نظام آکادمیکی که کتاب تولید نمی‌کند
بهرام کلهرنیا مدرس، محقق و هنرمند پیشکسوت حوزه گرافیک و هنرهای تجسمی در گفت‌وگوی خود با «ایبنا» به این نکته اشاره کرد که نظام آکادمیک کشور معمولا در دل خود به دنبال متولی تولید کتاب نمی‌گردد و معاونت‌های پژوهشی خود را مامور تهیه کتاب می‌کند. این کار به نتیجه‌ای نمی‌رسد. این معاونت‌ها، معیارهایی برای انجام کارهای پژوهشی دارند، که یکی از آنها داشتن مدرک دکتری است، در صورتی که پژوهشگر هنرهای تجسمی باید کاربلد و دارای اندیشه باشد و داشتن مدرک دکتری در این رشته‌ها چندان اهمیتی ندارد.
فرشید پارسی‌کیا، مدرس و طراح گرافیک نیز اعتقاد دارد که نظام آکادمیک ایران در رشته گرافیک فقط به جذب دانشجو و هنرجو اقدام کرده و برای تهیه منابع مفید و معتبر آموزشی برای این افراد هیچ کاری انجام نداده و نتیجه مستقیم این فرآیند خیل عظیم فارغ التحصیلانی است که توانایی فعالیت حرفه‌ای در این عرصه را نداشته و نمی‌توانند شغلی برای خود پیدا کنند.
آرش تنهایی، یکی دیگر از گفت‌وگوشوندگان نیز اشاره کرد که سفارش تولید کتاب و پژوهش از طرف نهادهای دانشگاهی به طراحان ارائه نمی‌شود، اقتصاد بد و شرایط نابسامان مادی باعث شده تا طراحانی که توانایی نوشتن دارند، ترجیح دهند به پروژه‌های طراحی خود برسند و وقت‌شان را صرف کاری که هیچ درآمدی ندارد، نکنند.
تنهایی همچنین گفت که نمی‌توان به نگارش کتاب به عنوان یک شغل نگاه کرد و اکثر کسانی نیز که در این حوزه کتاب کار کرده‌اند، هدف‌شان چیزی غیر از مادیات بوده است.
کیفیت ترجمه‌ها چگونه است؟
آرش سلطانعلی، مدرس گرافیک و تبلیغات و مدیر انتشارات «ایده خلاقیت» در گفت‌وگوی خود با «ایبنا» نظرش را درباره کتاب‌های ترجمهای منتشر شده در حوزه گرافیک به این شرح بیان کرد: بسیاری از ترجمه‌ها از حداقل استاندارد لازم نیز برخوردار نبوده و متناسب با فرهنگ ایرانی نیستند. به عبارتی ترجمه‌ها بومی سازی نشده است. خود من کتاب‌های ترجمهای را مطالعه کرده‌ام که درک‌شان برای مخاطب ایرانی سخت است، چرا که مربوط به فرهنگ‌هایی است که ایرانیان با آن برخورد چندانی نداشته‌اند. نکته دیگر این است که ترجمه‌ها تحت اللفظی است. این معضل نیز به این خاطر است که بسیاری از مترجمان که خود مدرس دانشگاه‌ها هم هستند، بخش‌های مختلف کتاب را برای ترجمه به تعدادی از دانشجویان خود می‌دهند.
همچنین به باور مرجان زاهدی، مترجم و مدرس رشته گرافیک نیز برخی از مترجمان دقت کافی برای انتخاب کتاب به خرج نداده‌اند، در نتیجه کتاب‌هایشان تطابق مناسبی با نیازهای فعلی جامعه طراحان گرافیک ندارند.
کلهرنیا نیز اعتقاد دارد که مساله درخواست نکردن نظام آکادمیک از استادان پیشکسوت و خبره برای تولید کتاب باعث شده تا تنها منابع موجود در این حوزه، کتاب‌هایی باشد که مترجمان به صورت داوطلبانه به برگردان آنها اقدام می‌کنند. این کتاب‌ها معمولا طرف توجه داوطلبان کنکور قرار می‌گیرند و بار آموزشی چندانی ندارند.
چه باید کرد؟
کلهرنیا راهکار خود را برای تولید کتاب‌های آموزشی با کیفیت در حوزه گرافیک به این شرح توضیح داد: به دلیل آنکه معمولا هنرمندان هنرهای تجسمی چندان اهل نوشتن نیستند، برای تولید متون درسی مناسب باید شورایی مرکب از هنرمندان و مدرسان برجسته و پیشکسوت و کسانی که اهل تفکر علمی و نوشتن هستند، تشکیل شده و متولی تولید کتاب شود. این کار سخت و هزینه‌بر است.
به باور کلهرنیا، به دلیل آنکه سیستم دانشگاهی در کشور استادان را چندان جدی نمی‌گیرد، این کار تاکنون ممکن نشده است.
در جدول زیر لینک گفت‌وگوهای منتشر شده در موضوع «کیفیت کتاب‌های آموزشی گرافیک در ایران» ارائه شده است:
| گفت‌وگوشونده | تیتر | لینک |
| بهرام کلهرنیا | هنر گرافیک با فقر عجیبی در حوزه کتاب‌های آموزشی روبه‌روست | اینجا |
| فرشید پارسی‌کیا | کتاب‌های درسی دبیرستان تنها منابع آموزشی گرافیک در ایران هستند | اینجا |
| آرش تنهایی | تالیف کتاب برای گرافیست‌ها صرفه اقتصادی ندارد | اینجا |
| مرجان زاهدی | زاهدی: آثار منتشر‌شده در کشور منطبق با نیازهای جامعه طراحان گرافیک نیست/ کتاب‌های برخی ناشران در انبار مانده‌است | اینجا |
| آرش سلطانعلی | بسیاری از منابع ترجمهای گرافیک متناسب با فرهنگ ایرانی نیستند | اینجا |
نظر شما