خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- خداوند در قرآن به پدیده‌های طبیعی سوگند می‌خورد، زیبایی‌های آنها را برای ما مسجم می‌کند و ما را به مطالعه آن‌ها فرا می‌خواند؛ گرچه هدف قرآن از بحث درباره طبیعت، تنها نگاه دینی و اخلاقی است و راهبری به آفریدگارش، با این حال در این بحث‌ها به نکات و مطالبی کاملاً علمی اشاره شده که صحت آن‌ها قرن‌ها بعد به اثبات رسیده است. در کتاب «نگاه علمی قرآن به طبیعت» که مجموعه پنج مقاله از استادان دانشگاهی است و به همت دکتر جعفر آقایانی چاوشی گردآوری شده، شمه‌ای از این اکتشافات و لطایف علمی قرآن مورد بررسی قرار گرفته است. این موضوع بهانه‌ای برای گفت‌و‌گو با این استادیار فلسفه علم دانشگاه صنعتی شریف شد.
 
قرآن کریم مسلمانان را به فراگیری علم تشویق می‌کند. مسلمانان به برکت این تشویق‌ها در قرون سوم و چهارم هجری توانستند تمدن درخشانی خلق کنند. با این‌حال امروزه علم غربی چشمگیر است و غربیان با این علم ملل جهان را تحت سیطره خود قرار داده‌اند. لطفاً تفاوت علم به مفهوم قرآنی و غربی را بیان کنید؟

علم در مفهوم قرآنی نور است که نه تنها تاریکی‌های حاصل از جهل، بلکه همه تاریکی‌های شیطانی را از میان می‌برد. در یک کلام علمی که قرآن به تشویق آن می‌پردازد، علم برای علم نیست، بلکه دانشی است خدامحور، ملتزم و غایت‌گرا که هدفش خدمت به انسان، جامعه انسانی و در نهایت رضای خداست. حال آن‌که علم غربی یک ابزار است برای بهره‌وری بهتر از مادیات و به قیمت زیرپا نهادن شئون انسانی. شاهد مثال آن کشتار مردم جهان با سلاح‌های مخرب و پیشرفته است که در ساختن آن هزاران فیزیکدان و شیمیدان و ... سهیم‌اند. بمباران اتمی هیروشیما و ناکازاکی از جمله این کشتارهاست که متأسفانه نظایر آن هنوز هم ادامه دارد. در نتیجه ما باید به موازات کسب دانش‌های روز، با اخلاق قرآنی متخلق شویم.

چه قشری از جامعه مخاطب اصلی این کتاب هستند؟

مخاطبان اصلی کتاب «نگاه علمی قرآن به طبیعت» به‌طور کلی استادان و دانشجویان هستند. این کتاب در واقع تلنگری به برخی استادان دانشگاهی ایران است، تا به علم به‌صورت ابزار نگاه نکنند، بلکه به موازات کسب آن از اخلاق قرآنی نیز بهره‌‌مند شوند.  
 
در صحبت‌هایتان فرمودید که علم در مفهوم قرآنی نور است، آیا این علم می‌تواند برای دانشمندان الهام‌بخش هم باشد؟

الهام‌بخشی قرآن اینگونه است که دانشمندان علوم طبیعی به هنگام مواجهه با مشکلات علمی می‌توانند از آموزه‌های آن برای حل این مشکلات یاری جویند.
 
در این‌باره مثالی بیاورید تا بهتر بتوانیم با الهام‌بخشی قرآن آشنا شویم؟

می‌توان مثال‌های متعددی آورد. من به یکی از آن موارد اشاره می‌کنم. یکی از مشکلات مکانیک کوانتومی، عدم قطعیت و احتمالی بودن آن است. آلبرت اینشتین که خود یکی از واضعان نظریه کوانتوم بود، به علت مخالفت با این دو ویژگی این علم، تا پایان عمر از پذیرش آن خودداری کرد و این مطلب را با سخن مشهور خود که «خداوند تاس نمی‌ریزد» ورد زبان‌ها کرد. حقیقت آن است که فیزیکدانان در مواجهه با اصل عدم قطعیت هایزنبرگ و تفسیر مکانیک کوانتوم به سه گروه تقسیم شدند. گروهی که این اصل را ناشی از ابزار اندازه‌گیری دانستند. گروه دیگری که منشأ آن‌را در جهل آدمی جستجو کردند و خلاصه گروه سومی که ذات طبیعت را مسبب اصلی آن دانستند.
 
حال باید دید که آیا با توسل به قرآن می‌توان راهی در حل این مشکل علمی پیدا کرد؟ پاسخ مثبت است. بدین ترتیب که در آموزه‌های قرآنی مفهوم علیت در طبیعت حکمفرماست. همان نکته‌ای که اینشتین نیز به تعبیر دیگری به آن رسیده است. از طرفی دیگر خداوند در یکی از آیات قرآنی تصریح می‌کند که آدمی بهره اندکی از علم دارد. بنابراین طبق این آموزه‌های قرآنی آدمی باید در تلاش مستمر برای کشف بیشتر مجهولات طبیعت نظریه‌ای را نهایی تلقی نکند و با توجه به این‌که علم ما به عالَم خارج اندک است آنچه را که امروزه به‌عنوان علم در اختیار دارد اندوخته‌ای موقتی بپندارد و نه «لُب حقیقت» و در نهایت در انتظار نظریه‌ای بنشیند که مشکل عدم قطعیت را به دنبال نداشته باشد.
 
لطفاً عناوین مقالات این کتاب و نویسندگان آن‌را نام ببرید.

«قرآن و مطالعه علمی طبیعت» نوشته دکتر مهدی گلشنی،‌ استاد ممتاز دانشگاه صنعتی شریف، «آسمان‌های هفتگانه در قرآن و نقد شبهه راهیافت خطا در این زمینه» نوشته دکتر علی نصیری، استاد دانشگاه علم و صنعت، «ریشه‌یابی ماه و سال شمسی و قمری در قرآن» نوشته دکتر علی‌رضا موحد‌نژاد، استاد دانشگاه صنعتی شریف و «تحلیل نظریه سرعت نور در قرآن و بررسی ابعاد علمی آن» نوشته علی مولایی پژوهشگر علوم قرآنی در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، مقالات فارسی این کتاب را تشکیل می‌دهد و خلاصه «مهبانگ در قرآن» نوشته شریف‌القاسمی، دانشمند فرانسوی به زبان فرانسه نیز آخرین مقاله کتاب است که قرار است به همت انتشارت طه به زیور چاپ آراسته شود.