به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) به نقل از پایگاه خبری حوزه هنری، نشست تخصصی آسیب شناسی «سه دهه ترجمه ادبیات انقلاب اسلامی» عصر دیروز، دوشنبه 20 بهمن‌ماه با حضور شخصیت هایی همچون غلامرضا امامی، نویسنده و مترجم ادبیات ایتالیایی، موسی بیدج، مترجم ادبیات عرب و شاعر، علیرضا قزوه، مدیر مركز آفرینش های ادبی حوزه هنری، سعیده حسینجانی، مدیر مركز ترجمه حوزه هنری، نجمه شبیری، مترجم ادبیات اسپانیایی و استاد دانشگاه، علی موسوی گرمارودی، مصطفی محدثی خراسانی، راضیه تجار ، محمدرضا اربابی، مدیر مسوول و سردبیر مجله صنعت ترجمه، مهدی مظفری ساوجی، علی داودی، مدیر دفتر شعر حوزه هنری و برهانی، مترجم ادبیات فرانسه برگزار شد.

سعیده حسینجانی در ابتدای این نشست ضمن خوشامدگویی به حضار با بیان این كه در زبان های مختلف در حال ترجمه آثار ادبی در مركز ترجمه حوزه هنری هستیم، عنوان كرد: علاوه بر موهبتی كه در زمینه پشتوانه ادبی چند هزار ساله در كشورمان داریم پس از پیروزی انقلاب اسلامی و طی 3 دهه از گذشت این انقلاب نیز پشتوانه ای از آثار ادبی گردآوری شده است.

از مترجمان متخصص با زبان مادری استفاده شود
در ادامه این برنامه علیرضا قزوه مدیر مركز آفرینش های ادبی حوزه هنری با بیان این كه 3 دهه فرصت خوبی است كه خانه تكانی كنیم اظهار كرد: در این سه دهه فعالیت هایی صورت گرفته است و برخی دولتی و برخی خصوصی در زمینه ترجمه كار كرده اند. در حوزه هنری نیز مركز ترجمه راه اندازی شده است و در این مركز توجه می شود كه مترجمان متخصص و زبان مادری استفاده شود.

وی خاطرنشان كرد: تلاش شده تا آثار ادبی گوناگون ترجمه شود و امروز زمان خوبی است كه بتوانیم برای هر كدام از كتاب هایی كه ترجمه شده است جلساتی برگزار كنیم. با توجه به نیاز كشورمان امروز چندین زبان را در ترجمه ها باید در اولویت قرار دهیم و در مركز ترجمه حوزه هنری نیز آن طور كه من اطلاع دارم زبان های انگلیسی، اردو، اسپانیایی، عربی و سانسكریت مورد توجه و تاكید هستند و آثار ادبی به این زبان ها ترجمه می شوند.

باید به مدل خودمان بنویسیم
نجمه شبیری مترجم و استاد دانشگاه نیز با تاكید بر این كه پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در جامعه جهانی مطرح می شود عنوان كرد: پس از آن كه كشورمان در جهان مطرح می شود مورد هجمه و همچنین مورد محبت قرار می گیرد و حجمه ها هم عموما به دلیل رویكرد ایران نسبت به اسراییل است. آثار ادبی كه علیه ایران در كشورهای دیگر منتشر شده اند به این دلیل بوده است كه ما به اسراییل بد گفته ایم.

این مترجم و شاعر افزود: آثار دیگری نیز در كشورهای مختلف به طرفداری از كشورمان نوشته شده است و بسیار زیبا هستند و در این آثار دولت جمهوری اسلامی ایران هیچ نقشی نداشته است. یكی از كسانی كه بالاترین اقدامات را برای ترجمه آثار ارزشمند كشورمان انجام داده است یك مسلمان آرژانتینی است.

وی با بیان این كه با گذشت 3 دهه از انقلاب اسلامی هنوز به این باور نرسیده ایم كه مدل خودمان بنویسیم، تصریح كرد: باید به آثار زنان و مردان كشورمان بها بدهیم. در كشورمان زورخانه داریم اما زمانی كه توریست هایی از كشورهای دیگر می آوریم برج میلاد را نشانشان می دهیم در حالی كه باور های بومی كشورمان هستند كه دیدن دارند. باید این سوال را مطرح كرد كه چرا ترجمه شفاهی و بصری نداریم، ترجمه تنها مكتوب نیست.

شبیری افزود: چرا برخی تصور می كنند مطرح شدنمان باید به معنای پشت كردن به باورهای دینی و سنتی كشورمان باشد. باید خودمان باشیم و آنطور كه هستیم بنویسیم.

سیاست طی سال ها به فرهنگ جهت داده است
موسی بیدج نیز در بخش دیگری از این برنامه با بیان این كه مسئله آسیب شناسی ترجمه این گونه نیست كه بگوییم چه آثاری ترجمه شده اند و چه آثاری ترجمه نشده اند، گفت: مسئله ترجمه فراتر از این نكات است و بحث اقتصادی در این موضوع دخیل است. همچنین سیاست طی سال ها به فرهنگ جهت داده است و گاهی جلوی آن را گرفته است.

وی گفت: این كه در جهان به فرهنگ و ادبیات امروزمان شناخته نمی شویم معظل بزرگی است. در 33 سالی كه در حوزه ترجمه فعالیت می كنم به هر كشوری كه می روم می گویند شما خیام، حافظ و فردوسی و ... دارید و من به خود می بالم. اما ادبیات امروز كشورمان چگونه است. متاسفانه در دیگر كشورها ادبیات امروز ایران را به درستی نمی شناسند. یكی از مشكلات این است كه مركزی برای ساماندهی ترجمه آثارمان نداریم. البته مركز ترجمه حوزه هنری آغاز به كار كرده است و امیدوارم در این راه موفق باشند. اما واقعه ای مانند ادبیات ایران نباید به یك مركز بسنده كند.

بیدج عنوان كرد: متاسفانه در كشورمان منافع سیاسی همیشه بر مصالح ملی می چربد و گاهی موضوعی را می توان ترجمه كرد و گاهی نمی شود. همچنین تصور می كنم وزارت خارجه هم باید در این راستا فعال باشد، بیش از 150 رایزنی فرهنگی در كشورهای مختلف داریم و باید دید كه بین این تعداد افرادی كه به كشورهای مختلف فرستاده شده اند چه مقدار آدم دلسوز به لحاظ عملی وجود دارد.

این مترجم ادبیات عرب تصریح كرد: نبود ارتباط بین فرهیختگان كشور ما و كشورهای دیگر نیز از مشكلاتی است كه ترجمه به آن دچار است. در صفحه اجتماعی كه دارم 4 هزار نفر دوست من هستند و بسیاری از آن ها از ادبا و علاقه مندان به ادبیات جهان عرب هستند و می بینم كه چه عطشی برای شنیدن اشعار و آثار ادبی فارسی دارند.

باید از پراكنده كاری‌ ها در ترجمه فاصله گرفت
غلامرضا امامی مترجم ادبیات ایتالیایی و نویسنده با بیان اینكه ترجمه یك پل بین مبدا و مقصد است، اظهار كرد: اگر كتابی از ایتالیایی به فارسی ترجمه می‌كنم، اول برای چند نفر ایرانی می‌خوانم كه ببینم چه برداشتی دارند. من ایرانی هستم و فارسی زبان اولم است و باید ببینم می‌توانم زبان، بیان و حتی آهنگ اثر را به زبان بچه‌های ایران انتقال دهم یا خیر.

وی ادامه داد: كتاب‌هایی داریم كه از در دولت پیشین، در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در ایران ترجمه می‌شد و صندوق صندوق به كشورهای دیگر فرستاده می‌شد. متاسفم كه برخی كتاب‌ها به نظر می‌رسید با كمك دیكشنری‌های مجازی ترجمه شده‌اند و غلط‌های بسیار زیادی داشته‌اند و به طور مثال كتابی كه از علامه محمدرضا حكیمی ترجمه می‌شد، تبدیل به اثری ضعیف و مسخره شده بود.

این نویسنده و مترجم ادبیات ایتالیایی با بیان اینكه از پراكنده كاری‌ها در ترجمه باید فاصله گرفت، اظهار كرد: چند مركز در كشور داریم كه می‌خواهند آثار فارسی را به زبان‌های دیگر ترجمه كنند، این مراكز باید یكپارچه شوند، نه اینكه به تنهایی آثاری منتشر كنند كه برای دیگر كشور‌ها زیاد جذاب نباشد. انتشار كتاب مستلزم این است كه كار جامعه‌شناسی و روان‌شناسی بر روی كشورهای مختلف صورت گیرد تا ببینیم چه آثاری را باید برای چه جوامعی ترجمه كنیم.
وی همچنین گفت: آثار تبلیغی را نمی‌پسندم چرا كه تبلیغ زود گذر است. ما نیازی نداریم تبلیغ كنیم، نیازی نداریم آمارهای دروغ به مردم بدهیم و یا در نمایشگاه‌های خارجی شركت كنیم و تنها عكس رییس جمهور یا سخنانش را منتشر كنیم. متاسفانه در یكی از نمایشگاه‌های فرانكفورت دیدم كه سخنان احمدی‌نژاد به صورت كتابچه بین حضار پخش می‌شد.

محمدرضا اربابی مدیرمسئول ماهنامه صنعت ترجمه نیز در این نشست در سخنانی با بیان این كه با ترجمه آثار گذشته كشورمان، نمی توانیم به جنگ امروز دنیا برویم اظهار كرد: در ایران ۹ ماه است خانه ترجمه ایجاد كرده ایم اما این خانه هنوز خروجی ندارد. پیشنهاد مشخص من ایجاد سازمان ملی ترجمه است كه طرح آن را خدمت آقای لاریجانی رئیس مجلس نیز داده ایم و قرار است در مركز پژوهش های مجلس مورد بررسی قرار بگیرد. همچنین طرح ملی نقد ترجمه را ارائه داده ایم كه در صورت تصویب به صورت آكادمیك و بنیادی ترجمه سامان می پذیرد.

حركت های انفرادی در حوزه ترجمه موفق نخواهد بود
افتخار حسین عارف رئیس موسسه فرهنگی اكو در ایران در نشست تخصصی «آسیب‌شناسی سه دهه ترجمه ادبیات انقلاب اسلامی» عنوان كرد: در موسسه فرهنگی اكو نیز تا به حال بیش از ۳۵۰ جلد اثر ترجمه كرده‌ایم.

وی ادامه داد: اگر به فروشگاه‌های كتاب در شهرهای مختلف جهان بروید آثار بسیار كمی از ادبیات معاصر ایران می‌توانید پیدا كنید و البته اغلب كتاب‌ها و آثاری كه در غرب پیدا می‌شود در ضدیت با نظام جمهوری اسلامی ایران است و این گونه آثار از طرف كسانی نوشته می‌شود كه روحیات ضد ایرانی دارند.

رئیس موسسه فرهنگی اكو همچنین گفت: وقتی پول اندكی داریم باید انتخاب كنیم كه چه چیزی در اولویت است و نخست چه چیزی را باید تهیه كنیم.
ترجمه كتاب در ایران تنها با امكانات یك گروه، بنیاد و یا نهاد خاص امكان پذیر نیست و اگر كارهای انفرادی انجام شود موفق نخواهد بود و بهتر است دارالترجمه داشته باشیم و در قالب پروژه‌ای عظیم همه مترجمان كار كنند.

در ترجمه نگاه‌مان تنها به اروپا نباشد
در بخش دیگری از این مراسم، محمدافسر رهبین سفیر افغانستان در ایران با انتقاد از این كه در ایران و افغانستان هرگاه نام ترجمه برده می‌شود ذهن‌ها به سمت اروپا می‌رود، عنوان كرد: باید به عمق فرهنگی منطق دست پیدا كنیم.

وی ادامه داد: وقتی ترجمه در زبان فارسی مطرح می‌شود كشورهایی مانند افغانستان و تاجیكستان فراموش می‌شوند و امیدوارم بتوانیم با نگاهی فرهنگی، كشورهای فارسی زبان و كشورهای منطقه را به هم مرتبط سازیم.