خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)- مرضيه محمد زاده در مراسم رونمايي كتاب خود كه با حضور رضا اسماعيلي، حجت‌الاسلام سيد محمود دعايي، حسين اسرافيلي، جواد محقق، مصطفي محدثي خراساني، امير عاملي و پروين‌دخت صالح‌نيا برگزار شد گفت: انسان روزي كه خواست سخن را به رسالت بفرستند شعر را اختراع كرد. در حقيقت شعر را براي آن گفت تا خود را در سخن خود پنهان كند و به همه جا برود.
وي افزود: انسان شعر را براي آن گفت تا احساس و فكر و انديشه‌اش را منتقل كند نه اين‌كه درباره آن‌ها چيزي بگويد و چنانچه گفته‌اند «شعر پنهان‌ترين رابطه را با ضمير انسان دارد.» پس چگونه مي‌توان از اين عامل ارتباط، به ويژه در نشر ايمان و انديشه غفلت كرد؟
وي ادامه داد: دين اسلام در سرزمين شعرپرور و شاعرخيز ظهور كرد. قوم عرب در سخن و سخنوري چيره دست بود. در سخن‌شناسي توانا بود و قدر شعر و شاعر را مي‌دانست. شاعراني كه مقارن ظهور اسلام در جزیرة العرب مي‌زيستند از اهميتي بهره‌مند بودند و در نزد قوم خود نيز گرانمايه و عزيز بودند و روزگار مي‌گذراندند.
اين مؤلف كه تاكنون بيش از 20 عنوان كتاب نوشته است توضيح داد: شاعران اسلامي هر مقوله‌اي را كه سروده‌اند آن را غني و سيراب سروده‌اند. اين موضوع با آگاهي از نمونه‌هاي معتبر چندي از آثار مسلمانان آشكار مي‌شود. مدايح مذهبي از مقوله شعر متعهد است نه هنر مجرد، چون در اين‌گونه آثار شاعران حقانيت رهبران الهي و راه آن‌ها را نشان مي‌دهند. آن‌ها تلاش مي‌كنند تا با زبان والاي شعر، حقايق را به فرهنگ جامعه و شعور اجتماعي منتقل كنند و موضع مردان حق و رهبران سعادت و عدالت را در برابر ديگران به ويژه جباران و ستم‌گستران تحكيم بخشند و استوار‌تر كنند.
اين نويسنده يادآور شد: كسي كه فكر كند اشعار مدح مذهبي تنها ثناگويي است آن هم از نوع ديگر مدايح، جاهل است. پيشوايان اسلام همواره مدح و مدح‌گويي را نكوهيده‌اند. روايات در ذم مدح بسيار است، به ويژه در جايي كه صفات و خوبي‌ها و ارزش‌ها را به كساني نسبت دهند كه آنان دارا نباشند و از همه بدتر مدح‌گويي گناهكاران و ستمگران و جباران است. پيامبر اسلام فرمود: «هنگامي كه فاخر را ثنا گويند و تعريف كنند، عرش بلرزد و خدا خشمگين شود.»
محمدزاده گفت: شاعران سلف اسلام كه در دامان اين تعاليم تربيت يافته بودند هرگز به سوي مدح‌گويي به معناي متعارف نمي‌گراييدند و آن را مذموم مي‌دانستند. در شعر مذهبي نظر كلي بر نشر مبادي دين و احياي حقايق ايمان و زنده كردن دل‌ها و جان‌ها و جاري كردن خون حماسه و تعهد در رگ و پي‌ها بود. از اين رو شاعران بزرگ شيعه هميشه براي حكومت‌هاي فاسد خطري بزرگ محسوب مي‌شدند چون آن‌ها در خلال مدح آل محمد(ص) حقايق دين و صفات لازم حاكم ديني را ياد مي‌كردند و با ذكر صفات اسلامي امامان و مقايسه و تحقير زمامداران، دل‌ها را به حق و حكومت حق توجه مي‌دادند.
وي افزود: استقبال زيادي كه خوانندگان فهيم و علاقه‌مند ادب عاشورايي از چاپ كتاب «دانشنامه شعر عاشورايي» به عمل آوردند موجب شد كه در فاصله كوتاهي پس از چاپ دوم، اين اثر ناياب شود و تقاضاي مكرر شاعران و ساير مشتاقان براي دسترسي به اين كتاب بدون پاسخ بماند. اكنون پس از يك دوره فترت 10 ساله اين كتاب با تغييراتي به چاپ رسيده است. يكي از تغييرات اساسي، تغيير در شيوه طبقه‌بندي تاريخي شاعران عاشورايي بود. بدين ترتيب كه در چاپ اول شاعران پارسي‌گوي از لحاظ تاريخي به سه طبقه متقدم، متأخر و معاصر تقسيم شده بودند و اكنون به پنج دوره قرن چهارم تا آغاز عصر صفويه، عصر صفويه، عصر بازگشت ادبي، عصر مشروطه و دوران معاصر تقسيم شده‌اند.
وي افزود: تغيير ديگري كه صورت گرفت به جنبه دايره‌المعارفي بودن كتاب مربوط مي‌شود كه ايجاب مي‌كرد در چاپ جديد مطالب آن به روز شود زيرا بيش از نيمي از شاعران معاصر كماكان در قيد حيات بودند و بيان شرح حال و اشعار آنان بدون ذكر تحولات و تغييراتي كه در زندگي و شعر آنان پديد آمده بود كتاب را از حالت تازگي و همگامي با زمان دور مي‌كرد.
اين پژوهشگر ادامه داد: از سوي ديگر در طول مدت ده سال اخير شاعران جديدي در اين عرصه طبع‌آزمايي كرده و منشا پديد آمدن آثار فاخري در ادب عاشورايي شدند كه بدون ذكر زندگي و اشعار آن‌ها كار ارايه شده ناقص به نظر مي‌رسيد. از اينجا بود كه تحقيق گسترده‌اي آغاز شد. شيوه‌اي كه براي گزينش شاعران برگزيدم و به آن عمل كردم به تأسي از شيوه امامان معصوم(ع) بود كه شعر شاعر را بدون در نظر گرفتن افكار و تمايلات شاعران مي‌پذيرفتند و شاعر را مورد مرحمت خود قرار مي‌دادند. من هم اين نگاه را در انتخاب شاعران دنبال كردم و آن‌ها را بدون گرايش سياسي و فكري و صرفاً با نگاه به نوع شعر آن‌ها انتخاب كردم.
مؤلف اين كتاب بينش ادبي دارد
رضا اسماعيلي، شاعر نيز در اين نشست گفت: پس از انقلاب ضرورت عاشوراپژوهي در حوزه شعر احساس مي‌شد اما در مباحث نظري اين اتفاق كمتر افتاد. كساني كه در ادبيات عاشورايي كار مي‌كردند، اغلب قريب به اتفاقشان در اين كتاب آمده‌اند اما اين كار كمتر عرضه و ارايه شده. البته اين كتاب صرفاً گزينه شعر عاشورايي نيست كه به نوعي مي‌توان آن را نقد و تحليل شعر عاشورايي نيز دانست.
وي ادامه داد: مؤلف در اين كتاب بدون تنگ‌نظري آثار همه شاعراني را كه تا به امروز در شعر عاشورايي قلم زده‌اند آورده و همه جريان‌هاي ادبي شعر عاشورايي نيز در اين كتاب آمده است. حدود 500 شاعر در اين مجموعه حضور دارند و اين نشان از آن دارد كه كتاب خانم محمدزاده اثري قابل تقدير است. مؤلف در اين كتاب علاوه بر دانش ادبي از بينش ادبي نيز برخوردار است. هنگام جمع‌آوري اين مجموعه بارها كه در مضمون شعرها شك داشتند با من تماس مي‌گرفتند.
معرفي مؤلف كتاب
پروين‌دخت صالح‌نيا نيز در معرفي مرضيه محمدزاده گفت: مرضيه محمدزاده در سال 1337 در خانواده‌اي متولد شد كه پدر روشنفكر اين خانواده از فعالان و مبارزان سياسي دهه 40 و 50 بود و مكتب قرآني در اهواز تأسيس كرد. اين مكتب مركز نشر عقايد اسلامي و تجمع دانشجويان دانشگاه اهواز و كانون روشنگري و بيداري مردم شد.
وي ادامه داد: اين فضا زمينه‌اي مساعد براي رشد و بالندگي او فراهم كرد. ايشان تحصيلات خود را در رشته تاريخ و ملل اسلامي تا مقطع كارشناسي ارشد ادامه داد و پايان‌نامه خود را با عنوان «زندگي و نقش ام‌سلمه در تاريخ اسلام» ارايه داد و سپس در رشته مردم‌شناسي دكترا گرفت.
صالح‌نيا به حدود 20 كتاب محمدزاده اشاره كرد كه طي يك دهه اخير از وي به چاپ رسيده است.
در اين نشست همچنين برخي از چهره‌هاي شعر معاصر به شعرخواني پرداختند. نشست رونمايي از كتاب «طرحي نو در دانشنامه شعر عاشورايي» عصر امروز در كتابخانه ملي برگزار شد.
چهارشنبه ۲۶ آذر ۱۳۹۳ - ۲۱:۳۲
نظر شما