به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، این کتاب دهمین جلد از سری کتاب‌های «و انتم الاعلون» است که در سه فصل گردآوری شده است. «فلسفه تاریخ آینده انقلاب اسلامی»، «روش آینده‌شناسی انقلاب اسلامی» و «چگونگی آینده انقلاب اسلامی» فصل‌های این کتاب را تشکیل می‌دهند.
از نگاه نویسنده کتاب، انقلاب اسلامی از این منظر باید بررسی شود: سطح و ساحت مفهومی انقلاب اسلامی شامل جنبش اجتماعی، انقلاب ایدئولوژیک و نهضت الهی و انقلاب اسلامی یا جمهوری اسلامی.
انقلاب اسلامی، پدیده‌ای شگفت‌انگیز و قابل تامل
مظاهری انقلاب اسلامی را از نقاط عطف تاریخ معاصر ایران و یکی از بزرگترین اتفاقات جهان کنونی میداند که پرسش‌های عمیق و متعددی را در فضای اندیشه معاصر ایجاد کرده است. در صفحه 11 کتاب آمده است: «این انقلاب همان‌گونه که در وقوع و تحقق، شگفتی بسیاری برانگیخت در نتایج و آینده خود نیز پرسش‌های زیادی ایجاد کرده است؛ پرسش‌هایی که امروزه با توجه به تداوم و توسعه انقلاب اسلامی و عبور این انقلاب از مراحل وقوع، استقرار و تثبیت به صورت جدی مطرح شده‌اند. در این تحقیق، انقلاب اسلامی روندی در نظر گرفته شده است که از انقلاب آغاز شده و با پشت سر گذاشتن مراحل نظام، دولت، کشور و تمدن اسلامی به اوج خود رسیده است و مطلوب‌ترین آینده که پیوستن به ظهور و حکومت جهانی حضرت مهدی (عج) است، همچون افقی در حال تحقق در نظر گرفته شده است نه صرفا آنچه باید تحقق یابد.»
فصل نخست این کتاب به فلسفه تاریخ آینده انقلاب اسلامی می‌پردازد. نویسنده معتقد است برای ارائه دیدگاه علمی درباره آینده انقلاب باید در ابتدا وقوع انقلاب در جایگاه پدیده‌ای مهم، پدیده‌ای اصیل و ذاتی یا تبعی و عارضی، بررسی شود. همچنین آیا مطابق قاعده حرکت تاریخ اسلام یا خلاف قاعد؟ پرداختن به فلسفه الهی و غیرالهی تاریخ عمدتا برای پاسخ به این مساله بود. مولف با ارائه اصول و کلیات هر یک از این دو فلسفه در این فصل کتاب، نسبت انقلاب و آینده آن را با هر یک از آن دو فلسفه بررسی می‌کند.
چالش‌های پیش روی انقلاب اسلامی چیست؟
فصل دوم کتاب به روش آینده‌شناسی انقلاب اسلامی اختصاص پیدا کرده است. در این فصل مباحثی مهم از جمله افق‌شناسی، ظرفیت‌شناسی، روند‌شناسی و شناخت چالش‌ها و مسائل مطرح و تجزیه تحلیل شده است. مظاهری در این فصل درباره چالش‌های پیش روی انقلاب اسلامی در صفحه 86 کتاب می‌گوید: «علاوه بر چالش‌های داخلی، انقلاب اسلامی با چالش‌های متعدد جهانی و بین‌المللی نیز روبروست که مهمترین آن‌ها عبارتند از: جهانی شدن سیاست، اقتصاد، فرهنگ و ارتباطات (ماهواره، اینترنت و...)، بحران معنویت و اخلاق در جهان، تهاجم، تحریم و تهدی قدرت‌های خارجی و منازعات منطقه‌ای... برخی از این چالش‌ها بسیار مهم‌اند و حل نشدن آن‌ها برای آینده انقلاب اسلامی تهدید‌های جدی به دنبال خواهد داشت.»
«چگونگی آینده انقلاب اسلامی» عنوان فصل سوم کتاب است. این بخش شناخت و بررسی آینده‌های ممکن شناسایی محتمل‌ترین آینده انقلاب را فراهم کرده و رابطه آن را با مطلوب‌ترین آینده که بر اساس افق‌ها و آرمان‌ها تعیین شده است، مشخص می‌کند. در این فصل مباحث آینده‌های ممکن انقلاب اسلامی، آینده محتمل انقلاب اسلامی (تمدن اسلامی) و آینده مطلوب انقلاب اسلامی به تفصیل مورد بررسی قرار گرفته است.
به گمان نویسنده در بحث آینده‌های ممکن انقلاب اسلامی چند گزینه مطرح می‌شود: عادی شدن و استحاله، مهار و کنترل کردن و تداوم و توسعه و تکامل انقلاب. مظاهری در بحث توسعه و تکامل انقلاب، نگاه انقلاب اسلامی ایران را از اول نگاهی جغرافیایی و محدود به مرزهای خاکی نمی‌داند بلکه جغرافیایی به پهنای ملت‌های مستضعف اعم از تمام ادیان و حتی ملت‌های سلطه‌گر بدون در نظر گرفتن رنگ و نژاد خاصی برای آن درنظر می‌گیرد. او در این رابطه به گسترش اسلام و بیداری اسلام نیز توجه داشته و معتقد است امروز بیداری اسلامی در کشورهای گوناگون و بیداری روح معنویت در سرتاسر جهان مرهون انقلاب اسلامی است.
انقلاب اسلامی توانست دولت اسلامی تشکیل دهد
وی در بحث آینده محتمل انقلاب اسلامی (تمدن اسلامی) مراحل تکامل و ترقی انقلاب را در پنج مرحله تقسیم می‌کند: مرحله انقلاب، مرحله نظام‌سازی، مرحله دولت اسلامی، مرحله کشور اسلامی و مرحله تمدن اسلامی. به زعم نویسنده و بر اساس برخی شواهد، انقلاب اسلامی توانسته تاکنون دو مرحله از مراحل نام‌برده شده را پشت سر بگذارد و در حال حاضر در مرحله دولت اسلامی قرار بگیرد.
نویسنده کتاب لازمه شکل دادن به این مراحل را نیازمند در اختیار گرفتن دو حوزه بسیار کلیدی میداند و در صفحه 121 آورده است: «حوزه تعلیم و حوزه تربیت مدیران و کارگزاران نظام اسلامی. با توجه به تحولی که در حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌ها در حال وقوع است، به نظر می‌رسد در آینده نزدیک شاهد شکل‌گیری گفتمان علوم انسانی اسلامی که پایه اصلی تولید علوم اسلامی است، باشیم... فضای پرشور انقلاب و دفاع مقدس تا اندازه زیادی توانست مدیران و کارگزاران متناسب با خود را ایجاد کند اما با عادی شدن وضعیت، تعلیم و تربیت مدیران و کارگزاران بایستی در فضای گفتمانی علوم اسلامی و در ادامه میدان علوم اسلامی صورت گیرد.»
ترسیم آینده بلند برای انقلاب اسلامی بر پایه ظرفیت‌های گسترده
مظاهری در آخرین مبحث از فصل سوم و کتاب خود به آینده مطلوب انقلاب اسلامی پرداخته است. او آینده مطلوب را پاسخ به سوال‌های «آینده باید چگونه باشد و بهتر است چگونه باشد» میداند و مطلوب‌ترین آینده مفروض برای انقلاب اسلامی را تداوم انقلاب تا ظهور امام زمان (عج) و رسیدن به حکومت جهانی موعود بیان می‌کند. مظاهری چنین آینده‌ای را نیازمند درنظر گرفتن معیارهای دقیقی عنوان کرده و در این رابطه شش نکته مطرح می‌کند:
اول: ترسیم چنین آینده‌ای یعنی تداوم تا ظهور در مقایسه با ترسیم ظهور و حکومت موعود به صورت منقطع ثمره بیشتری در برخواهد داشت.
دوم: ترسیم چنین آینده بلندی برای انقلاب اسلامی بر پایه ظرفیت گسترده و توان بالقوه و بسیار این انقلاب توجیه‌پذیر است و تنها ناشی از نگاه خوشبینانه صرف نیست.
سوم: وضعیت جهان امروز با گذشته بسیار و تغییرات در جهان کنونی بسیار بیشتر از گذشته است. اینکه نظام و تفکری متفاوت توانسته به رغم مخالفت‌ها و خصومت‌ها بیش از سی سال دوام بیاورد و به موفقیت برسد، مبین این است که این تحول نسبت به گذشته در بالاترین سطح از اهمیت قرار دارد و از پشتوانه‌ای قوی برخوردار است.
چهارم: ظهور و تداوم این انقلاب تاکنون یکی از معضلات تحلیلی نظام علمی و پژوهشی پیشرفته کنونی است. عمده صاحب‌نظران و نظریه‌پردازان دنیا از پیش‌بینی وقوع این انقلاب عاجز بودند و تداوم آن را غیر‌منتظره می‌دانستند.
پنجم: توجه به تاثیر عمیق این انقلاب شاهدی دیگر بر اهمیت آن و یکی از مهمترین نقاط عطف تاریخ غیبت است.
ششم: تفکر در برخی سخنان امام خمینی و رهبری درباره پیش‌بینی چنین آینده‌ای برای انقلاب ضروت دارد، چنانکه می‌فرمایند: «انقلاب ما محدود به ایران نیست. انقلاب مردم ایران نقطه شروع انقلاب بزرگ جهان اسلام به پرچمداری حضرت حجت است.»
چاپ نخست کتاب «افق تمدنی آینده انقلاب اسلامی» نوشته ابوذر مظاهری در 228 صفحه، شمارگان دو هزار نسخه و بهای 7 هزار تومان از سوی انتشارات آرما روانه بازار کتاب شده است.
یکشنبه ۲۳ آذر ۱۳۹۳ - ۰۴:۲۱
نظر شما