محسن باقرزاده در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) درباره ترجمه‌های زنده‌یاد سروژ استپانیان از آثار چخوف، عنوان کرد: ترجمه‌های مرحوم سروژ استپانیان از نمایشنامه‌های چخوف بسیار عالی و بدون نقص بود و به همین دلیل از آن استقبال بسیاری شد. آشنایی کامل مرحوم استپانیان به زبان و فرهنگ روسی و همچنین تفکرات خود آنتوان چخوف در این موفقیت سهم عمده‌ای داشت.

وی افزود: چخوف در دنیا چهره شناخته شده‌ای است و هر سال در تئاترهای مشهور جهانی و همچنین در خود کشور روسیه، به کرات نمایشنامه‌های چخوف با اجراهای کارگردان‌های مختلف به  صحنه می‌رود. همچنین چخوف یکی از پایه‌گذاران تئاتر مدرن نیز به شمار می‌رود و این یکی دیگر از دلایل شهرت او در سطح جهان است. باید اشاره کنم که یکی از افتخارات مهم ما در نشر توس، انتشار مجموعه آثار این نویسنده برجسته در تاریخ ادبیات و هنر جهان است.

باقرزاده در ادامه با اشاره به این نکته که بسیاری از کارگردان‌های تئاتر ایرانی، کار حرفه‌ای خود را با اجرای آثار چخوف شروع کرده‌اند، گفت: چخوف در ایران نیز از شهرت بسیاری برخوردار است. بسیاری از کارگردان‌های جوان تئاتر برای گرفتن اجازه کتبی و اجرای ترجمه‌های استپانیان از چخوف به من مراجعه می‌کنند و من نیز اجازه اجرای این آثار را می‌‌دهم. البته از این هنرمندان تنها این خواهش را دارم که در پوسترهای اجرا حتما نام مترجم را بیاورند. اگر اسم ناشر را نیاوردند مشکلی نیست، اما نام سروژ استپانیان باید بیاید تا حق این مترجم فرهیخته که اکنون در میان ما نیست، ضایع نشود.

این فعال پیشکسوت صنعت نشر ایران، در ادامه با اشاره به این نکته که ترجمه‌های سروژ استپانیان از مجموعه آثار چخوف را با شیفتگی منتشر کرده است، گفت: در ابتدا یک مجموعه پنج جلدی از داستان‌های کوتاه چخوف و همچنین رمان «جزیره ساخالین» او از سوی نشر توس منتشر شد. در ادامه نیز نمایشنامه‌های این نویسنده در دو مجلد به این مجموعه اضافه شد و دوره آثار با ترجمه سروژ استپانیان به هفت جلد رسید که در پانزدهمین دوره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در بخش ترجمه به عنوان اثر برگزیده انتخاب شد. این مجموعه تاکنون چندین بار تجدید چاپ شده است. لازم است بیان کنم که من چون از قبل با ترجمه‌های سروژ آشنایی داشتم، به محض دریافت، مقدمات انتشار آن را فراهم کردم.

باقرزاده درباره چگونگی ترجمه و انتشار سه جلد دیگر این مجموعه گفت: پس از انتشار این هفت جلد، همسرم، ناهید کاشی‌چی که مترجم روسی است، تحقیق و تفحصی کرد و متوجه شد که نامه‌های چخوف هم از اهمیت خاصی برخوردار است، چرا که در آن‌ نامه‌ها چخوف شیوه‌ها، توصیه‌ها و دستورالعمل‌‌های مناسبی برای به صحنه آوردن مجموعه نمایشنامه‌هایش ارائه کرده است. بنابراین سه جلد دیگر هم، شامل نامه‌های چخوف، البته با ترجمه ناهید کاشی‌چی، به مجموعه آثار چخوف اضافه شد و این مجموعه به 10 مجلد رسید.

وی در ادامه با اشاره به فعالیت بسیار چخوف در زندگی اجتماعی‌اش گفت: بنا به دستور پزشکان، چخوف به دلیل بیماری سل، در یک روستای دورافتاده زندگی می‌کرد و چون خودش هم پزشک بود بیماران بسیاری در همان منطقه محل زندگی‌اش را رایگان درمان می‌کرد. او مسافرت چندانی به مسکو نداشت، اما حیرت انگیز است که درک بسیار والایی نسبت به هنر تئاتر و کارگردانی نمایش داشت. او در طی این نامه‌ها، بسیاری از نقش‌های نمایشنامه‌هایش را تحلیل  و حتی در زمینه‌های صحنه‌پردازی، لباس و نورپردازی نیز نکات مهمی را گوشزد می‌کرد. به نظر من کسانی که قصد اجرای نمایشنامه‌های چخوف را دارند، باید حتما این نامه‌ها را مطالعه کنند.

باقرزاده همچنین درباره انتشار دیگر ترجمه‌های سروژ استپانیان گفت: ترجمه استپانیان از رمان سه جلدی «گذر از رنج‌ها» نوشته آلکسی تولستوی نیز در نشر توس منتشر شده است. همچنین باید اشاره کردم که سروژ به زبان آلمانی نیز کاملا مسلط بود و ما ترجمه او از رمان «ماجراهای حیرت‌انگیز بارن مونهاوزن» را نیز منتشر کردیم.
 
باقرزاده و فیروز شیروانلو
زنده‌یاد باقرزاده در نشر توس به بازنشر کتاب‌های زنده‌یاد فیروز شیروانلو، مترجم فرهیخته حوزه‌های ادبیات و هنر اقدام کرد. این مساله باعث شد تا کمی از وضعیت بد مالی شیروانلو در آخرین سال‌های زندگی‌اش، بهبود یابد. 
 
زنده‌یاد باقرزاده درباره سابقه آشنایی خود با آثار شیروانلو گفت:‌ آشنایی کامل من و مرحوم شیروانلو به سال‌های ابتدایی دهه 60 بازمی‌گردد. وی از نخستين فعالان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بود و سپس در ادامه فعالیت‌های حرفه‌ای خود طرح تاسیس فرهنگسرای نیاوران را داد که با محقق شدن آن برای ادامه کار به آن‌جا رفت. این چهره موثر فرهنگی همچنین پدر «طراحی کتاب» در ایران به شمار می‌رود.

وی افزود: نخستین کتابی که از زنده‌یاد شیروانلو کار کردیم، ترجمه او از کتاب «ضرورت هنر در روند تکامل اجتماعی» ارنست فیشر بود. بعدها کتاب‌های «زبان، تفکر و شناخت در روند تکامل اجتماعی»، «خاستگاه اجتماعی هنرها» و «گستره جامعه‌شناسی هنر و ادبیات» او را نیز منتشر کردیم. این کتاب‌ها در سال‌های پیش از انقلاب اسلامی ایران برای نخستین بار منتشر شدند.

این ناشر و محقق ادبی در ادامه با اشاره به آشنایی کامل زنده‌یاد شیروانلو با فنون چاپ و نشر، گفت: مرحوم شیروانلو با فنون مختلف چاپ و نشر آشنایی کامل داشت. بر این اساس طراحی جلد این کتاب‌ها و آرایش صفحات آنها را خودش انجام داد و البته در روند حروفچینی کتاب‌ها نیز نظارت کامل می‌کرد. شما اگر کتاب‌های او را مطالعه کنید، متوجه تفاوت چشمگیر و کیفیت متمایز آن با دیگر کتاب‌های منتشر شده در آن سال‌ها خواهید شد.

باقرزاده همچنین درباره تجدید انتشار کتاب‌های شیروانلو با همان کیفیت انتشار اولیه‌شان گفت: این کتاب‌ها برای چاپ جدید، دوباره حروفچینی شده بودند اما برای آن‌که سلیقه خود زنده‌یاد شیروانلو در چاپ‌های جدید نیز رعایت شود، از روی همان نسخه قدیمی تصمیم به تجدید انتشار این کتاب‌ها گرفتم.
 
زنده‌یاد محسن باقرزاده، مدیر انتشارات توس در  سه‌شنبه 14 بهمن (1393) درگذشت. وی یکی از فعالان کهنه‌کار و پیشکسوت در حوزه چاپ و نشر کتاب بود و خود نیز دستی بر قلم و پژوهش داشت. وی گردآورنده بیش از پنج جلد مجموعه داستان کوتاه ایران و جهان است.

«ارج‌نامه ایرج افشار»، «بررسی و تحقیق توس»، «ارج نامه پرویز شهریاری» و «مقالات فروغی» نام شماری دیگر از کتاب‌های منتشر شده به قلم زنده‌یاد باقرزاده است.