ویترین‌ها و قفسه‌های شلوغ و سامان‌نیافته‌ای که به شکلی متراکم کتاب‌ها را در خود جای داده‌اند، ویژگی اغلب فروشگاه‌های این خیابان است. آنچه از مجموعه این فضاها تداعی می‌شود، این است که انتشار کتاب تازه، جای باقی کتاب‌ها را تنگ و زحمت فروشندگان را برای چینش دوباره آنها افزون خواهد کرد.
به هر روی می‌توان مدعی شد که اخبار کتاب‌های هنر را جز در چند فروشگاه از جمله بیدگل و افق، در کتابفروشیِ دیگری از راسته انقلاب نمی‌توان جویا شد. در بازدید این هفته قصد داشتیم به چند کتابفروشی شناخته‌شده که بیش از 30 سال در این خیابان فعالیت دارند، از جمله توس، خوارزمی و طهوری بپردازیم که مشغله فروشندگان و آشفتگیِ فروشگاه‌ها تا حدود زیادی مانع این کار شدند.
فروشنده فروشگاه خوارزمی در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا با بی‌میلی عنوان کرد: اخیرا یکی از کارهای ما اعلام آمار پرفروش‌ها به خبرگزاری‌ها و روزنامه‌ها و حتی رادیو و تلویزیون شده است. با این همه مطمئن نیستم که چنین اخباری بتواند بر میزان مطالعه عمومی مردم تاثیر داشته باشد.
داریوش نمازی با اشاره به این مطلب که مقایسه میان جمعیت جامعه با سواد ایران با شمارگان کتاب‌های چاپ‌شده در آن، گویای کامل میزان مطالعه در ایران است افزود: 35 سال است که حنجره خود را با این حرف‌ها آزار داده‌ایم و هیچ اتفاقی نیفتاده است.
دانشجویان و دانش‌آموزان که می‌بایست در همین سنین، برنامه و نظام مطالعاتی خود را در سال‌های بعدشکل دهند، آشکارا به خرید و استفاده از کتاب‌های کمک‌آموزشی و حل المسائل‌ها روی آورده‌اند و مسبب آن هم نظام آموزشی حاکم است.
وی افزود: کتاب‌های پرفروش عموما آنهایی هستند که کنجکاوی‌های مردم را پاسخ می‌دهند و نه لزوما کتاب‌هایی که خوراک فکری و فرهنگی آنها را عرضه می‌کنند.
نمازی همچنین با اشاره به ویترین اختصاصی این کتابفروشی برای تازه‌های نشر و وجود چند کتاب هنر در آن گفت: کتاب احمد ضابطی جهرمی (شکل‌شناسی و گونه‌شناسی فیلم مستند – مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی 1393) تازه به فروشگاه ما رسیده و هنوز فروشی نداشته است. از «تئاتر و سینمای آربی آوانسیان» (مجید لشکری) در این مدت دو دوره (دوجلدی) به فروش رفته و از کتاب تازه پرویز جاهد (برگزیده یک قرن موسیقی فیلم) هنوز فروشی نداشته‌ایم.
وی همچنین درباره کتاب «رو در رو با اصغر فرهادی» (اسماعیل میهن دوست – روشنگران و مطالعات زنان) گفت: افرادی با دانستن نام کتاب، به سراغ آن آمدند اما به تورق اکتفا کردند و این کتاب هنوز فروشی را که انتظار می‌رف، نداشته است.
نمازی همچنین درباره آثار بهرام بیضایی که ماه گذشته (دی ماه که بیضایی در پنجمین روز آن متولد شده) به پیشنهاد مدیر انتشارت روشنگران و زنان، ماه بهرام بیضایی نامیده شد، گفت: همیشه تعداد قابل توجهی از کتاب‌های بیضایی در این فروشگاه موجود است و به محض فروش‌رفتن‌شان نسخه‌های به نسبت زیادی از آنها را سفارش می‌دهیم. نمایشنامه‌ها، فیلم‌نامه‌ها و آثار پژوهشی بیضایی همیشه مخاطبان زیادی داشته و این محدود به ماه گذشته و یا دوره‌ای خاص نمی‌شود.
وی در پایان یادآور شد که اگرچه انتشارات خوارزمی بر چاپ و انتشار کتاب‌های تاریخ، فلسفه و ادبیات تمرکز دارد اما سعی‌شده کتابفروشی همه کتاب‌های حوزه‌های دیگر را هم در بر بگیرد. البته منهای کتاب‌های مهندسی، پزشکی، کشاورزی و کمک درسی.
شماره جدید فصلنامه «بهارستان مطبوعات» در توس
در ویترین کتابفروشی خوش‌نام توس که همچنان در مکان قدیمی خود، خیابان دانشگاه، شماره 178 قرار گرفته و شعبه دیگری هم ندارد، از میان کتاب‌های هنر تنها چهار نمایشنامه از چخوف با ترجمه ناهید کاشی‌چی قرار گرفته که طرح جلد زیبایی دارند. «سه خواهر»، «دایی وانیا»، «باغ آلبالو» و «خرس» عناوین چهار اثر چخوف هستند که همگی از زبان روسی به فارسی برگردانده شده و توسط انتشارت جوانه توس در سال‌های 1383 تا 1389 به چاپ رسیده‌اند.
روی در ورودی این فروشگاه به شکل معصومانه‌ای نوشته شده: «کتاب درسی نداریم! – نشر ایران 30 قدم پایین‌تر». این کتابفروشی به انتشار آثار ارزشمندی از جلال ستاری، اسطوره‌شناس برجسته ایرانی شهرت دارد و شیشه در ورودی آن همیشه میزبان اخبار و پوسترهای برنامه‌ها و نشست‌های فرهنگی- هنری بوده است.
داخل کتابفروشیِ نه چندان بزرگ توس، از کتاب‌های هنر، چیز زیادی به چشم نمی‌خورد، اما مجلات هنری هست. در حوزه رسانه، فصلنامه «بهارستان مطبوعات» که یکی از فصلنامه‌های کتابخانه مجلس شورای اسلامی است، به چشم خورد که شماره اول از دوره جدید آن (تابستان 1393) در 350 صفحه منتشر شده است. این فصلنامه که به مطالعات نشریات ادواری می‌پردازد در این شماره خود مقالاتی از مهران آشوری، حبیب بابایی، شهناز خواجه، نادر پروانه و بسیاری دیگر را در بر گرفته است. فروشنده توس درباره این مجله عنوان کرد: به طور کلی مجلات مرکز اسناد و کتابخانه مجلس شورای اسلامی، فروش خوبی دارند و از شماره تازه «بهارستان مطبوعات» هم تاکنون استقبال شایسته‌ای شده است.
معرفی ویژه «مردی که هیچ بود»
حتی فروشگاه پُر زرق و برق سروش نیز که در ابعاد و وسعت زیاد با کتابفروشیهای مولا و امیرکبیر رقابت دارد، هنوز از ویترین قابل‌اعتنا و معناداری برخوردار نیست.
ورودی فروشگاه پیش از همه، کتاب «مردی که هیچ بود»، آخرین اثر زنده‌یاد مرتضی احمدی را به نمایش می‌گذاشت و این تنها کتاب هنری بود که با برچسب «تازه‌های کتاب» روی میز قرار گرفته بود.
فروشگاه تازه رونق‌گرفته سروش نیز مانند دیگر فروشگاه‌هایی که کار خود را به تازگی آغاز کرده‌اند (از جمله کتابفروشی علمی– فرهنگی در خیابان کریمخان) اگرچه به جامعیت مجموعه کتاب‌های موجود خود می‌اندیشند، اما هنوز برنامه‌ای برای معرفی تازه‌های کتاب‌های هنر نداشته و فضای خود را بیشتر به آثار شناخته‌شده و بازنشر شده‌ای که بازار تثبیت‌شده‌ای دارند، اختصاص داده‌اند. هر چند که «رو در رو با اصغر فرهادی» در ویترین این فروشگاه دیده شد، اما دیگر تازه‌های مهم حوزه سینما و تئاتر در این ویترینِ گسترده جایی نداشتند.
قفسه اختصاصی کتاب‌های رسانه در فروشگاه سروش
ویژگی به ظاهر غیر مهم اما منحصر به فرد این کتابفروشی، اختصاص قفسه‌ای مجزا به کتاب‌های حوزه رسانه بود. چنین تمهیدی در دیگر کتابفروشیهای انقلاب و کریمخان دیده نشده است، هرچند که بیشتر آثار این بخش را کتاب‌های نشر سروش تشکیل می‌داد اما به هر روی اختصاص بخشی به نام رسانه در یک کتابفروشی و به‌چشم‌آمدن قِلّت آثار این بخش، ضرورت پویاییِ ناشران این حوزه را (از جمله سروش) در ترجمه و انتشار آثار بیشتر آشکار خواهد کرد.
«تلویزیون در جهان» (گ‍ردآورن‍دگ‍ان آن‍ت‍ون‍ی اس‍م‍ی‍ت، ری‍چ‍ارد پ‍ات‍رس‍ون؛ ترجمه م‍س‍ع‍ود اوح‍دی - سروش)، «ژورنالیسم: مفاهیم نظری و کاربردی» (تونی هارکوپ ؛ ترجمه داود حیدری - سروش)، «فرهنگ مصور برنامه‌سازی در تلویزیون» (تحقیق و گردآوری ناهید پ‍اپ‍ی‍ان - سروش)، «تحقیق در رسانه‌های جمعی» (نویسنده راج‍ردی. وی‍م‍ر، ج‍وزف آر. دوم‍ی‍ن‍ی‍ک؛ م‍ت‍رج‍م ک‍اووس س‍ی‍دام‍ام‍ی - سروش)، «شهر رسانه» (اسکات مک کوایر ؛ ترجمه علی بختیاری زاده - دفتر مطالعات و برنامه ریزی رسانه‌ها)، «تحلیل پیام‌های رسانه‌ای» (دان‍ی‍ل رای‍ف، اس‍ت‍ف‍ن ل‍ی‍س‍ی، ف‍ری‍دری‍ک‌ج‍ی. ف‍ی‍گ‍و؛ ترجمه م‍ه‍دخ‍ت ب‍روج‍ردی‌‌ع‍ل‍وی - سروش)، «رسانه‌ها و بازتولید جامعه منتظر» (محمد میرتبار - دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها)، «آیینه‌های جیبی آقای مک لوهان» (ت‍ال‍ی‍ف اب‍راه‍ی‍م رش‍ی‍دپور- سازمان رادیو تلویزیون ملی ایران، انتشارات سروش) ، «رسانه در حرکت» (سعید رسولی‌چیذری، مهرداد غروی – سروش) و «قصه‌گویی در رادیو و تلویزیون» (محمد ح‍ن‍ی‍ف- سروش)از جمله کتاب‌های این بخش بودند.
در گزارش‌های هفته‌های آتی دوباره به کتابفروشیهای کریمخان باز خواهیم گشت زیرا تازه‌های کتاب در آن فروشگاه‌ها خبرساز جلوه می‌کنند.
نظر شما