در همین باره نویسنده درباره دو تصور و برداشت از ساختار نقاشی‌ها و اسیلمی‌ها، درباره پُربودن همه فضاها و ممنوع بودن بازنمایی پیکره‌های جان‌دار می‌نویسد: «درباره هنر اسلامی این نظریه وجود دارد که تصویرسازی پیکره‌‌ای در این هنر ممنوع است. در هیچ کجای قرآن، درج نشده که بازنمایی دوباره انسان‌ها و حیوانات ممنوع است. همچنین در هیچ حدیث و روایتی از حضرت محمد (ص) این ممنوعیت وجود ندارد.»
وی با تایید این نکته که چهره‌های انسانی و حیوانی در معماری‌های مذهبی مانند مساجد و مدارس به هیچ وجه وجود ندارد، ادامه می‌دهد: «با این حال بر روی موضوعاتی که برای استفاده مادی و روزمره ساخته می‌شدند، نظیر کتاب‌های علمی، تاریخی و شعر، منسوجات و در ورودی شهرها و قصرها، تصویر انسان و حیوان به وفور وجود داشتند. انواع تصاویر انسان، حیوان و تزئینات گیاهی که در هنر اسلامی دیده می‌شود، پنجره‌ای رو به محیط و علایق مردمی که آنها را خلق کرده‌اند، می‌گشاید.»
توصیفِ حیرتی که تماشای گنجینه اسلامی بریتانیا می‌آفریند
در همین مقدمه نویسنده درباره محتوای کتاب توضیح می‌دهد: «همه اشیای هنریِ تصویرشده این کتاب، از موزه بریتانیا است. این کتاب قصد دارد تا همانند یک سفره زیبای شرق میانه، نمونه‌ای از تصاویر متنوع را در اختیار خواننده قرار دهد. هدف از این کتاب، علاوه بر تاکید بر وجوه هنری-تاریخی، نشان‌دادن حیرتی است که از در دست‌داشتن یک کاسه سفالی یا ابریق فلزی جواهرنشان اسلامی، یا بررسی یک نقاشی مینیاتور با ذره‌بین به فرد دست می‌دهد. ذوق و تخیل خلاق هنرمندانی که این گنجینه‌ها را خلق کرده‌اند فراتر از تصور است.»
کتاب در 9 بخش «هنر اسلامی چیست؟»، «مذهب و ایمان»، «دنیای لاهوتی»، «دنیای ناسوتی»، «جشن»، «شکار»، «جنگ»، «موسیقی» و «قدرت» تدوین شده است. بخش اعظم کتاب را یادداشت‌هایی کوتاه برای تصاویر نمونه‌های از کاشی‌ها، اسلیمی‌ها، نقاشی‌ها و ظروف منقوش سفالی تشکیل می‌دهند. همانطور که از عناوین فصول پیداست، در این کتاب یادداشت‌ها بر اساس موضوعی فهرست‌بندی شده‌اند تا اشیاء، با وجود تنوع منابع جغرافیایی و دوره‌های مربوطه، در کنار یکدیگر قرار گیرند.
تصاویر کتاب با کیفیت بسیار مطلوب چاپ شده‌اند و اطلاعات اولیه تاریخی هر اثر ذیل تصویر آن درج شده است. آنچه کمتر درمیان این یادداشت‌ها دیده می‌شوند، تحلیل و بررسی‌هایی است که به ساختار و نظریه‌های محوری خلق این آثار می‌پردازند. محتوای اغلب این یادداشت‌ها را روایت داستان نقاشی‌های و بیان موضوع و موتیف‌های نقش‌های ظروف و کاشی‌ها تشکیل می‌دهند. به همین دلیل به نظر می‌رسد نویسنده کمتر به آنها به چشم اثر هنری می‌نگریسته است. بلکه بیشتر به مثابه نوعی صنایع دستی و اشیای آئینی نگاه کرده است.
به عنوان نمونه در حاشیه تصویر زیر که «کوزه یک زائر» نام دارد، می‌خوانیم: «تصویر زن چنگ‌نواز طناز که یک روسری زیر سربند خود بسته، به تکرار در تصاویر درباری روی فلزکاری‌ها و شیشه‌کاری دوره میانه اسلام یافت می‌شود. جام نوشیدنی سرخ و یک طبقِ میوه به نظر در فضای دور آن شناور است.» (ترجمه شراب به نوشیدنی سرخ هم ایده جالبی است)
همچنین درباره تصویر «فرید منظره‌ای مستانه می‌بیند» می‌خوانیم: «یک خدمتکار نوشیدنی را از یک ظرف سفالی منقوش به یک ظرف دیگر می‌ریزد.
این کتاب با عنوان «Islamic Art in Detail» در 144 صفحه از سوی انتشارات دانشگاه هاروارد در سال 2005 منتشر شده است. شیلا کنبی، متولد 1949، اکنون در کسوت متصدی بخش هنر اسلامی در موزه متروپولیتن فعالیت دارد و تاکنون پژوهش‌های ارزشمندی از او در حوزه هنرهای اسلامی کتاب شده‌اند. بر اساس اطلاعات کتابخانه کنگره آمریکا، عناوین برخی از آنها عبارتند از: «The Shahnama of Shah Tahmasp : the Persian book of kings» (مقدمه از شیلا کنبی)،« Shah ʻAbbas : the remaking of Iran»، « Safavid art and architecture»، « A caccia in Paradiso : arte di corte nella Persia del Cinquecento»، «Princes, poètes & paladins»، «The golden age of Persian art, 1501-1722»، «Humayun's garden party : princes of the House of Timur and early Mughal painting»، «Persian painting»، « Persian masters : five centuries of paintings» و «Realms of heroism: Indian paintings at the Brooklyn Museum»
همچنین بر اساس اطلاعات وب‌سایت کتابخانه ملی از این نویسنده تاکنون کتاب‌های زیر ترجمه و منتشر شده‌اند:
«رض‍ا ع‍ب‍اس‍ی اص‍لاح‌گ‍ر س‍رک‍ش» - م‍ت‍رج‍م ی‍ع‍ق‍وب آژند - فرهنگستان هنر، ۱۳۸۴
«عاشقانه‌ها: اشعار عاشقانه ایرانی همراه با تصاویری از گنجینه‌ی موزه‌ی بریتانیا» - وستا سرخوش کرتیس و شیلا آر.کنبی - فاطمه کاوندی - چاپ و نشر نظر، ۱۳۸۹
«ع‍ص‍ر طلایی هنر ایران» - ت‍رج‍م‍ه‌ی ح‍س‍ن اف‍ش‍ار - نشر مرکز، ۱۳۸۴
«نقاشی ایرانی» - م‍ت‍رج‍م مهدی ح‍س‍ی‍ن‍ی - دانشگاه هنر، ۱۳۷۸
«هنر و معماری صفویه» - ترجمه مزدا موحد - فرهنگستان هنر، ۱۳۸۵
«ن‍گ‍ارگ‍ری ایرانی»- ترجمه م‍ه‍ن‍از ش‍ای‍س‍ت‍ه‌فر - موس‍س‍ه مطالعات هنر اسلامی، ۱۳۸۹
کتاب «جزئیاتی از هنر اسلامی» در 139 صفحه تمام گلاسه مصور(رنگی)، در قطع خشتی با شمارگان2000 نسخه و بهای 25 هزار تومان از سوی انتشارات میر دشتی تابستان سال جاری روانه بازار شده است. فرید هنرور طراحی جلد و صفحه آرایی کتاب را برعهده داشته است.
نظرات