در بخشی از مقدمه کتاب آمده است: «در زمینه رشد انسان، نظریه‌ها نقش مهمی دارند. نظریه‌ها، دیدگاه‌های ما را درباره معنی رفتار شکل می‌دهند، شناخت ما را نسبت به دامنه و ظرفیت کارکرد پیچیده انسان، گسترش می‌دهند، راه را برای پژوهش‌های جدید باز می‌کنند و مداخله‌های درمانی را هدایت می‌کنند. هیچ نظریه‌ای وجود ندارد که همه دانشمندان بر آن توافق داشته باشند. با وجود این، بسیاری از این نظریه‌ها راه‌های جدیدی برای مشاهده و تفسیر رفتار ابداع کرده‌اند. نظریه ژان پیاژه درباره رشد شناختی به ما نشان داد که کودکان چگونه از تجربه‌های زندگی یاد می‌گیرند. نظریه رشد روانی ـ جنسی فروید ما را هوشیار کرد و به ما نشان داد که چگونه بین انگیزه‌ها یا تمایلات قوی و موانع بروز این تمایلات، تضاد ایجاد می‌شود.
نظریه آلبرت بندورا درباره یادگیری اجتماعی منجر به گسترش مفهوم الگوبرداری شد که در آن، کودکان از طریق مشاهده و تقلید رفتار دیگران، یاد می‌گیرند. دیدگاه‌های او درباره خودکارآمدی نشان‌دهنده اهمیت اعتماد به نفس برای رسیدن به اهداف جدید و دشوار است. نظریه روانی‌ـ اجتماعی اریکسون، مفهوم هویت را برجسته کرد؛ یعنی ترکیب خلاقانه‌ای از خود در اجتماع که به‌تدریج به‌وجود می‌آید و سپس روند رشد را در طول عمر هدایت می‌کند. اینها نمونه‌هایی از نظریه‌هایی هستند که برای شناسایی فرایندها و مکانیسم‌های مشاهده‌ناپذیر که علت رفتار هستند چارچوب مناسبی فراهم می‌کنند. به همین منظور، نظریه‌ها برای شناخت و مطالعه پویایی‌های رشد انسان واژه‌های جدیدی ابداع کرده‌اند.»
این کتاب، 9 نظریه‌ای را معرفی می‌کند که الهام‌بخش مطالعه رشد انسان بوده‌اند و میراثی غنی از پژوهش و مداخله به جای گذاشته‌اند. هر نظریه، تاریخچه جداگانه‌ای دارد و در شکل‌دهی دیدگاه‌ها نسبت به رشد انسان و هدایت رویکردهای پژوهشی و مداخله‌ای نیز اهمیت زیادی دارد.
9 نظریه در این کتاب به سه دسته تقسیم شده‌اند. بخش یکم کتاب شامل نظریه تکاملی، نظریه روانی ـ جنسی و نظریه رشد شناختی است که بر عوامل زیستی تأکید زیادی می‌کنند. بخش دوم شامل نظریه یادگیری، نظریه نقش اجتماعی و نظریه مسیر زندگی است که بر عوامل محیطی تأکید زیادی دارند. بخش سوم شامل نظریه روانی ـ اجتماعی، نظریه اجتماعی ـ تاریخی در زمینه رشد شناختی و نظریه نظام‌های پویاست که بر تعامل شخص و محیط تأکید می‌کنند. در جدول، 9 نظریه معرفی شده‌اند و درباره تأکید اصلی هر نظریه، زمینه فعالیت و روش‌های مورد استفاده برای جمع‌آوری داده‌ها توضیح مختصری داده شده است.
البته دسته‌بندی نظریه‌ها در سه گروه، نوعی تعمیم بیش از حد است زیرا هرکدام از نظریه‌ها به عوامل زیستی، عوامل محیطی و تعامل شخص و محیط توجه می‌کنند. با وجود این، انتظار داریم که دسته‌بندی نظریه‌ها بتواند به شما کمک کند تا بتوانید جنبه‌های مشترک نظریه‌ها را بشناسید، نظریه‌ها را با هم مقایسه کنید و نقاط قوت و ضعف آنها را ارزیابی کنید.
هر بخش با یک پیش‌درآمد شروع می‌شود که مفاهیم مرتبط با نظریه‌ها را معرفی می‌کند. هر فصل نیز شامل موارد زیر است:
1. بافت تاریخی ـ فرهنگی نظریه.
2. مروری بر مفاهیم کلیدی و نکات مهم.
3. جهت‌گیری‌های نو در پژوهش‌های معاصر.
4. مثال پژوهشی که نشان می‌دهد نظریه چگونه آزمایش و اصلاح شده است.
5. کاربرد نظریه که نشان می‌دهد نظریه چگونه موجب تدوین برنامه یا مداخله درمانی شده است.
6. تحلیل این‌که نظریه چگونه به پرسش‌های بنیادی رشد پاسخ می‌دهد.
7. نقد نظریه، یعنی بیان نقاط قوت و ضعف نظریه.
نویسندگان کتاب به مخاطب توصیه کرده‌اند که هنگام مطالعه هر نظریه، به تأثیرگذاری و پشتوانه عملی آن توجه کنند.
کتاب «نظریه‌های رشد» نوشته باربارا نیومن و فیلیپ نیومن با ترجمه مجتبی امیری مجد با شمارگان هزار و 100 نسخه در 376 صفحه به بهای 23 هزار تومان از سوی نشر دانژه روانه بازار نشر شده است.
برای اطلاعات بیشتر می‌توانید به نشانی زیر مراجعه کنید:
نظر شما