهنگی تشکیل دهند.
از میان وقایع مهم کتاب که در روزهای اخیر اتفاق افتادند، از جمله انتشار کتابی درباره آربی اُوانسیان یا انتشار فیلم‌نامه‌های اصغر فرهادی، آیا به نظر شما برنامه‌ای بود که تلویزیون می‌بایست به آن می پرداخت اما چنین نکرد؟
من در مراسم رونمایی از کتاب اصغر فرهادی دوربین شبکه چهار را دیدم اما در تلویزیون هیچ خبری از آن پخش نشد. همچنین برای کتاب آربی آوانسیان مراسم بسیار خوبی برگزار شد اما حتی در مطبوعات هم بازتاب شایسته‌ای از این مراسم دیده نشد. زیرا آربی برای این نسل به کلی ناشناخته است. نسل قدیم هم دیگر دسترسی به فضاهای رسانه‌ای ندارند. به همین دلیل لازم است رسانه ملی به این برنامه‌ها بپردازد. به طور کلی در تلویزیون حساسیت‌هایی هست که سبب می‌شود به چنین اخبار مهمی پرداخته نشود.
حضور شما در تلویزیون بیشتر در برنامه‌های مربوط به سینما بوده است. آیا تاکنون به عنوان کارشناس کتاب در تلویزیون حضور داشته‌اید؟
خیر، چند بار در رادیو آن هم به صورت تلفنی درباره کتاب صحبت کرده‌ام اما به تلویزیون به این دلیل که من و امثال من را غیر خودی می‌دانند، هیچ‌گاه دعوت نشده‌ام. هر چند که در دوره قبلی اگر هم دعوت می‌شدم نمی‌رفتم. در دوره جدید هم تنها در برنامه‌های سینمایی حضور داشته‌ام. برنامه‌های کتاب در تلویزیون با افراد محدودی ساخته می‌شوند.
برای مدیران و برنامه‌سازان صداو سیما پیشنهادهایی برای اختصاص فضایی شایسته به کتاب در برنامه‌های رادیو و تلویزیون دارید؟
خیر. تاکنون فضا را مناسب برای ارائه چنین پیشنهادهایی ندیدم زیرا در اهالی تلویزیون میل و رغبتی برای تولید برنامه‌هایی که به کتاب و مسئله مطالعه عمومی بپردازد مشاهده نکرده‌ام. کتاب اصلا مسئله آنها نیست. تلویزیون یک رسانه کاملا دولتی و تبلیغاتی شده که تنها راه مقابله با تهاجم فرهنگی را تهاجمی در خلاف جهت که به حذف همه‌جانبه تولیدات فرهنگی منجر شده است می‌داند.
به عنوان مثال یک شبکه ماهواره‌ای به نام BookTv وجود دارد که تمام وقت، فقط کتاب معرفی می‌کند. چرا در تلویزیون ایران حتی یک برنامه مستمر و شناخته‌شده که ساعت پخش معقول و درستی داشته باشد، برای کتاب وجود ندارد؟ همچنین مهم است که برنامه‌ها با تنوع و جذابیّت ساخته شوند تا بتواند مخاطبان لازم پیدا کند. در وضعیت فعلی تلویزیون، اگر هم برنامه‌ای درباره کتاب وجود داشته باشد، به صحبت کردن صرف درباره کتابها محدود بوده است.
به نظر شما سریال‌ها چقدر در محتوای تصویری و زبانی آنها، کتاب دیده می‌شود؟
من سریال‌های تلویزیون را نمی‌بینم زیرا سریال‌های کنونی ارزش بازپخش را از دست داده‌اند. البته سریال «روزی روزگاری» و «دایی‌جان ناپلئون» را چندین بار دیده ام ولی در سال‌های اخیر آیا سریالی ساخته شده که شما مایل باشید دوباره ببینید؟ تماشاگران این سریال‌ها، آنها را مانند گزارش‌های ژورنالیستی دنبال می‌کنند و هیچ میلی به دوباره دیدن آنها ندارند.
گفت‌وگوهای پیشین درباره این موضوع:
عباس جهانگیریان: بخشی از نابسامانی‌های فرهنگی به گردن تلویزیون است/ بچه‌های ما نام بازیکنان رئال مادرید را می‌دانند، نام نویسندگان را نه!
سوسن طاقدیس: حتی انتشارات سروش هم در تلویزیون جایی ندارد!/ اهمیت نقش صدا و سیما برای معرفی آثار ارزشمند در دوره کتابسازی
حمیدرضا احمدی لاری: تلویزیون باید دوباره مرجعیت خود را بازیابد
حجت اله شکیبا: گزارش کتاب‌هایم که به تاریخ ایران می‌پرداخت به کلی در تلویزیون حذف شد/ چرا تلویزیون از اهالی فرهنگ هراس دارد؟
مدیر نشر نظر: رییس جدید صدا و سیما تبعیض را از میان ببرد/ پیشنهادی برای کتابخوانی در سريال‌های تلويزيوني
ایرج کریمی: نمایش قفسه کتابها در سریال‌های تلویزیونی تصنعی است/ انعکاس واقعیت به ضرر هیچ رسانه‌ای نیست
مدیر باغ کتاب: حجم بالای برنامه های كتاب محور تلویزیون مهم نيست/ اقتباس ادبی در توليد آثار نمايشی و قالب های اثربخش برای افزايش مطالعه
رضا استادی: آقای سرافراز! اهل‌قلم را فراموش نکنید
دوشنبه ۲۴ آذر ۱۳۹۳ - ۰۶:۱۴
نظر شما