بهترین کتاب یا کتاب‌هایی که در سال 93 خواندید، چه بود؟
قرآن.
شما که قرآن را به طور مرتب می‌خوانید. مگر در سال 93 چه رویکرد تازه‌ای به قرآن داشتید که آن را به عنوان بهترین کتابی معرفی می‌کنید که امسال خوانده‌اید؟ وانگهی مگر معرفی قرآن به عنوان بهترین کتاب، حرف تازه‌ای است؟
من در سال 93 برای قرآن وقت زیادی گذاشتم و فکر می‌کنم این کتاب‌ترین کتاب، هم مغفول مانده و هم مقفول. عده‌ای به قرآن قفل زدند که کسی به آن نزدیک نشود و می‌گویند حق ندارید قرآن را بفهمید؛ در حالی که تأکید قرآن برعکس است. خدا می فرماید: «أَفَلَا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلَى قُلُوبٍ أَقْفَالُهَا» (آیا در قرآن تدبر نمی‌کنند یا بر دل‌هایشان قفل زده شده است؟) در جامعه امروز به دردی تازه دچار شده‌ایم و آن این که می‌گویند قرآن خواندن تخصص می‌خواهد. اما قرآن این را نمی‌گوید، قرآن می‌گوید بخوانید و تدبر کنید. مفهوم «أَفَلَا يَتَدَبَّرُونَ» یعنی موضوعی خواندن قرآن. خدا می‌گوید: «فاقرؤوا ما تیسّر من القران» یعنی هر چقدر که برای شما میسر است، قرآن بخوانید. این صراحت قرآن است. آیا قرآن، این را به کسان خاصی می‌گوید؟ آیا می‌گوید: «ای علما و مفسران! قرآن بخوانید و وقتی فهمیدید، به دیگران بگویید؟» در این صورت پس با خطاب‌های «یا ایها الناس» قرآن چه کنیم؟ من «یا ایها الناس» را «آی آدم‌ها» ترجمه کرده‌ام. مخاطب قرآن خلق زمین است. قرآن خودی و غیر خودی ندارد. «ناس» در قرآن نه زمین‌پذیر است نه زمان‌پذیر. قرآن می‌فرماید: «يَسْأَلُونَكَ عَنِ الأهِلَّةِ قُلْ هِيَ مَوَاقِيتُ لِلنَّاسِ» (از تو درباره هلال‌های ماه می‌پرسند. بگو این میقات‌هایی برای مردم است.) آیا ناس محدوده خاصی را در بر می‌گیرد؟ من طبق این آیه می‌گویم نه. هلال میقات‌های مردمی است و آیا این میقات فقط در کربلا و عربستان است یا در آرژانتین و آمریکای لاتین هم اتفاق می‌افتد؟ من می‌گویم میقات برای همه مردم در همه زمان‌ها است و همه جغرافیا را در بر می‌گیرد.
من «ناس» را از قرآن این طور معنی می‌کنم و آن را به آیات دیگر تسری می‌‌بخشم. یعنی هرجا در قرآن امده است «یا ایها الناس»، منظور همین «ناس» است؛ ناسی که همه تاریخ و جغرافیا و زمین را در برگرفته است. همه قرآن برای این است که آن را بخوانیم. قرآن یعنی خواندنی، چه ملتی هستیم که سراغ این معجزه خواندنی نمی‌رویم. ما خیلی از قرآن دور شده‌ایم.
ولی بسیاری از مسلمانان قرآن می‌خوانند اما با هم اختلاف هم دارند. اختلاف هم نداشته باشند، پیشرفتی چندان در آنها دیده نمی‌شود.
بله؛ این اختلاف از آنجاست که ما قرآن واحد نداریم، یعنی من یک جور قرآن می‌خوانم، داعش یک جور، حوزوی یک جور و دانشگاهی یک جور. الان ببینید برای شبکه قرآن که یک شبکه بین‌المللی است، این همه هزینه می‌شود. بازخورد آن چیست؟ تا کی می‌خواهیم فقط روخوانی کنیم؟ در خواندن اتفاقی نمی‌افتد. خواندن دو فاز دارد: یکی که می‌خواند و از مفهوم سر در نمی‌آورد و دیگری که می‌خواند و از مفهوم سر در می‌آورد. صرف خواندن، چیزی به دست نمی‌دهد. خواندن یعنی سردرآوردن، ترتیب اثر دادن و اجرا کردن ولی در خواندن بدون درک مفهوم اتفاقی نیفتاده است.
برای مطالعه ایام عید چه پیشنهادی دارید؟
پیشنهاد می‌کنم برای سال 94 هم قرآن بخوانیم. واقعاً بخوانیم و به آن نزدیک شویم.
منظورتان از این که «واقعاً بخوانیم» چیست؟
به برخی موارد که افرادی روی آن خط قرمز کشیده‌اند، نزدیک شویم. مثلاً الآن درباره برده‌داری سؤال مطرح می‌کنیم و می‌پرسیم: برده‌داری در اسلام چگونه است؟ آنقدر کتاب و نظریه‌پردازی در این زمینه داریم و همه تاریخ می‌گویند که در این زمینه از چه مسیری عبور کردیم. من هم قبول دارم. اما همین حالا نظرها درباره بردگی چیست؟ جای اجتهاد و نظریه‌پردازی امروزی در اینجا خالی است و معتقدم در برده‌داری، گذاری را طی کردیم. آیا همین حالا آیاتی از قرآن درباره زنان که می‌گوید: «زنان شوهردار بر شما حرام شده است به استثنای زنانی که مالک آنها شده‌اید»، مصداق دارد؟ از نظر حقوقی، ایمانی و شرعی درست است؟ داعش کوبانی را اشغال کرد و زنان آن را مصادره. با تعدادی ازدواج کردند و عده‌ای را فروختند. این را چگونه تفسیر می‌کنیم؟
این که می‌گویم قرآن واحد نداریم، این است. قرآن را بخوانیم و تکلیفمان را با این آیات روشن کنیم و بگوییم مثلاً همین حالا نظر اسلام و قرآن درباره زن چیست؟ قرآن خواندن امروز ما معطوف به اینهاست. باید تکلیفمان را با قرآن روشن کنیم. آیا قرآن برای ما وسیله استخاره است؟ فالنامه است یا حالنامه؟ بیاییم بسیار جدی قرآن بخوانیم. کلیدها و فرمول‌ها را از قرآن در بیاوریم و بر مبنای آن کلیدها و فرمول‌ها، زندگی جدیدی را طراحی، برنامه‌ریزی و اجرا کنیم.
معتقدم نه‌تنها ملت ما بلکه جهان اسلام باید به قرآن برگردد. باید به خیلی موارد در قرآن پرداخت. مثلا این که آیا ما امتیاز‌طلبی و برتری‌جویی در اسلام و قرآن داریم؟ آیا رانت‌های اقتصادی و رانت‌های تبعیض نژادی، روحیه‌های قرآنی است؟ من می‌گویم نیست. تفاوت‌ها برای فصل‌بندی است که بهتر بشناسیم نه برتری و فضل: «یا أیها الناس إنا خلقناکم من ذکر و أنثی و جعلناکم شعوباً و قبائل لتعارفوا» یعنی آی مردم! شما را تیره تیره و رنگارنگ و قبیله قبیله آفریدیم تا به شناخت برسید. برای اینکه یک تقسیم کار انجام دهید نه برای اختلاف طبقاتی و تبعیض نژادی. چون در ادامه می‌گوید: «إن أکرمکم عندالله أتقاکم». باید از تصمیم‌سازی عبور کنیم و به تصمیم‌گیری برسیم. اینها آیات مدیریتی قرآن است. قرآن خواندن امروز این گونه است. من حرف‌های جدی در این خصوص دارم.
کاری هم در این حوزه در دست نگارش دارید؟
کاری که این روزها مشغول انجام آن هستم کتابی است با عنوان « بازگشت به قرآن، بازگشت به عقلانیت انسان» که بخشی از این حرف‌ها را در آن زده‌ام.
* در این باره بخوانید:
میرصادقی: جوان که بودم عید به مسافرت می‌رفتم/مطالعه هزار و یک شب پیشنهاد اوقات فراغت نوروز است
جمال میرصادقی گفت: در سال‌های جوانی تعطیلات نوروز به مسافرت می‌رفتم اما در دوران سالمندی و پیری دیگر سفر کردن برایم سخت است. به همین دلیل مثل هر سال در تهران می‌مانم و به مطالعه می‌پردازم. پیشنهادم به ...
میرعباسی: تهران خلوت را بیشتر دوست دارم/ توصیه به خواندن رمانی با ترجمه فرزانه طاهری
کاوه میرعباسی گفت: دوست ندارم وقتی به مسافرت می‌روم با ازدحام روبه‌رو باشم و برای گرفتن هتل به مشکل بربخورم به همین دلیل مسافرتم را به اردیبهشت ماه موکول می‌کنم و در تعطیلات نوروز در تهران خواهم ماند....
زیباکلام مطالعه «دکتر محمد ملکی؛ استادی برای همه فصول» را پیشنهاد می‌دهد
صادق زیباکلام، نویسنده، پژوهشگر و تحلیل‌گر سیاسی کتاب«دکتر محمد ملکی؛ استادی برای همه فصول» را به اهالی مطالعه در ایام نوروز پیشنهاد می‌دهد.
خلعتبری برای نوروز کتابی را که ۱۳ بار بازچاپ شده است را پیشنهاد داد
اللهیار خلعتبری برای مطالعه در نوروز کتاب «مقاومت شکننده، تاریخ تحولات اجتماعی ایران از صفویه تا وقوع انقلاب اسلامی» اثر جان فوران با ترجمه احمد تدین را پشنهاد داد.
نظر شما