به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) نشست ویرایش، نشر و ویراستاران امروز (یکشنبه 20 اردیبهشت‌ماه) در سرای اهل‌قلم با حضور علی‌صلح‌جو، مولف مترجم و ویراستار؛ هومن عباسپور، مدرس دوره‌های ویرایش و پژوهشگر ادبی؛ بهنام رمضانی‌نژاد، ویراستار علی کافی عضو شورای واژه‌گزینی و پژوهشگر و فتح‌الله فروغی رئیس کمیسیون آموزش اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران برگزار شد.
هومن عباسپور در این نشست اظهار کرد: در نزد برخی ناشران ویراستاری، نمونه‌خوانی، اصلاح خطا‌های تایپی و یک دست رسم‌الخط است. لزومی ندارد ویراستار فارغ‌التحصیل رشته ادبیات فارسی باشد؛ برای ویراستار شدن فارغ‌التحصیل شدن در رشته ادبیات فارسی نه شرط لازم است نه شرط کافی فقط مقداری مفید است.
وی ادامه داد: ویرایش امری سلیقه‌ای نیست؛ بخشی از کارهای ویرایش براساس شیوه‌نامه است، بخشی دیگر از کارهای ویرایش براساس قواعد زبانی است و بخش دیگری از کارهای ویرایش براساس عقل سلیم است.
عباسپور به برخی مشکلات ناشران در برخورد با ویرایش اشاره کرد و گفت: متاسفانه ناشران در پذیرش اثر از ویراستار کمک نمی‌گیرند و ویراستار غالبا در پایان کار وارد می‌شود. همچنین با ابراز تاسف باید گفت که بیشتر ناشران شیوه‌نامه ندارند و بیشتر ناشران کارشناس ویرایش ندارند و خودشان را صاحب‌نظر می‌دانند. متاسفانه بسیاری از ناشران خیال می‌کنند ویرایش کاری تزئینی است و هزینه‌ای که صرف آن می‌کنند بیهوده است همچنین برخی از ناشران نمی‌دانند که ویراستار چه باید بکند حتی نمی‌دانند که خودشان چه می‌خواهند بکنند!
این مدرس دوره‌های ویرایش افزود: متاسفانه بیشتر ناشران نمی‌توانند ویرایش خوب و بد را از هم بازشناسند حتی ملاک تقریبا همه ناشران فقط مبلغ درخواستی ویراستار است نه کیفیت کار او. در ادامه باید بگویم که متاسفانه ناشران غالبا از ویراستار فقط زمان تحویل را می‌پرسند نه کارهای لازم را. ناشران عجله دارند و به کیفیت کار توجهی نمی‌کنند و اغلب آنها بعضی از انواع ویرایش را اصلا نمی‌شناسند.
عباسپور انواع ویرایش متن تالیفی را بیان کرد و گفت: از میان ویرایش‌های تکوینی، ساختاری و محتوایی، استنادی، زبانی و صوری مهم‌ترینشان سه ویرایش نخست است. در ویرایش تکوینی ویراستار از آغاز فکر تولید اثر همراه پدید‌آورندگان و ناشر است و در این نوع ویرایش ویراستار وظیفه مدیریت فکری گروه را برعهده دارد.
این فعال عرصه ویراستاری عنوان کرد: ویرایش ساختاری و محتوایی معمولا بعد از پدید‌آورندن متن شروع می‌شود و در این نوع ویرایش کار ویراستار بررسی ترتیب اجزا، تناسب اجزا با هم و با محتوا، صحت و دقت و اعتبار متن است.
وی درباره ویرایش استنادی گفت: این نوع ویرایش در کارهای پژوهشی اتفاق می‌افتد و وظیفه ویراستار چک‌کردن استناد‌ها، بررسی صحت و دقت داده‌‌ها و نقل‌قول‌ها و ارجاع‌ها براساس منابع است.
عباسپور گفت: ویراستار وظیفه دارد کار را در زمان مقرر و با کیفیت مورد‌نظر ناشر به‌صورت مطلوب و قید‌شده در قرارداد تحویل دهد همچنین مهم‌ترین وظیفه ناشر در قبال ویراستار این است که در پرداخت دستمزد در موعد مقرر درج نام ویراستار در شناسنامه یا در پیشگفتار کتاب دقت عمل داشته باشد؛ همین عوامل باعث شدند که ویراستاران به تشکیل صنف اقدام کنند.
ناشران از ویراستاران نترسند
علی صلح‌جو از دیگر سخنرانان این نشست بود. وی اظهار کرد: وقتی به کلاس‌های درس ویراستاری می‌روم بعضی وقت‌ها که اصول ویرایش را به دانش‌آموزانم یاد می‌دهم در خلالش آموزش‌هایی نیز درباره نوع برخورد با مولف یا مترجم ارایه می‌دهم و به آنها می‌گویم که کتاب را سرخود از اول تا آخر ویرایش نکنند بلکه با مولف و مترجم در تماس باشند.
وی درباره اینکه چرا ناشران از اینکه آثار را به ویراستار بدهند و ویراستار با پدید‌آورنده ارتباط برقرار کند ابا دارند گفت: متوجه شده‌ام که برخی ویراستاران تازه‌کار در برخورد با صاحبان اثر رفتاری از خودشان نشان داده‌اند که به شأن صاحب‌اثر برخورده است؛ اگر اخلاق ویرایشی‌مان ضعیف باشد در مسیر راه صدمه می‌بینیم. این اشتباه است که معلومات ویراستار از معلومات مولف بیشتر است بلکه ویراستار یک‌سری مهارت‌هایی دارد که می‌تواند اشتباهات را تشخیص دهد.
صلح‌جو در ادامه سخنانش گفت: همچنین یکی دیگر از علت‌هایی که ناشران از برقراری ارتباط ویراستار با پدید‌اورنده ابا دارند می‌توان به این مورد اشاره کرد که به کرّات ناشران می‌گویند ما مواردی دیده‌ایم که وقتی ویراستار با صاحب قلم مرتبط می‌شود به تدریج وارد ارتباطات خصوصی می‌شوند و ناشران را دور می‌زنند.
وی ضمن تاکید بر این نکته که ناشران نباید از ارتباط ویراستار با صاحب‌قلم بترسند گفت: ارتباط ویراستار با صاحب‌قلم نتیجه مثبتی دارد که باعث بهبود سطح کیفی اثر می‌شود.
فتح‌الله فروغی، رئیس کمیسیون فرهنگی اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران از دیگر سخنرانان این مراسم بود. وی اظهار کرد: آن چه که من به عنوان ناشر در سال‌های اخیر شاهدش هستم می‌توانم ادعا کنم که ناشران در سال‌های اخیر به سمت ویراستاری آثار قدم برداشته‌اند اما کافی نیست و شاید تذهیب نوشته‌هایشان به معنای سابق وجود ندارد. ناشران علاقه‌مند هستند آثارشان مناسب‌تر از آن‌‌چه هست به بازار عرضه شوند.
ناشر بی‌نیاز از ویراستار نیست
در بخش دیگر این نشست، علی کافی، عضو شورای واژه‌گزینی و محقق و پژوهشگر با بیان اینکه ناشر امروز، بی‌نیاز از ویراستاری نیست، گفت: براساس تعریف یونسکو نشر، بنگاه اقتصادی فرهنگی است. فرض من بر این است که ناشر می‌تواند مجموعه‌ای از سهامداران باشند که پول خود را در کسب و کاری وارد می‌کنند که از آن آگاهی ندارند و آن را تبدیل به بنگاه اقتصادی کرده‌اند.
وی ادامه داد: بی شک ناشر نمی تواند بدون ویراستار تکوینی، کتاب منتشر کند. ویراستار تکوینی ویراستاری است که طرح ها و پروژه‌‌های انتشار کتاب را از مرحله پژوهش در زمینه کتاب تا پایان آن زیر نظر داشته باشد.
کافی عنوان کرد: ناشر برای احترام به مخاطب باید اثر خود را به بهترین وجه آماده کند و این مستلزم داشتن نگاه راهبردی است.
وی در تشریح انواع ویرایش، گفت: ما ویرایش محتوایی در زمینه تألیف در رده‌های بالای علمی نداریم اما در زمینه ترجمه، ویرایش محتوایی یا مقابله‌ای، صاحب امتیاز هستیم.
این محقق افزود: ویرایش صوری ساده‌ترین کار ویراستاری است که در کل کشور وجود دارد و ما در این زمینه پیشرفت های زیادی داشتیم اما بدترین نوع ویرایش، ویرایش زبانی است.
یکشنبه ۲۰ اردیبهشت ۱۳۹۴ - ۲۰:۳۰
نظر شما