خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) ـ فیروزه شریفی: پروین صدقيان حكاك، مدير مسئول نشر «گل‌آذين» در سال 1377 اين مؤسسه را به منظور ارتقای سطح فرهنگ و پرداختن به برخي مسائل اجتماعي به‌ويژه مسائل زنان و همچنين ادبيات، تأسيس و راه‌اندازي كرد اما سابقه و آشنايي او با اين صنعت به سال 59 برمي‌گردد. او كه فارغ‌التحصيل رشته جامعه‌شناسي از دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه تهران است، بعد از اتمام دوره كارشناسي در سال 59 از دانشگاه، وارد مؤسسه حروفچيني پدرش شد و به عنوان مدير داخلي در آنجا با اين صنعت آشنایی یافت. پروين صدقيان حكاك درحال حاضر رئيس هيات مديره انجمن صنفي زنان ناشر و از فعالان این انجمن است. در گفت‌وگو با وی از کم و کیف فعالیت‌هایش و مشکلاتی که به‌عنوان ناشر زن با آنها دست و پنجه نرم می‌کند مطلع می‌شویم.
-لطفا پیش از هر چیز بفرمایید چطور وارد این حرفه شدید؟
عملاً از سال 60 با كار در مؤسسه پدرم با كار نشر و ناشران مختلف آشنا شدم. در اين مؤسسه كارهاي مربوط به چاپ كتاب ــ اعم از ويراستاري، حروفچيني، صفحه‌آرايي، چاپ و نظارت بر آن ــ انجام مي‌شد تا سال 1373 كه تمام كارها تقريباً رایانه‌ای شد و پدرم مؤسسه را تعطيل كرد. بعد از آن در 1377 با گرفتن مجوز نشر رسماً وارد كار انتشارات شدم. ابتدا كار را با چاپ كتاب كودكان آغاز كردم. بعد به اين دليل كه ناشران زيادي در حوزه كودك فعال بودند و اين حوزه راهكارهاي خود را داشت، وارد كار بزرگسال شدم و در زمينه علوم اجتماعي و مطالعات زنان كار را به‌تنهايي با مؤلفان و مترجماني كه از قبل مي‌شناختم، آغاز كردم. سپس ادبيات، شعر و ادبيات نوجوان ــ يعني داستان ــ را به آن اضافه كردم.
ـ انگيزه شما براي انتخاب موضوع علوم اجتماعي به‌ويژه زنان چه بود؟
ـ از زمان دانشجويي به دليل رشته تحصيلي‌ام، خودبه‌خود به مسائل اجتماعي توجه داشتم و بيشتر به اين دليل كه در آن زمان تعداد دانشجوي دختر كم بود و تحت فشار خانواده ومسائل روز قادر به ادامه تحصيل و فعاليت اجتماعي نبودند، موضوع زنان براي من مهم و عمده شد.
ـ آيا در حوزه مطالعات زنان، تنها گروه خاصي از زنان مورد نظر شماست و به بخشي از مسائل كه مانع از فعاليت‌هاي اجتماعي آنها مربوط مي‌شود، مي‌پردازيد؟
ـ خير. ما زن و مسائل زنان رابه طور عام در نظر گرفته‌ايم و هيچ قصد نداريم آنها را طبقه‌بندي كنيم و بگوييم مثلاً زن خانه‌دار، زن روستايي، زن تحصيلكرده و.... مشكلات زنان در هر موقعيت و مكاني كه باشند، در نقطه زن بودن مشترك است و بين آنها همدلي ايجاد مي‌كند چون همه آنها با يك مجموعه مسائل نسبتاً مشابه مادي و معنوي در خانواده و اجتماع روبه‌رو هستند هرچند اجتماعي كه در آن زندگي مي‌كنند به لحاظ فرهنگي با يكديگر متفاوت باشند. قصد ما بالا بردن سطح دانش و تأثير مثبت در زندگي زنان به طور عام است و اين كه دايره نشر از اين حالت قهقرا خارج شود و ميل به خريد و فروش آثاري كه به لحاظ محتوا حرفي براي گفتن ندارند، كاهش پيدا كند.
ـ فكرمي‌كنيد در اين زمينه اثرگذار بوده‌ايد؟
ـ بله. بازخوردهايي كه از طرف مخاطبان ــ چه زن و چه مرد ــ دريافت كردم نشان مي‌دهد اثرگذار بوده‌ايم. البته منظور من بيشتر از نظر فكري و فرهنگي است نه از نظر مالي، چون این نشر توانسته است بين جوان‌ها يا كساني كه دست‌اندركار پخش و توزيع كتاب هستند، جاي خود را باز كند و اين نشان مي‌دهد ما حرفي براي گفتن داشته‌ايم.
ـ طي اين سال‌ها چه قدر كتاب چاپ كرده‌ايد؟
ـ تا كنون حدود 80ـ170 عنوان كتاپ چاپ و منتشر كرده‌ايم.
ـ پرفروش‌ترين‌های آنها بيشتر در چه حوزه‌اي بوده‌اند؟
ـ ما در کشوری زندگي مي‌كنيم كه هر سه ماه يك بار سليقه مردم عوض مي‌شود. زماني كتابهاي مطالعات زنان ما با سه تاچهار هزار شمارگان، تا چاپ چهارم و پنجم هم مي‌رسيد. ادبيات هم همين طور. بعد از يك دوره مي‌بينيد تقاضا در يك حوزه كم مي‌شود و برعكس در حوزه ديگر زياد. در حال حاضر كتابهاي پرفروش ما رمان‌ها و باز هم مطالعات زنان هستند.
ـ آيا كتابهاي پر فروشی كه چند نوبت تجديد چاپ شده‌اند توانسته‌اند به لحاظ مالي پاسخگوي فعاليت‌هاي شما باشند؟
ـ خير. به اين دليل كه از سال 77 تجديد چاپ آنها به‌تناوب نبوده است. تجديد چاپ در سال‌هاي پيوسته و طولاني اتفاق افتاده يعني كتاب، در خواست خود را داشته ولي در عرض شش سال تجديد چاپ شده است.كتاب‌هايي برگشت مالي دارند كه طي يك سال چند نوبت چاپ مي‌شوند. آنها براي نويسنده و ناشر ــ هر دو ــ سودآور هستند. كتاب‌هايي كه ما چاپ كرده‌ايم، ضمن داشتن متقاضي، از دسته آثاري نبوده‌اند كه در يك سال برگشت مالي داشته باشند ولي به دليل كيفيت آثار و داشتن فكر و پيام توانسته‌اند اثرگذار باشند و اين ما را راضي مي‌كند.
ـ مي‌شود چند نمونه از پر فروش‌ترين عنوان‌ها را نام ببريد؟
ـ در حوزه زنان كتاب «آزادي زنان»، «آرايش و مد و بهره‌كشي» ترجمه «افشنگ مقصودي»، در حوزه ادبيات و شعر و داستان، «رزا» ترجمه «قاسم صنعوي»، «داستان‌هاي كوتاه آمريكای لاتين»، «بيست بيست» و «جفت شش» گزيده و ترجمه اسدالله امرايي از بيست نويسنده و دوازده داستان برنده جايزه نوبل از جمله آثار پرفروشي هستند كه هر كدام چند نوبت به چاپ رسيده‌اند.
ـ از تازه‌ترين و آخرين آثاري كه در سال جاري به چاپ رسيده باشند، نمونه‌هايي برای گفتن داريد؟
ـ از جديدترين آثاري كه تازه به چاپ رسيده‌اند، مي‌شود به كتاب «انسان‌شناسان بزرگ» تولید گروه مترجمان زير نظر «ناصر فكوهي» اشاره كنم. همچنين «جزيره زير دريا» از «ايزابل آلنده» ترجمه «زهرا رهباني»، «تاريخ انسان‌شناسي از آغاز تا امروز» ترجمه «علي بلوكباشي»، «جامعه شناسان بزرگ عصر تكوين» ترجمه «شهناز مسمي‌پرست» و «ستاره قانوني».
ـ شيوه كار شما براي كار با نويسندگان ومترجمان چگونه است؟ شما به آنها سفارش مي‌دهيد يا اين كه آنها از كارهاي آماده به شما پيشنهاد مي‌كنند؟
ـ خيلي از كارها هستند مثل «جزيره زير دريا» كه اصل كتاب را به زبان اسپانيايي از طريق اينترنت خريداري كرديم و در حالي كه هنوز به انگليسي بر گردان نشده بود ترجمه آن را به خانم«زهرا رهباني» پيشنهاد داديم و روي‌هم‌رفته از زماني كه ترجمه كتاب آغاز شد تا به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی رفت و براي آن مجوز گرفتيم دو سال طول كشيد تا به چاپ رسيد. اما مواردي هم هستند كه اگر در حوزه كار ما و اثر باارزشي باشد، پيشنهاد آن را از مترجم و نويسنده قبول مي‌كنيم.
ـ عمده‌ترين مشكلي كه در اين حوزه با آن روبه‌رو هستيد، چيست؟
ـ انتشارات، در کل، كار سختي است. انتشارات يك كار سخت‌افزاري و نرم‌افزاري است. مشكلات آن برآيندي است از تمام مسائل و مشكلاتي كه در سطح جامعه وجود دارد؛ از مادي تا معنوي. ما اين چند سال گذشته واقعاً به آن صورت كه مي‌خواستيم نتوانستيم كار كنيم و شرايط مطمئن براي برنامه ريزي و سرمايه‌گذاري وجود نداشت.
ـ موقعیت از چه نظر مطمئن نبود؟
ـ هم به لحاظ مجوز و هم فروش. ما مطمئن نبوديم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با توجه به محتواي كتاب‌ها اجازه چاپ خواهد داد و آيا بعد از چاپ، فروش خوبي خواهند داشت یا نه.
ـ مشكل شما بيشتر مميزي است؟
ـ هم از نظر مميزي و هم فروش. البته الآن وضعیت مميزي خيلي بهتر شده است و مشكلات و سختگيري‌ها نسبت به گذشته كاهش پيدا كرده‌اند. مساله ما بيشتر فروش است.
ـ وضع اقتصادي و قيمت كتاب تا چه اندازه عامل مؤثر بر فروش است؟
ـ من به تأثیر وضعیت اقتصادي و قيمت بر فروش اعتقاد ندارم. كساني كه بخشي از كتابهاي ما را مي‌خرند، هميشه دنبال كتاب هستند. اما حضور رسانه‌هاي الكترونيك و كامپيوتر عملاً باعث كاهش خريد كتاب و خواندن آن شده است. مشكل ما نداشتن قانون كپي‌رايت است. سايت‌ها به‌راحتي دردسترس هستند و كتاب به‌راحتي دانلود مي‌شود. خواننده بدون هيچ هزينه‌اي به كتاب دسترسي دارد. به همين دليل فروش كتاب «ويكتوريا» در چاپ ششم متوقف شد. حالا حرف ما اين نيست كه كتاب الكترونيك نبايد وجود داشته باشد. بلكه بايد قوانيني باشند كه بر استفاده از كتاب نظارت كنند تا حق مترجم، مؤلف و ناشر كه خالق اثر هستند، از بين نرود. استفاده از كتابهاي الكترونيك بايد مثل كشورهاي ديگر قانونمند باشد و هزينه‌هاي آنها پرداخت شود. ما از طريق اتحاديه ناشران پيگير اين موضوع هستيم. اگر حق وحقوق ناشر و مؤلف ديده نشود سنگ روي سنگ بند نمي‌شود. كار نشر يك كار صنفي و فرهنگي است كه اگر هزينه‌هايش بر نگردد و ناشر آسيب ببيند فرهنگ نيز آسيب خواهد ديد.
ـ غير از اين مورد چه راهكارهاي ديگري مي‌تواند به ناشران براي بهبود كيفيت كمك كند؟
ـ دولت همان طور كه در همه حوزه‌ها سياستگذاري مي‌كند در اين حوزه نيز با قرار دادن سوبسيدهاي فرهنگي مي‌تواند در زمينه چاپ كمك مالي كند. الآن به دليل افزايش هزينه‌هاي چاپ و نشر، توليد كتابهاي اثرگذار رو به كاهش است كه اين موضوع خود به كار نشر آسيب مي‌زند. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نيز با كمك‌هاي فرهنگي و اجتماعي براي عرضه و فروش بهتر آثار مي‌تواند مؤثر باشد. به‌خصوص ناشران زن در زمينه فروش مشكلات بيشتري دارند.
ـ چه تفاوتي بين مشكلات ناشران زن و مرد در فروش وجود دارد؟
ـ فروش كتاب تنها محدود به مراكز پخش نيست. مراكز ديگري هم هستند مثل وزارتخانه‌ها و حوزه‌هاي مشابه كه امكان ورود مردان و برقراري ارتباط براي آنها راحت‌تر از زنان است. به همين دليل در سال 76 «انجمن صنفي كارفرمايي زنان ناشر» به صورت خودجوش براي تعديل مشكلات و تسهيل كار به كمك چند ناشر زن كه تازه وارد اين صنعت شده‌اند، آغاز شد و سعي شد با پرپايي نمايشگاه‌هاي مختلف، تعامل با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ارتباط با فرهنگسراها و برگزاري جلسات نقد و بررسي كتاب، شرايط بهتري براي عرضه و فروش كتاب پدید آوریم و بالاخره در سال جاري موفق شديم با گرفتن مجوز از «وزارت تعاون»، فعاليت انجمن را رسمي و قانوني كنيم.
چه کتاب‌هایی در دست انتشار دارید؟
حدود 15 عنوان جديد در زمينه جامعه شناسي، زنان و ادبيات، در قالب رمان، داستان كوتاه و شعر به زودی از نشر گل‌آذین منتشر خواهد شد. در حوزه زنان «معياريگانه» ترجمه «شهلا طهماسبي»، در زمينه رمان، «ميدان مسابقه مال من است» ترجمه «مهدي غبرايي» و «كين» اثري از «ژان پل سارتر» ترجمه «قاسم صنعوي» از جمله اين آثار هستند.
یکشنبه ۱۷ اسفند ۱۳۹۳ - ۱۰:۱۵
نظر شما