خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) ـ سعیده محبی‌: آیت‌الله حاج آقا مجتبی تهرانی پس ازبازگشت از نجف اشرف به ایران، در سال 1350 برگزاری جلسات درس تفسیر و معارف اسلامی را آغاز کرد و طی چهار دهه، گنجینه‌ای گرانبها از خود باقی گذاشت. مجموعه این بیانات طی سال‌های اخیر به همت «مؤسسه فرهنگی‌ـ‌پژوهشی مصابیح‌الهدی»، به صورت منظم و تخصصی پیاده‌سازی شد تا تدوین شود و در اختیار مخاطبان قرار گیرد. مجموعه زحمات طاقت‌فرسای استاد اخلاق تهران طی سالیان گذشته، شامل سلسله جلسات اخلاق و معارف اسلامی (200 جلسه)، اصول عقاید (200 جلسه)، سلسله مباحث سیر و سلوک الی‌الله (560 جلسه)، مجموعه بیانات در شرح احادیث اهل بیت عصمت و طهارت (500 جلسه)، مجموعه بیانات در تفسیر کلام‌الله مجید (500 جلسه) و تدریس خصوصی دروس خارج فقه و اصول (350 جلسه)، به صورت فیلم و صوت در این مؤسسه موجود است تا پس از تبدیل به مکتوب و انجام ویرایش‌های ادبی و تخصصی و مستندسازی آیات و روایات در اختیار عموم قرار گیرد. این گزارش نگاهی دارد به آثار منتشرشده آیت‌الله حاج آقا مجتبی که به همت مؤسسه پژوهشی ـ فرهنگی مصابیح‌الهدی به چاپ رسیده است؛ آثاری که در میان آنها تازه‌ترین کتاب‌های منتشرشده این استاد اخلاق و معارف نیز دیده می‌شود.

تفسیر نور مبین
«جلد اول تفسیر نور مبین: تفسیر سوره‌های ناس، فلق، توحید، مسد، نصر و کافرون» تازه‌ترین کتاب مؤسسه پژوهشی ـ فرهنگی مصابیح‌الهدی است که در روزهای پایانی پاییز 1393 و همزمان با دومین سالگرد درگذشت آیت‌الله حاج آقا مجتبی تهرانی منتشر شده است.

این کتاب مربوط به جلسات تفسیری شش سوره از جزء سی‌‌ام قرآن کریم آیت‌الله حاج آقا مجتبی تهرانی است که طی دو برهه زمانی برگزار شد و هر بار به دلیل کسالت و توصیه پزشکان مبنی بر کاهش فشار کارهای علمی تعطیل شد. دوره اول در سال‌های 1352 تا 1366 برگزار شد که در این  مدت، تفسیر سوره‌های حمد، بقره، بخشی از سوره آل عمران و کل جزء سی‌ام قرآن کریم به پایان رسید اما صورت اکثر این جلسات که مربوط به سوره‌های حمد، بقره و آل عمران است، موجود نیست. دور دوم این کلاس‌های تفسیر از سال 1375 آغاز شد و تا سال 1379 ادامه داشت که در این دوره جلسات تفسیر سوره فرقان و باقیمانده سوره آل عمران به پایان رسید.

 جلد نخست تفسیر «نور مبین» چند ویژگی دارد:
اول، مبنای اصلی مرحوم حاج آقا مجتبی تهرانی در بحث تفسیر، توجه به گوینده آیات، یعنی خدای متعال بوده است که بر این اساس ایشان از یک سو، تمام زوایای کلام وحی، اعم از انتخاب و تکرار الفاظ، ترتیب آیات و . . . را دارای حکمت می‌داند و از سوی دیگر معانی آنها را هم‌جهت با مجموعه معارف دینی بیان می‌کند. طرح مباحث اخلاقی، اجتماعی، عرفانی، فلسفی و . . . در جای جای این اثر و در تکمیل مباحث تفسیری به عنوان دلیلی بر این مدعا آمده است.

دوم، از آنجا که آیت‌الله حاج آقا مجتبی تهرانی جلسات تفسیر خود را در بین توده مردم برگزار و با بیانی شیوا و ساده، قول ثقیل الهی را به مخاطبان القاء می‌کرد، شاید این تفسیر از حرف‌های پیچیده و اصطلاحات سنگین تخصصی خالی باشد اما از نظر محتوا کم و کاستی ندارد.

سوم، آیت‌الله حاج آقا مجتبی تهرانی در ابتدای هر بحث به بررسی اقوال گذشتگان پرداخته و با اشاره به قوت و ضعف آنها و همچنین با نگاهی جامع به آرای مفسیران عامه و خاصه و حتی جوامع روایی آنها که از ویژگی‌های این تفسیر است، بدون هیچ اغماضی، با رعایت ادب و احترام نظر دیگران را رد کرده، معنای مورد قبول خود را بیان می‌کند. وی در شیوه تفسیری خود به‌راحتی از کنار مطالب مختلف نمی‌گذرد و بدون این که به ورطه اطناب کشیده شود، مطالب تفسیری و مقدماتی خود را محققانه بررسی می‌کند و در هر بحث می‌کوشد با رعایت اصول و مبانی تفسیری خود، وجه مشترکی را برای اقوال گوناگون بیابد و به عنوان جامع آنها بیان کند. در این فرازهاست که خواننده می‌تواند قول دیگران را محک بزند و نظر صحیح را درست بفهمد.

نکته مهم دیگر در خصوص این کتاب این که ترجمه آیات با توجه به سخنان آیت‌الله حاج آقا مجتبی تهرانی استخراج شده است.

جلد اول «تفسیر نور مبین: تفسیر سوره‌های ناس، فلق، توحید، مسد، نصر، کافرون» در 352 صفحه با قطع رقعی به بهای 150 هزار ریال برای نخستین بار در پاییز 93 منتشر شده است.

ادب الهی: کتاب یکم‌: تأدیب نفس بمعنی الاعم
«ادب الهی» نیز جزو تازه‌ترین آثار آیت‌الله حاج آقا مجتبی تهرانی است که چاپ نخست آن در تابستان 1393 منتشر شده است. این کتاب مجموعه‌ای از دستورالعمل‌های کاربردی و مستدل تربیتی است که وی طی سال‌ها تدریس اخلاق و معارف اسلامی، بر اساس آنها به تبیین مبانی تربیت دینی و تأدیب الهی انسان پرداخته است. اغلب مطالب ذکرشده در این کتاب که در قالب 33سی‌وسه جلسه بیان شده، حاصل تلاش مستمر علمای تراز اول اخلاق و عرفان، در طول تاریخ است که عصاره آن برای آیندگان بر جای مانده است و پس از پالایش توسط آیت‌الله حاج آقا مجتبی تهرانی، ارائه شده است. البته در برخی از موارد تعریض‌های ایشان به بزرگان و جابه‌جا کردن مرزهای علم اسلامی، کاملا مشهود است. آیت‌الله حاج آقا مجتبی تهرانی در این کتاب، طی سی‌ودو جلسه به بررسی ابعاد مختلف تربیت فردی و اجتماعی از دیدگاه علمای اخلاق و عرفان پرداخته که به بیان وی، تا به حال این موضوع به صورت مستقل مورد بررسی قرار نگرفته است.
اولین جلد از مجموعه «ادب الهی» با عنوان «تأدیب نفس» در حقیقت استخوان‌بندی روش کامل تربیتی و اصول متقن پرورش دینی است که با نظریه‌پردازی‌های کاربردی وی در این زمینه همراه شده است و فضایی گسترده را برای محققان علوم انسانی و طالبان تولید علم دینی در این زمینه باز می‌کند. مجموعه کامل این مباحث که به کلیات مباحث تربیتی از دیدگاه اسلام می‌پردازد، در دو نوبت، یکی در سال 1373 در جلسات عمومی این استاد بیان شده و بعد از وقفه چندساله، دوباره در سال 1388 ادامه یافته و تعداد آن به بیش از 150 جلسه رسیده است. این مجموعه در پنج جلد منتشر خواهد شد.

مباحث «تادیب نفس» در مجموعه «ادب الهی» می‌تواند دستورالعملی تربیتی از منظر اسلام برای مربیان تربیتی باشد و به عنوان کلیات خودسازی در امور فردی و اجتماعی مورد استفاده طالبان سیروسلوک قرارگیرد.

چاپ نخست این کتاب در تابستان سال 93 با بهای 100 هزار ریال منتشر شده است.

خطبه فدک
«خطبه فدک: شرحی کوتاه بر خطبه حضرت زهرا (س)» پرفروش‌ترین کتاب از مجموعه آثار منتشرشده آیت‌الله حاج آقا مجتبی تهرانی است که به چاپ دوازدهم رسیده است. چاپ نخست این کتاب که در سال 1390 منتشر شده به دلیل استقبال مخاطب در بهار سال 1393 به چاپ دوازدهم رسید. این کتاب برگرفته از درس‌های آیت‌الله حاج آقا مجتبی تهرانی درباره خطبه حضرت زهرا (س) است که در سال 1374 و طی 17 جلسه بیان شده است. وی در ابتدای این سلسله مباحث اشاره کرده که روش بحث متناسب با زمان، مکان و مخاطبان بوده و این شرح، مابین ترجمه و توضیح است تا یک اثر مفصل و جامع. این شرح با روشی خاص، علاوه بر توضیح بسیاری از مسائل اصلی این خطبه، حاوی نکاتی بدیع در کشف راز و رمزهای آن است.

حاج آقا مجتبی تهرانی در پایان شرح این خطبه خود چند نکته را یادآور شده است: ... همه این مباحث مقدمه‌ای است برای نیل انسان به هدف از خلقت یعنی آدم شدن. «مکتب انسان‌ساز»، تنها «مکتب اهل بیت» است و غیر از راه آنها وجود ندارد والا چند متر زمین و حتی خلافت هم فی‌نفسه برای آنان پوچ است. اصلا ساحت مقدس آنها بری و منزه از این است که به فکر این چیزها باشند. مسئله چیز دیگری بود. اگر خلافت غصب نمی‌شد و اسلام در مسیر صحیح خود که خدا تعیین کرده بود، پیش می‌رفت، بشریت در رسیدن به هدف خلقت موفق می‌گردید. اما با این انحرافات، راه بشر به سوی خدا گرفته شد، زیرا بدون علی و آل علی (ع) کسی به خدا نمی‌رسد و این حقیقت را حضرت زهرا (س) می‌دانست که چنین از حق و حقیقت دفاع می‌کرد و حقایق را برای ثبت در تاریخ در این خطبه بیان می‌فرمود.

در صفحات نخستین کتاب بحثی با عنوان «کلیات»، پیش از شروع جلسات شرح این خطبه آمده است که مربوط به سخنرانی‌های آیت‌الله حاج آقا مجتبی تهرانی در ایام فاطمیه سال 1387 است. ضمن این که در چاپ جدید، متن خطبه فدک و ترجمه آن به انتهای کتاب افزوده شده است.

چاپ دوازدهم کتاب «خطبه فدک: شرحی بر خطبه فدک حضرت زهرا (س)»، بهارسال 1393 به بهای 60هزار ریال منتشر شده است.

سلوک عاشورایی در ده منزل
آیت‌الله حاج در سال 1380 در بیانات ایام دهه اول محرم‌‌الحرام و دهه‌‌ آخر ماه صفر خود، به تشریح ابعادی گوناگون از قیام و انقلاب حضرت سیدالشهداء پرداخته‌‌ که نگاهی چنین عمیق به مقوله‌‌ عاشورا، آن هم از چنین شخصیتی، در نوع خود کم‌‌نظیر است.

آن چه مجموعه‌‌ این مباحث را از بسیاری جهات ممتاز کرده، نگاه ریشه‌‌ای آقا مجتبی تهرانی به حرکت تاریخی و تاریخ‌‌ساز امام حسین (علیه‌‌السلام) است؛ نگاهی که این حرکت را به ریشه‌‌های اسلام ناب محمّدی پیوند می‌‌زند و آن را در امتداد بعثت رسول مکرم اسلام و به‌‌ عنوان عامل حفظ و استمرار آن توجیه و تبیین می‌‌کند. بر همین اساس است که گفته‌اند: «إنّ الإسلام محمّدیّة الحدوث و حسینیّة البقاء».

عظمت قیام انسان‌‌ساز حضرت سیدالشهداء سبب شده است که نتوان تنها یک هدف برای آن در نظرگرفت یا تنها از یک بُعد و زاویه به آن نگاه کرد. به قول آیت‌الله حاج آقا مجتبی تهرانی: «اگر بخواهیم فقط یک هدف را مطرح کنیم و بگوییم هدف از حرکت حسینی فقط همان بوده، به آن حضرت جفا کرده‌ایم. نمی‌شود گفت که این ولی بزرگ خدا، با عملی که انجام داد ــ‌ که در طول تاریخ بشریت بی‌نظیر است‌ ــ فقط یک هدف داشته است. کوتاهی درک من موجب نمی‌‌شود که هدف‌گیری او محدود شود! لذا ازکلمات حضرت در موقعیت‌های مختلف در این حرکت، اهداف گوناگونی به دست می‌آید.»

براین مبنا، این استاد معارف دینی تلاش کرده‌‌ است که با مروری بر کلمات و جملات امام حسین (علیه‌‌السلام) در طول این حرکت، از مدینه تا کربلا، چارچوبی از اهداف و ابعاد این قیام نشان دهد و ساختار بحث را با تکیه بر منابع و معارف غنی اسلامی ــ نظیر قرآن کریم و روایات اهل‌‌بیت (علیهم‌‌السلام) ــ کامل سازد تا مراد از هر بعد و هدفی که حضرت سید‌‌الشهداء مطرح کرده‌‌اند، به‌درستی روشن شود.

شیوه‌‌ علمی این مباحث، نوعی «تفسیر روایت به آیات و روایات» است. در این شیوه، جملات کلیدی امام حسین (علیه‌‌السلام) مبنای «نظریه‌پردازی علمی» قرار می گیرد و سپس به کمک آیاتی از قرآن کریم و سایر روایات اهل‌‌بیت (علیهم‌‌السلام) تبیین می‌‌شود. جاذبه و زیبایی این تفسیر در آن است که مخاطب، در خلال این مباحث ضمن دست‌‌یابی به فهمی عمیق‌‌تر و دقیق‌‌تر از کلمات و جملات حضرت، متوجه می‌‌شود که هر یک از اهداف قیام عاشورا را می‌‌توان از ابعاد گوناگونِ فقهی، سیاسی، اجتماعی، اخلاقی و عرفانی مورد بررسی قرار داد.

مؤسسه «پژوهشی ـ فرهنگی مصابیح‌‌الهدی: دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله » تاکنون ده دوره از مباحث «تحلیل قیام عاشورا» ‌‌را تحت عنوان «سلوک عاشورایی: دفتر اول: تعاون و همیاری، دفتر دوم: امر به معروف و نهی از منکر، دفتر سوم: هجرت و مجاهدت، دفتر چهارم: دین و دینداری، دفتر پنجم: استقامت و پایداری، دفتر ششم: حق و باطل، دفتر هفتم: عزت و ذلت، دفتر هشتم: غیرت دینی، دفتر نهم: بینش و نگرش و دفتر دهم: شرح خطبه منا» را منتشر کرده است.

افزون بر این، «خلاصه سلوک عاشورایی: ویژه مبلغین و پژوهشگران (کارت منبر)» نیز منتشر شده است. این کتاب خلاصه‌ای از بیانات حاج آقا مجتبی تهرانی در ده جلد سلوک عاشورایی است و مخاطبان اصلی آن عالمان دینی، خطیبان و مبلغانی هستند که در ایام سوکواری محرم و صفر، وظیفه سنگین تبلیغ دین و احیای معارف اهل بیت (ع) را برعهده دارند. مطالب کتاب «خلاصه سلوک عاشورایی: ...» با پرهیز از هرگونه تفصیل و تطویل به صورت دسته‌بندی‌شده ارائه شده است.

دفتر دل: رساله اول از مجموعه رسایل بندگی
«دفتر دل» اولین رساله از مجموعه رسایل بندگی است که به موضوع «قلب» در معارف اسلامی پرداخته و با نگاهی بدیع و جامع، مسائل مرتبط با این مبحث را بررسی کرده است. معرفی قلب و جایگاه آن در بندگی خداوند، محور اصلی این کتاب است و ضمن بررسی ابعاد وجودی انسان، قلب را به عنوان عالی‌‌ترین عضو وجودی انسان معرفی می‌کند. این کتاب متن پیاده‌شده و ویراسته 29 جلسه سخنرانی آیت‌الله حاج آقا مجتبی تهرانی در ماه مبارک رمضان سال 1375 است و آن چه بر اهمیت این اثر می‌افزاید، تأکید فراوان آن فقید در زمان حیات بر انتشار این اثر است.

چاپ نخست این کتاب در سال 1392 به بهای 65هزار ریال منتشر شده است.

حب به دنیا : رساله دوم از مجموعه رسائل بندگی
این کتاب، رساله دوم از مجموعه رسایل بندگی است و 37 جلسه از سخنرانی‌های آیت‌الله حاج آقا مجتبی تهرانی در ایّام ماه مبارک رمضان سال 1380 را در بر می‌گیرد. در این رساله، حب به دنیا به عنوان اصلی‌ترین  مانع بندگی خدا مورد بررسی قرار گرفته است. خواننده با مطالعه این کتاب، تعارض ناشی از مقایسه روایاتی که دنیا را نکوهش می‌کند و روایاتی که دنیا را ستایش می‌کند، از میان می‌برد و این توان با تبیین  نگاه آلی و استقلالی به دنیا در وی پدید می‌آید. مهمترین موضوع‌های مطرح‌شده در این اثر عبارت‌اند از: جمع بین دنیا و آخرت، حب به مال و جاه، سحر کردن دنیا، گذشتن از دنیا و ... .

چاپ نخست این کتاب در سال 1392 به بهای 80هزار ریال منتشر شده است.