به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا) مرتضي رزم‌آرا، پژوهشگر گفت: فراگنر با نوشتن اين كتاب نشان داد كه شهامت و شجاعت دارد. ما در زمينه پژوهش فقيريم. نويسنده و شاعري در بخارا بود كه در هيچ كتابي مدخلي درباره آن وجود ندارد يا اگر هم مدخلي در كتابي پيدا مي‌كرديم سراسر غلط بود. متأسفانه اين‌ها به ضعف ما بازمي‌گردد.
 
شناخت اجمالي فراگنر
دکتر محمد رجبي نيز در اين نشست گفت: حدود ربع قرن است كه با فراگنر آشنا هستم. زماني كه با ايشان آشنا شدم تازه رئيس كتابخانه ملي شده بودم. كمي مي‌خواهم درباره حواشي كتاب صحبت كنم. وقتي مي‌خواهيم از ايران فرهنگي صحبت كنيم بايد بدانيم كه حدود و ثغور ايران تا كجاست. آيا حدود و ثغور ايران فرهنگي مرزهاي سابق ايران  يا جايي است كه فرهنگ ايران نفوذ كرده. شايد پاسخ به پرسش دوم روشن باشد. آيا قلمرو غرب صرفاً به كشورهاي اروپايي مرتبط مي‌شود يا امريكا را هم دربرمي‌گيرد يا هر جا كه غرب نفوذ فائقه دارد.
 
وي ادامه داد: اگر نفوذ فائقه غرب را بنگريم درخواهيم يافت حتي در كشور ما نيز كه از همه جهت مقابل غرب ايستاده‌ايم نفوذ غرب در لباس، معماري، علوم، هنر، معارف و اخلاق جلوه‌گري دارد. در واقع اين نفوذ هرجا كه نفوذ فائقي بود جزو قلمرو غرب محسوب مي‌شود. وقتي معماري ما رنگ و بوي سنتي ندارد و لباس‌هايمان با آخرين مد غرب متناسب شده و عرسك بچه‌هايمان همه چشم آبي و مو طلايي است فرهنگ غرب نيز در كشور ما نفوذ كرده است.
 
رجبي اضافه كرد: حالا بايد دانست كه ايران فرهنگي كجاها نفوذ فائقه داشته. به طور مثال در هندوستان نفوذ فائقه داشتيم. اين‌كه مي‌گويند ايراني‌ها با زور شمشير مسلمان شدند اشتباه است. ما بسياري چيزها را از عرب‌ها گرفتيم و دوباره به آن‌ها صادر كرديم. اگر به زور شمشير قرار بود كشوري مسلمان شود مردم آندولوس كه 700 سال زير نفوذ اعراب بودند مسلمان مي‌شدند.
 
اين پژوهشگر توضيح داد: ما پيش از اسلام كتاب آسماني داشتيم. حتي ما به ازاي پل صراط را در ادبيات گذشته‌مان به نام «پل چنود» داريم. ما اين پشتوانه را داشتيم كه حضرت اميرالمؤمنين(ع) و اسلام و پيامبر(ص) را به سادگي پذيرفتيم. اما آنچه امروز از ايران باقي مانده مانند شيري مي‌ماند كه از آن فقط يك دم به جا مانده است. ما حتي روي مغول‌ها نيز تأثيرگذاتشيم. مغول‌ها زبانشان تركي بود اما ترك نبودند. اگر سفري به مغولستان داشته باشيد در خواهيد يافت كه چه مي‌گويم. در واقع نژاد تركي از سوي چيني‌ها كاملاً از بين رفت. امروز در ميان تيره‌هاي مغولي نيز آثار و نشانه‌هاي بارزي از زيستن با ايرانيان و در كنار ايرانيان بودن وجود دارد.
 
رجبي يادآور شد: مغول‌ها آن‌قدر مورد محبت ايراني‌ها قرار گرفتند كه امروز در آسياي ميانه وقتي دو پسر نصيب خانواده‌اي مي‌شود نام آن‌ها را حسن و حسين مي‌گذارند و اگر دو فرزند دختر داشته باشند نامش را فاطمه و زهرا يا فاطمه و زهره مي‌گذارند. حتي در يكي از شهرهاي قزاقستان شهري به نام آستانه هست. مي‌خواهم بگويم كه حتي عرب‌ها نيز به اعتباري تحت نفوذ ما بودند. پيامبر نيز روزي دست روي شانه سلمان گذاشت و گفت: اگر علم در پروين هم باشد مرداني از سرزمين سلمان به آن دست پيدا خواهند كرد. در واقع مي‌خواهم با اين حرف به دايره وسعت زبان فارسي و فرهنگ ايراني در آن دوره بپردازم.
 
چگونگي ترجمه كتاب
سعيد فيروز آبادي مترجم كتاب در ادامه این نشست گفت: سال 1388 مرحوم ايرج افشار مرا براي همكاري خواستند. قرار شد جايزه موقوفات افشار به فراگنر اهدا شود. نثر اين كتاب بسيار دشوار بود و من آن را از آلماني ترجمه كردم. بخش‌هايي از كتاب آسان بود و بخش‌هايي بسيار سخت. به هر حال در اين فاصله اين جايزه به فراگنر اهدا شد.
 
وي ادامه داد: به گمانم فراگنر نگاه و نگرش جامعي داشت. وقتي او از زبان فارسي صحبت مي‌كرد از ماوراء النهر و از ازبكستان و تاجيكستان و ترك‌ها مثالي مي‌زد. گرايش ديگر كارهاي فراگنر در زمينه پژوهش بعد از اسلام بود. فراگنر مجموعه‌اي از فرهنگ‌هاي مختلف بود و حتي با پيشخدمت دانشگاه ما نيز به زبان تركي سخن مي‌گفت. ترجمه اين كتاب برايم آسان نبود.
 
 بررسي كتاب «ايران فرهنگي و فارسي زباني»(نظريه‌اي در باب قلمرو زبان فارسي) به روايت برت فراگنر  با ترجمه سعيد فيروزآبادي عصر امروز در كتابخانه ملي برگزار شد.