به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) کتاب «برساخت‌‌گرایی اجتماعی» نوشته ویوین بر با ترجمه اشکان صالحی از سوی نشر نی منتشر شده است.

کانون توجه کتاب حاضر بر ساخت‌گرایی اجتماعی است آن‌گونه که در روان‌شناسی و روان‌شناسی اجتماعی مطرح می‌شود و هدف مولف آشنا کردن خواننده با شماری از ویژگی‌های اصلی بر ساخت‌گرایی اجتماعی و در عین حال تشریح پیامدهایی است که این رویکرد برای درک رفتار انسان و همچنین برای خود رشته روان‌شناسی به همراه دارد.

در فصل نخست اینکه کدام دسته از نوشته‌ها و پژوهش‌ها می‌توانند زیر عنوان «بر ساخت‌گرایی اجتماعی» قرار بگیرند و دلیل آن توضیح داده شده است.

در فصل دوم از مسائل شخصیت،‌ سلامتی و بیماری و سکسوالیته به منزله نمونه‌هایی برای تشریح برخی ویژگی‌های بر ساخت‌گرایی اجتماعی و توجیه آن به‌مثابه شیوه‌ای بدیل برای فهم جهان استفاده شده است. 

در فصل سوم این ادعا شرح داده شده که آنچه امکان اندیشیدن را به شیوه‌های مختلف برای ما فراهم می‌کند زبان است و در ادامه نقش کنشی زبان بررسی شده است. در این فصل این دیدگاه واکاوی شده که توصیف‌ها و شرح‌های ما از رویدادها پیامدهایی عملی در جهان به همراه دارند و بدین اعتبار نشان داده می‌شود که زبان نوعی عرصه نزاع و کشمکش است. در این مسیر ابتدا نگاه به زبان در چارچوب رویکرد واسازی بررسی شده و سپس نگاهی دقیق‌تر به تلقی روان‌شناسی گفتمانی از مفهوم گفتمان شده است.

در فصل چهارم مفهوم فوکویی گفتمان و رابطه بین گفتمان و دانش و قدرت بررسی شده است. هر گفتمان نوعی نگرش خاص به جهان را برای ما میسر می‌کند. گفتمان «دانش» ما را درباره جهان تولید می‌کند، دانشی که پیامدهایی در رابطه با قدرت دارد، زیرا امکان‌های عملی خاصی را برای ما در جهان به همراه دارد. در این فصل مفهوم فوکویی «قدرت انظباطی» نیز بررسی شده که براساس آن ما با فرایندهای خود نظاره‌گری به نحوی مؤثر کنترل می‌شویم. همچنین پیامدهای این مفهوم در روان‌شناسی سنتی از نظر گذرانده شده است.

در فصل پنجم ماهیت مسئله‌ساز «حقیقت» و «واقعیت» بررسی شده است. این ادعا که «هیچ چیز بیرون از متن نیست» غالباً این واکنش را به دنبال دارد که بر ساخت‌گرایی اجتماعی رویکردی کاملاً تخیلی است. این قبیل پرسش‌ها مستقیماً ما را به مرکز بحث‌های جاری بر ساخت‌گرایی درباره وضعیت جهان واقعی و مادی رهنمون می‌‌کنند و مولف در این فصل ماهیت مسائلی را بررسی می‌کند که به بحث واقع‌گرایی نسبی‌گرایی دامن زده‌اند و می‌گوید که این اختلاف‌نظرها را تا چه حد قابل حل می‌داند.

حرارت بحث واقع‌گرایی ـ نسبی‌گرایی تا حد زیادی مربوط به دغدغه‌های اخلاقی و سیاسی است که با توجه به همین دغدغه‌های  مولف، نقاط قوت و ضعف هر دو طرف بحث را کندوکاو کرده و همچنین آن دسته از امکان‌های تازه برای پیشرفت نظری در این زمینه را بررسی می‌کند و می‌کوشند مفاهیم این بحث را از نو تقریر کنند.

در فصل‌های 6 و هفت به مسئله سوژه روان‌شناختی پرداخته شده است. به گفته مولف اثر، بر ساخت‌گرایی اجتماعی چنان ما را از تلقی سنتی درباره عوامل شکل‌دهنده‌مان دور می‌کند که ناگزیر باید خود را از نو و بر اساس الگویی متفاوت بسازیم و اولین قدم در این مسیر این است که ببینیم هریک از انواع مختلف بر ساخت‌گرایی اجتماعی متضمن چه پیامدهایی برای ما به مثابه شخص‌اند.

نویسنده در این فصل‌ها سوژه روان‌شناختی را بدان صورت که در هر دو شق خرد و کلان بر ساخت‌گرایی اجتماعی در نظر گرفته می‌شود بررسی می‌کند و به مسائلی چون هویت، عاملیت و تغییر می‌پردازد و برخی ابزارهای مفهومی را که بر ساخت‌گرایان بر تقریر مجدد سوژه روان‌شناختی پدید آورده‌اند می‌کاود.

در فصل 8 به برخی از رویکردهای پژوهشی خاصی پرداخته می‌شود که بر ساخت‌گرایی اجتماعی شکل داده و اختیار کرده است. ابتدا درباره پاره‌ای از مسائل نظری و روش‌شناختی بحث شده نظیر عینیت، آزادی از ارزش‌گذاری و بازنگری،‌ سپس برخی از روش‌هایی را که در برساخت‌گرایی اجتماعی به کار رفته‌اند بررسی می‌شود. 

در سرتاسر کتاب به برخی از موانع و مشکلات موجود در انواع برساخت‌گرایی اجتماعی اشاره شده است. مولف در فصل پایانی کتاب موضعی انتقادی‌تر اختیار کرده و استدلال‌های شخصی‌اش را درباره برساخت‌گرایی اجتماعی به تفصیل مطرح کرده است. تمرکز این فصل بر ماهیت سوبژکتیویته و روان‌شناسی شخص و نیز لزوم دستیابی به مفهومی از خود و عبور از دوگانه‌انگاری‌هایی است که هم جریان غالب روان‌شناسی هم بر ساخت‌گرایی اجتماعی بدان دچار شده‌اند.

به گفته مولف کتاب، شاید بر ساخت‌گرایی اجتماعی بیش از هر حوزه دیگری در علوم اجتماعی آکنده از کلمات و عباراتی باشد که احتمالاً برای مخاطب نا آشناست و دریافت معنای آنها در آغاز دشوار است. دانشجویان وقتی به سراغ مطالب پیشرفته‌تر برساخت‌گرایی اجتماعی می‌روند غالباً‌ با اصطلاحات گیج‌کننده‌ای روبه‌رو می‌شوند که به نظر نویسنده ابهام و پیچیدگی برخی از این نوشته‌ها بی‌دلیل است.

نویسنده در این کتاب کوشیده‌ تا معنای اصطلاحاتی را توضیح دهد که برای خواننده علم اجتماعی سنتی، به‌ویژه روان‌شناسی سنتی تازگی دارد.

کتاب «برساخت‌‌گرایی اجتماعی» نوشته ویوین بر با ترجمه اشکان صالحی با شمارگان 500 نسخه در 312 صفحه به بهای 20 هزار تومان از سوی نشر نی منتشر شده است.