دکتر پرویز کردوانی، پدر علم کویرشناسی ایران، به مناسبت 27 خرداد‌ماه روز جهانی بیابان‌زدایی، در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) اظهار کرد: براساس رویکرد سازمان ملل متحد که نزدیک به سه دهه گذشته اعلام شده، کشور‌هایی که در عرصه تولید تجهیزات جنگی پیشرفته هستند، غنی نیستند و کشور‌هایی که منابع طبیعی دارند، قوی‌‌اند اما غنی نیستند. کشور‌هایی غنی و قوی هستند که در علم، نوآوری و اختراع داشته باشند.
تعدد مفاهیم اشتباه در کتابهای دانشگاهی
وی با اشاره به کاربرد اشتباه مفاهیم زیستمحیطی در کتابهای تخصصی دانشگاهی گفت: بسیاری از مفاهیم در کتابهای دانشگاهی ما به اشتباه به‌کار گرفته شده است. بهعنوان نمونه در این منابع، کویر و بیایان معادل یکدیگر به‌کار رفته‌اند، در حالی‌که کویر و بیایان تعاریف متفاوتی دارند. تفاوت کویر و بیابان، مانند تفاوت شب و روز است.
پدر علم کویرشناسی ایران ادامه داد: کویر، سرزمینی متأثر از نمک است و گیاهی در آن قابل رویش نیست. بیابان، در زبان عامه به سرزمین وسیع فقیر و فاقد آب گفته میشود. عرب‌ها، به بیابان صحرا می‌گویند. اصطلاح «رَبع الخالی» معادل بیابان است که به اشتباه «رُبع‌الخالی» گفته و در کتاب‌ها نوشته میشود. حتی در حوزه ادبیات نیز به این نکته اشاره شده است.
نویسنده کتاب «جغرافیای خاک‌ها؛ حفاظت خاک» عنوان کرد: مقابله با بیابان‌زدایی با تکیه بر دو روش از سال 1340 آغاز شد، روش‌هایی که در کتاب‌ها نیز مطرح شده و نیازمند تجدیدنظر است. ایجاد پوشش گیاهی و مالچ‌پاشی، دو روش پیشنهادی دهه 40 بودند که من هم در کتاب‌هایم به آن‌ها اشاره داشته‌ام. تغییر رویکرد در تولید کتابهای این حوزه را از خودم آغاز می‌کنم. بهعنوان مثال، باید درباره محتوای کتاب «حفاظت از خاک» تجدیدنظر کنم.
لزوم نوآوری در تولید کتاب در حوزه محیط زیست
کردوانی با تأکید بر لزوم نوآوری در تولید کتاب در حوزه محیط زیست گفت: با توجه به مشکلات جدید زیستمحیطی مانند ریزگردها، کتابهای قدیمی باید کنار گذاشته شوند و با رویکردی جدید به موضوع نگاه کرد، چراکه استفاده از این منابع گمراه‌کننده است.
وی درباره نا‌کارآمدی جنگل‌کاری و مالچ‌پاشی برای مقابله با بیان‌زادیی افزود: سال 1342 نخستین‌بار از کشور لیبی مالچ به کشور وارد کردیم. بعد از انقلاب نیز به مالچ‌پاشی اقدام شد، اما اگر این شیوه فایده‌ای داشت، نباید تکرار می‌شد. مالچ‌پاشی امروز یک خیانت است و بیش از 10 معضل ایجاد می‌کند. مالچ با ماده اولیه نفت تولید میشود، بنابراین باید کارخانه‌ای برای تولید مالچ ساخته شود، چراکه نفت به آسانی با آب مخلوط نمی‌‌شود و برای تولید مالچ نیاز به یک ماده ممزوج‌کننده است.
نویسنده کتاب «مراتع ایران» تصریح کرد: هزینه تولید ماده نیز گران است. ماشین مخصوص مالچ‌پاشی نیاز است و از سوی دیگر مالچ، موجب از بین رفتن پوشش گیاهی و جانوری است و بوی غیرقابل تحمل تولید می‌کند که البته سرطان‌زاست.
تصویب سند ملی مقابله با ریزگردها
کردوانی در ادامه با اشاره به سیاست‌های دولت درباره مقابله با ریزگردها گفت: چندی پیش دولت برای مقابله با ریزگردها، سند ملی مقابله با ریزگردها را به تصویب رساند. براساس این سند، ظرف یک سال باید کانون ریزگرد‌های همه نقاط کشور شناسایی شود. دولت نیز برای این‌کار 750 میلیارد تومان اعتبار تخصیص داده است. در حدود پنج سال است که ریزگردها در داخل نیز ایجاد شده است. نهال‌کاری و مالچ‌پاشی دو راه پیشنهادی دولت برای مقابله با ریزگرد‌هاست که هر دو راه نیز اشتباه است.
وی درباره پیشنهادش برای مقابله با ریزگردها گفت: روش‌های گذشته مقابله با ریزگردها کارایی ندارند. کاشت نهال با هدف تولید جنگل به دلیل کاهش آب‌های زیرزمینی بسیار زمان‌بر است، معایب مالچ‌پاشی نیز که گفته شد. بنابراین آنچه که باید به‌صورت تخصصی در منابع دانشگاهی بهعنوان راه‌حل مقابله با ریزگردها ارائه شود، ریگ‌پاشی است، چراکه با اهداف اعلامی سازمان ملل در یک سو است و یک نوآوری به‌شمار می‌آید و از سوی دیگر ارزان و در دسترس است.
چهارشنبه ۲۷ خرداد ۱۳۹۴ - ۰۸:۰۰
نظر شما