شنبه ۲۲ آذر ۱۳۹۳ - ۱۸:۳۴
یادکردی از سیدغلامرضا سعیدی؛ چراغی که راه نهضت اسلامی را روشن کرد/ از پایداری در زندان تا تالیف و ترجمه 60 کتاب

26 سال پیش، در بیست‌ودومین روز آذرماه، استاد سید غلامرضا سعیدی، مؤلف و مترجم به دیار ابدی کوچ کرد. به مناسبت سالگرد ارتحال این دانشمند فرزانه، صفحه‌هایی زرین از زندگی وی را ورق می‌زنیم.

خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)- بیش از یک قرن پیش یعنی به سال 1274 ه.ش در روستای «نوزاد» شهرستان بیرجند کودکی متولد شد که با درک سال‌های پرالتهاب دوران معاصر، با آتش قلم، فانوس هدایت آنانی را روشن کرد که در ظلمت عصر بیداری راهشان را پیدا کردند؛ فرانه‌ای که به تعبیر رهبر معظم انقلاب، از «پیشروان نهضت اسلامی» بود.
 
سید غلامرضا سعیدی پس از اتمام تحصیلات مقدماتی در زادگاهش، در نخستین دوره پذیرش دانش‌آموز مدرسه شوکتیه بیرجند شرکت کرد و در مدت هفت سال تحصیلاتش را در زمینه علوم قدیم و جدید و هم‌چنین زبان فرانسه و عربی به پایان رساند. زبان انگلیسی را هم در خارج از مدرسه آموخت. آشنایی با چندین زبان زنده و پرکاربرد دنیا،‌ او را به مترجمی دانشمند و مجاهدی فرهنگی تبدیل کرد.
 
 استاد سعیدی برای ادامه تحصیل به کشور هندوستان عزیمت کرد و در دانشگاه «علبگره»، ضمن برخورد با افکار و اندیشه‌های متفکرین اسلامی، با شخصیت محمد اقبال لاهوری آشنا شد که منجر به ترغیب وی به ترجمه تعدادی از آثار اقبال لاهوری شد؛ برهمین اساس او را یکی از اقبال‌شناسان ایرانی می‌دانند. (سعیدی همچنین با کسروی در مجله پیمان همکاری داشت که پس از دو سال با تغییر عقاید کسروی، همکاریش را با وی قطع کرد.)
 
وی پس از اتمام تحصیلات، در بانک به خدمت پرداخت. سپس به تدریس در مدرسه شوکتیه مشغول شد. از جمله فعالیت‌های دیگر وی، همکاری با مطبوعات و نگارش مقالات متعدد بود.
 
او از سال 1320 ه.ش. ساکن شهر تهران شد و از آن پس در صحنه فرهنگ ایران به طور محسوسی ظهور پیدا کرد و با تألیف و ترجمه آثار ارزنده‌ای به روشنگری جوانان آن نسل، پرداخت. آثار او در الجزایر و افغانستان طرفداران زیادی را پیدا کرد. دکتر علی شریعتی و دکتر مصطفی چمران از شاگردان استاد سعیدی بودند.
 
 این نویسنده و مترجم دینی معاصر ، علاوه بر هندوستان، به کشورهایی نظیر عراق، پاکستان، سوریه، لبنان و عربستان سفر و در مجامع علمی و اسلامی این کشورها شرکت می‌کرد. در سال ۱۳۲۳ه.ش، در سفر به عراق با«آیه‌الله شیخ محمدحسین کاشف‌الغطا» و در سفر به پاکستان با «سید ابوالعلی مودودی» آشنا شد.
 
او در سال ۱۳۲۷ ه. ش در سفرش به انگلستان برای شرکت در کنگره اسلامی ،از اولین نظریه‌پردازانی بود که پیشنهاد کرد شهر مکه و مدینه باید به صورت بین‌المللی اداره شود.
 
استاد سعیدی به‌عنوان مجاهدی فرهنگی به دلیل تألیف و ترجمه آثار روشنگر، از گزند ساواک در امان نماند.

در سال 1335 کتاب «خطر جهود برای ایران و جهان اسلام» را علیه موجودیت اسرائیل نوشت. با حکم دادسرای تهران و حمایت ساواک، نسخه‌های این کتاب از بازار جمع شد و سعیدی وادار به بازنشستگی اجباری پیش از موعد از بانک ملی ایران شد. بعد از آن فعالیت‌ها و اقدامات سعیدی توسط ساواک نظارت و کنترل می‌شد. پس از انتشار کتاب «برنامه انقلاب اسلامی» تألیف ابوالاعلی مودودی، ساواک مندرجات آن را کنایه‌آمیز نسبت به حکومت دانست و پس از انتشار کتاب «پیمان جوانمردان» در ۱۳۴۵ نیز ساواک قم مطالب کتاب را تحریک‌آمیز توصیف و دستور جمع‌آوری نسخه‌های آن را صادر کرد. اگرچه ساواک از چاپ و انتشار برخی کتاب‌های سعیدی جلوگیری می‌کرد اما او به فعالیت‌های روشنگرانه خود ادامه می‌داد به‌گونه‌ای که در سال 1350 کتاب «فریاد فلسطین» را منتشر ساخت. این کتاب نیز توسط ساواک توقیف و نسخه‌های آن جمع‌آوری شد.
 
در یک دسته‌بندی کلی، آثار تألیفی و ترجمه‌ای مرحوم سعیدی به پنج بخش تقسیم می‌شود.
بخش‌ اول کتاب‌هایی است که به ماهیت اسلام می‌پردازد. آثاری هم‌چون «داستان‌هایی از زندگی پیغمبر ما»، «قرآن برنامه زندگی اسلام»، «اسلام به زبان ساده(برای کودکان و نوجوانان)»، «عذر تقصیر به پیشگاه محمد صلی‌الله‌علیه‌و‌آله» و «رسول اکرم در میدان جنگ» از این گونه‌اند.

 بخشی دیگر به تقابل فرهنگی اسلام و غرب اختصاص دارد. «نقش اسلام در برابر غرب» و «ناسیونالیسم و انترناسیونالیسم» از آن جمله‌اند.

مباحث تربیتی اسلام نیز در آثاری مانند «تعلیم و تربیت در اسلام» و «فلسفه تعلیم و تربیت» در تفکر مرحوم سعیدی نمود پیدا می‌کند.

دسته‌ دیگری از آثار استاد سعیدی از عشق او به مرادش یعنی اقبال لاهوری سرچشمه می‌گیرد. دو کتاب «اقبال‌شناسی» و «اندیشه‌های اقبال» شاهد بر این مدعاست.

مبارزه‌های مردم مسلمان در کشورهایی مانند پاکستان، فلسطین و الجزایر نیز دستمایه‌ تدوین کتاب‌هایی نظیر «در جنگ پاکستان متجاوز کیست؟»، «فریاد فلسطین»، «الجزایر خونین» و «الجزایر پیروز» توسط مرحوم سعیدی شده است.

براساس گفت‌وگوی استاد سید غلامرصا سعیدی با کیهان فرهنگی در سال 1364، مجموع کتاب‌هایش بیش از 60 عنوان است. در دو جدول زیر با شاخص‌ترین آثار تألیفی و ترجمه‌ای وی آشنا می‌شوید.

 
جدول کتاب‌های ترجمه‌ای
ردیف عنوان کتاب مؤلف سال نشر
1 اسلام و طب جدید یا معجزات علمی قرآن دكتر عبدالعزیز اسماعیل پاشا 1322
2 عذر تقصیر به پیشگاه محمد و قرآن
 
جان دیون پورت (محقق انگلیسی) 1334
3 جنگ و صلح در قانون اسلام دكتر مجید خدوری 1335
4 رسول كرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در میدان جنگ پرفسور دكتر محمد حمیدالله 1336
5 پیشرفت سریع اسلام دكتر لورا وكسیا واگلیری 1337
6 «زندگانی حضرت محمد» یا بزرگترین مرد تاریخ جهان  - 1339
7 برنامه انقلاب اسلامی علامه شهیر سید ابوالاعلی مودودی 1340
8 مبادی اسلام و فلسفه احكام سید ابوالاعلی مودودی 1342
9 اول اخلاق ما بعد تمدن آنها
 
سید ابوالأعلی مودودی 1343
10 داستانهایی از زندگی پیغمبر ما ممتاز احمد پكستانی 1345
11 عمار یاسر پیشاهنگ اسلام و پرچمدار علی (علیه السلام) صدرالدین شرف الدین 1345
12 فرد و اجتماع محمد قطب 1345
13 منشور جهانی اسلام دكتر محمد رفیع الدین
 
1346
14 ماجرای سقیفه یا اولین توطئه در اسلام علامه محمد رضا مظفر 1347
15 اسلام و غرب پرفسور دكتر احمد خورشید 1347
16 نقش اسلام در برابر غرب مارگرت ماركوس 1348
17 فریاد فلسطین و حریق مسجد الاقصی ــ 1350
18 24 ساعت آخر زندگی جمال عبدالناصر محمد حسین هیكل 1350
19 تربیت از دیدگاه قرآن دكتر محمد فاضل جمالی 1354
20 داستانهایی از تاریخ اسلام ــ 1355
جدول کتاب‌های تألیفی
ردیف نام اثر سال نشر
1 پكستان 1326
2 خطر جهود برای اسلام و ایران 1335
3 جنگ و صلح در قانون اسلام 1335
4 اقبال شناسی، هنر و اندیشه علامه دكتر محمد اقبال
 
1338
5 پیمان جوانمردان 1344
6 با روشنفكر مسلمان 1351
7 كمونیسم و اخلاق 1352
8 اسلام به زبان ساده (برای كودكان و نوجوانان) 1353
9 مفخر شرق، سید جمال الدین اسدآبادی 1354
 
 
 

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.

برگزیده

پربازدیدترین

تازه‌ها